Wat kon Lola nou gebeuren?

Op de foto: Lola Chomnalez, pas 15 jaar jong.

Het is 27 december 2014, zomer op het zuidelijk halfrond. De Argentijnse scholiere Lola Chomnalez (15) is in Uruguay aangekomen voor een onbezorgde strandvakantie. Na enig aandringen bij haar ouders heeft ze voor het eerst zelf de bus mogen nemen. Lola is in vertrouwde handen. Ze verblijft in een vakantiehuisje in Barra de Valizas bij haar lievelingstante Claudia Fernandez, diens partner Hernan en hun twee tieners. Diezelfde avond nog gaat Lola met het gezin naar een drumfestival op het strand. Ze heeft de tijd van haar leven. Vriendinnen omschrijven haar als een typisch tienermeisje. Lola is gek op dansen, rookt weleens stiekem een sigaretje en vindt de aandacht van jongens soms leuk, soms stom.

Strandwandeling

Op dag twee kan de vakantie echt beginnen: lekker uitslapen, ontbijtje, zwemmen en zonnebaden. ‘s Middags wil Lola in haar eentje een strandwandeling maken. Tante Claudia ziet geen bezwaren. Het is klaarlichte dag en de route gaat langs strandjes met recreërende families. Dus daar gaat Lola met haar bikini, denim shorts en roze rugzakje met water, badspullen, een goed boek en 2000 peso’s (ongeveer 50 euro). Haar mobieltje blijft achter in het vakantiehuisje. Er is toch geen ontvangst. En wat kan er nou gebeuren in het rustige Barra de Valizas?

Wanneer Lola bij de avondschemering niet terug is, breekt er lichte paniek uit. Wanhopig struinen de familieleden door de duinen. De politie neemt de vermissing meteen serieus, maar zoekacties met quads, speurhonden en een helikopter leveren niets op.
Twee dagen later doet een visser de gruwelijke ontdekking. Lola ligt half bedolven onder het zand in een afgelegen bosje, zo’n 100 meter van de branding. Het lichaam vertoont meerdere steekwonden. De autopsie zal uitwijzen dat Lola om het leven is gekomen door verstikking in het duinzand. Dat er geen sporen van verkrachting zijn, is een schrale troost.

Roze rugzak

Verwijten komen er meteen. Terwijl Uruguayaanse en Argentijnse media driftig speculeren over mogelijke daders, beschuldigen Lola’s ouders tante Claudia van nalatigheid. In de daaropvolgende maanden hoort de politie honderden getuigen en mogelijke verdachten, onder wie de visser, enkele lokale boefjes en ook Claudia’s gezinsleden. Vooral partner Hernan ligt onder vuur. “Dit heeft zijn leven verwoest. Hij hield van Lola alsof ze zijn eigen dochter was,” aldus een familielid. Bij Hernans 14-jarige zoon draaien de rechercheurs de duimschroeven zo strak aan dat de jongen in therapie moet.

Lola is al onder grote belangstelling in Argentinië begraven, wanneer de Uruguayaanse politie haar roze rugzakje vindt, op een steenworp van waar haar lichaam is gevonden. De peso’s zijn verdwenen, maar er is belangrijk bewijsmateriaal achtergelaten. Op het strandlaken zitten bloedsporen met behalve Lola’s DNA ook dat van een onbekende man. Het komt niet overeen met dat van de ondervraagden. Ook een zoekopdracht in een nationale database levert niets op.

Elf kinderen

De politie zit met de handen in het haar wanneer in februari 2015 een anoniem telefoontje binnenkomt over Ángel ‘El Cachila’ Moreira, een 28-jarige klaploper die langs het strand souvenirtjes verkoopt. Het lijkt een gouden tip.
Ángel erkent meteen dat hij Lola heeft aangesproken tijdens haar fatale strandwandeling. Sterker nog, Ángel heeft haar naar de beschutte plek geleid waar ze dood is teruggevonden nadat ze ‘onwel’ is geworden. “Toen ik geen polsslag voelde, ben ik weggerend en heb de eerste trein naar Montevideo genomen.” Ondanks dat Ángel over duidelijke daderkennis beschikt, laten de rechercheurs hem voorlopig gaan. Zijn DNA komt niet overeen met dat op het strandlaken.

Nadat verschillende detectives en aanklagers hun tanden stuk hebben gebeten op de zaak, komt de grote doorbraak eind 2021 uit een Uruguayaans lab. Kort samengevat onderzoekt de briljante politiedeskundige Natalia Sandberg het daderprofiel via de moederlijke lijn. Het minuscule mitochondriaal DNA levert een match op... Lola’s moordenaar is een halfbroer van de veroordeelde Jonathan Bragundi, die in 2020 drie soldaten heeft doodgeschoten op een marinebasis. Zijn moeder maakt het de onderzoekers nog lastig. Ze heeft van verschillende vaders elf kinderen gebaard, waarvan acht zoons. Slechts een van hen is ter adoptie afgestaan: Leonardo David Sena (39). Een blik op zijn strafblad is veelbelovend. In 2009 heeft Leonardo een 15-jarig meisje de bosjes ingesleurd en verkracht. In 2014 zwerft hij rond in de buurt van Barra de Valizas met zijn vriend Ángel . Maar omdat Leonardo zich de laatste jaren gedeisd heeft gehouden, komt hij niet in de DNA-database voor. Leonardo weigert DNA af te staan, maar een huiszoekingsbevel en een tandenborstel leveren het benodigde bewijs.

Leonardo en Ángel sleuren Lola de bosjes in om haar te verkrachten. Omdat zij zich kranig verzet, drukken ze haar gezicht in het zand tot ze ophoudt met ademen.

Spuug in het gezicht

Leonardo beweert dat hij de rugzak heeft gevonden na Lola’s dood en toen de peso’s heeft gestolen. Hij heeft geen idee hoe zijn bloed is vermengd met dat van het slachtoffer. De aanklagers komen met een aannemelijk scenario. Leonardo en Ángel hebben het slachtoffer gezamenlijk, onder bedreiging van een mes, de bosjes ingesleurd om haar te verkrachten. Omdat Lola zich kranig verzet, hebben ze haar gezicht in het zand gedrukt totdat ze ophoudt met ademen.

In februari 2023 krijgt Ángel acht jaar opgelegd voor medeplichtigheid. Lola’s vader omschrijft het vonnis als een ‘spuug in het gezicht’. Op 18 april 2024, bijna een decennium na de moord, is het eindelijk Leonardo’s beurt. De rechter komt uit op 27,5 jaar. Daar hebben Lola’s ouders wel vrede mee, zo laten ze weten in een gezamenlijke verklaring: “Nu kan de echte rouwperiode beginnen.”

DNA-deskundige Natalia Sandberg noemt de veroordeling van Leonardo een ‘emotioneel moment’. In huize-Chomnalez hangt haar portret tussen de familiefoto’s. Want: “We hebben alles aan haar te danken.”

Moord in Uruguay

Met 305 moorden (2021) op zo’n 3,4 miljoen inwoners, scoort Uruguay een aanzienlijk hoger moordcijfer dan buurland Argentinië, maar beduidend lager dan Brazilië. Volgens cijfers van het VN-Bureau voor Drugs en Criminaliteit komt bijna de helft van de moordslachtoffers op conto van de georganiseerde misdaad. Buiten de hoofdstad Montevideo, een belangrijke doorvoerhaven voor drugskartels, ligt het misdaadcijfer een stuk lager.