Fantastische filmfeiten over: Jurassic Park

Het verhaal in één zin

Een pretpark vol gekloonde dino’s krijgt vlak voor de geplande opening alvast wat bezoekers, maar wanneer de dieren door een stroomstoring ontsnappen, breekt de hel los

Genre

Actie/avontuur

Jurassic Park in cijfers

Kosten: $ 63 miljoen
Opbrengst: $ 1.058 miljard(!)
Oscars: 3

1. Het plot

Op een afgelegen eiland voor de kust van Costa Rica heeft de rijke, excentrieke ondernemer John Hammond (Richard Attenborough) een uniek thematisch pretpark gebouwd. Het park bevat prehistorische wezens van 65 miljoen jaar geleden, die door wetenschappers met behulp van DNA uit dinosaurusbloed tot leven zijn gewekt. Een select groepje wordt door Hammond uitgenodigd om vlak voor de officiële opening een kijkje te komen nemen. Wanneer door een stroomstoring de dino’s ineens vrij rondlopen, moeten zij zien te overleven in een wereld waarin de mens niet langer de dominante soort is.

2. Gebaseerd op een gewild boek

Jurassic Park is gebaseerd op het gelijknamige boek van auteur Michael Chrichton (1942-2008), een populaire scifi-schrijver. Kort na het verschijnen van het boek in 1990 ontstaat er een heuse biedingsoorlog in Hollywood om het script. Warner Bros. is in de running en wil dat Tim Burton (dan vooral bekend vanwege Beetlejuice en Edward Scissorhands) de film regisseert. Columbia wil het met Richard Donner (Superman, Lethal Weapon) achter het stuur, en 20th Century Fox doet een bod in de hoop dat Joe Dante (Gremlins, Innerspace) de klus klaart. Uiteindelijk legt Universal voor zo’n 2 miljoen dollar het winnende bod op tafel, waarbij Chrichton bedingt dat hij als coscenarist op de aftiteling komt.

3. Eén man voor de klus

De studiobazen van Universal staan erop dat Steven Spielberg Jurassic Park regisseert. De man achter eerdere kaskrakers als Jaws, ET the Extra-Terrestrial en de Indiana Jones-trilogie twijfelt echter. Hij is op dat moment al bezig met de preproductie van een andere film, ER, eveneens gebaseerd op een boek van Michael Chrichton, en wil eigenlijk nog véél liever aan zijn droomproject Schindler’s List beginnen. Omdat ER uiteindelijk geen film maar een zeer succesvolle ziekenhuisserie wordt, heeft Spielberg in 1992 ineens tijd vrij in zijn agenda. Sid Sheinberg, studiohoofd van Universal, doet Spielberg een belofte: “Als jij Jurassic Park voor ons maakt, financieren we ook Schindler’s List.” Spielberg hapt toe en de rest is geschiedenis...

4. Jurassic Schwarzenegger?

Universal wint weliswaar de ‘oorlog’, maar het scheelt maar weinig of niet zij en Spielberg maar regisseur James Cameron gaat er met Jurassic Park vandoor. Cameron wil de film ook maken, maar de rechten worden slechts enkele uren voordat hij een bod wil uitbrengen, verkocht aan Universal. In een later interview stelt Cameron dat de beste man (Spielberg) heeft gewonnen en dat zijn versie ‘een soort Aliens met dinosaurussen zou zijn geworden’. Cameron wil acteur Charlton Heston als Hammond, Bill Paxton als Ian Malcolm en Arnold Schwarzenegger als Alan Grant. Aliens met dino’s én Schwarzenegger... kijk, dat is nog eens een recept voor een film! Het loopt allemaal anders en Schwarzenegger maakt in 1993 niet Jurassic Park maar Last Action Hero, een van de grootste filmflops in Hollywood.

5. Het brachiosaurus-shot

Een van de meest klassieke scènes in Jurassic Park is het moment dat paleontoloog Dr. Alan Grant (Sam Neill), paleobotanist Ellie Sattler (Laura Dern) en wiskundige Ian Malcolm (Jeff Goldblum) voor het eerst een dino zien. Het heeft een hoop voeten in aarde om dat shot te filmen, vooral omdat die dino in kwestie, een brachiosaurus, door CGI (computer generated image) gemaakt. De acteurs moeten doen alsof ze de gigantische langnek zien, maar kijken in feite naar niks. Wanneer visual effects- supervisor Phil Tippett de eerste shots van de CGI-dino ziet, is hij onder de indruk en zegt hij tegen Spielberg: “You did it, you crazy son of a bitch!” Die zin komt in dezelfde filmscène ook voor, wanneer Dr. Ian Malcolm John Hammond complimenteert met diens bijzondere creatie.

6. Orkaan Iniki

De filmopnames vinden plaats op het Hawaïaanse eiland Kauai. Een schitterende plek, maar ook een locatie waar tropische stormen eerder regel dan uitzondering zijn. Zo ook tijdens de buitenopnames voor Jurassic Park. Drie weken nadat men begint met draaien, komt orkaan Iniki aan land en met windsnelheden tot 200 kilometer per uur wordt vrijwel de volledige set verwoest. De set wordt herbouwd, maar Spielberg stuurt zijn director of photography Dean Cundy er tijdens de storm op uit om extra beeld te schieten. Onder andere de shots met de torenhoge golven bij de haven van Isla Nublar zijn toe te schrijven aan Cundy en orkaan Iniki.

7. Attenborough maakt de Blitz

Tijdens orkaan Iniki wordt vrijwel de volledige cast en crew van Jurassic Park uit veiligheidsoverwegingen naar de centrale hal van het hotel waar ze verblijven gedirigeerd. Eén man weigert echter en blijft gewoon op zijn kamer: Richard Attenborough (John Hammond). Wanneer Spielberg hem toch probeert mee te krijgen, weigert deze resoluut: “My dear boy, ik heb de Londense Blitz tijdens de Tweede Wereldoorlog overleefd. Zo’n stormpje als dit overleef ik ook nog wel.”

8. Alternatieven voor Attenborough

Richard Attenborough geldt tot aan zijn dood in 2014 als een van de grote klassieke Britse acteurs, en Spielberg heeft altijd aangegeven vooral blij te zijn met zijn verschijning in de film, maar dat wil niet zeggen dat er geen andere acteurs in beeld zijn voor de rol die door schrijver Michael Chrichton wordt omschreven als een ‘soort duistere Walt Disney’. Onder anderen Clint Eastwood en Marlon Brando worden geopperd. Sean Connery krijgt de rol nog voor Attenborough aangeboden, maar hij weigert en duikt in 1993 naast acteur Wesley Snipes op in de film Rising Sun

9. Triceratops-shot

Het is misschien maar een kleine scène, maar het shot van de zieke triceratops die door Ellie Sattler wordt verzorgd is wel een prijzige. Dat komt doordat ze voor de triceratops een animatronisch (robotachtig) model op ware grootte bouwen. Kostenplaatje: 2 miljoen dollar. De meeste andere dinoshots zijn of computergemaakt, of opgenomen in de geluidsstudio in Los Angeles, maar Spielberg wil dat het zieke beest op locatie in Hawaï is. Special effects-goeroe Stan Wilson bouwt een robotmodel dat van binnen door acht mensen door middel van kabels bestuurd kan worden. Overigens bouwt Wilson ook enkele baby’s voor de triceratops en er is zelfs een scène waarbij Hammonds kleinzoon Tim er op eentje zit, maar dit shot haalt de uiteindelijke film niet.

10. Met dank aan Poolse satellieten

In 1993 maakt Steven Spielberg niet alleen Jurassic Park, maar ook Schindler’s List en hoewel de filmopnames na elkaar zijn, valt het editwerk voor Jurassic Park in Los Angeles wel samen met de opnames voor Schindler’s List in Polen. Anno 2024 met Zoom en Teams best te doen, maar in 1993 nog een hele prestatie. Filmstudio Universal huurt uiteindelijk twee satellietkanalen van de Poolse televisie, zodat Spielberg continu een open lijn tussen beide sets heeft. Kosten: anderhalf miljoen dollar per week.

11. Indiana Grant

De Nieuw-Zeelandse acteur Sam Neill speelt de hoofdrol van Dr. Alan Grant in Jurassic Park. Een opmerkelijke keuze, aangezien hij tot dan voornamelijk kleinere rollen had in films als The Hunt for Red October en Memoirs of an Invisible Man. Tegenwoordig is Neill één met Grant, maar heel wat andere grotere namen zijn ook benaderd om Grant te spelen. Onder anderen William Hurt, Kurt Russell, Kevin Costner, Dennis Quaid, Mel Gibson, Richard Dreyfuss en Robin Williams zijn in beeld. Harrison Ford krijgt de rol ook aangeboden, maar vindt het te dicht in de buurt van zijn Indiana Jones-karakter komen en bedankt.

12. Bob Bakker

Het karakter van Grant is gebaseerd op twee echte Amerikaanse paleontologen: Jack Horner en Robert ‘Bob’ Bakker. Zowel Horner als Bakker werkt als adviseur mee aan Jurassic Park, en Bakker wordt op een gegeven moment zelfs genoemd in de film door Hammonds kleinzoon Tim wanneer hij het over zijn fascinatie voor dino’s heeft en Bakkers boek The Dinosaur Heresies in handen heeft. Het grote verschil tussen beide paleontologen is dat Bakker gelooft dat de T.-Rex een alfajager was en Horner hem vooral als aaseter ziet. Getuige Jurassic Park gelooft Spielberg eerder in Bakkers theorie.

13. Ellie Bullock?

Ellie Sattler wordt gespeeld door actrice Laura Dern, dan vooral bekend als dochter van acteur Bruce Dern (The Great Gatsby, Nebraska). Zij krijgt de rol nadat Spielberg haar ziet in het oorlogsdrama The Rambling Rose uit 1991. Andere actrices die auditie doen of overwogen zijn onder anderen Nicole Kidman, Michelle Pfeiffer, Geena Davis, Daryl Hannah, Jamie Lee Curtis, Julia Roberts, Linda Hamilton, Sarah Jessica Parker en Sandra Bullock… Poeh, Sandra Bullock als Ellie...

14. En… Jim Carrey?

Jeff Goldblum speelt de wiskundige womanizer Ian Malcolm, maar de acteur die tot dan vooral bekend is vanwege zijn rol als wetenschapper in The Fly, heeft wel stevige concurrentie voor de rol. Onder andere Jim Carrey, Michael Keaton, Bruce Campbell, Johnny Depp, Ted Danson, Steve Guttenberg en Michael J. Fox zijn in beeld. Overigens is er ook een reden waarom Ian Malcolm in de film in het zwart is gekleed. Hij wordt beschouwd als directe tegenstander van John Hammond, die in de film in witte kleding te zien is.

15. Het bekertje water-shot

Misschien wel dé scène van de hele film is het moment dat de T.-Rex zich voor het eerst aankondigt. We horen het vooral, met dank aan de fantastische geluidseffecten, maar zien ook de trilling van zijn enorme voetstappen terug in een bekertje met water dat op het dashboard van een van de tourwagens staat. Het idee ontstaat wanneer Steven Spielberg op een dag in zijn auto een nummer van Earth, Wind & Fire op vol volume afspeelt en zijn beker koffie bij een bepaalde toon ineens begint te trillen. Voor de film legt de geluidstechnicus gitaarsnaren onder het dashboard van de auto en bespeelt deze vanuit de motorkap. Bij de juiste snaartoon begint het water inderdaad te trillen. Geniaal!

16. Levensechte T.-Rex

Alan Grant heeft dan misschien wel de hoofdrol in Jurassic Park, maar de Tyrannosaurus rex zit hem wat dat betreft behoorlijk op de hielen. Ook dertig jaar later is de in de film gebruikte CGI-bewerking in combinatie met de in het echt gebouwde 8 meter hoge animatronic nog altijd levensecht. Soms bijna té echt. Producer Kathleen Kennedy deelt in 2018 tijdens de viering van 25 jaar Jurassic Park een grappig weetje van de set: “Rex was nogal vatbaar voor de regen en kreeg dan allerlei rare problemen. Toen het tijdens een lunch op de set ineens begon te regenen, begon ie ineens te bewegen, waarschijnlijk door kortsluiting. Het was genoeg om enkele tientallen crewleden de stuipen op het lijf te jagen.”

17. Het gebrul van een... babyolifant?

Niet alleen bewegend is de T.-Rex angstaanjagend, ook zijn gebrul is beangstigend goed. Omdat de laatste dino 65 miljoen jaar geleden uitstierf, weet niemand precies hoe ze klonken, maar sinds het gebrul in Jurassic Park klinkt een T.-Rex zo. Om het gebrul te realiseren, is gebruikgemaakt van geluiden van andere dieren. Onder andere een hond, een pinguïn, een tijger, een alligator en een babyolifant. Met name het schelle geschreeuw van de babyolifant hoor je, vertraagd afgespeeld, terug. Niet slecht, Dombo.

18. Oscars voor Steven

De Oscaruitreiking van 1994 staat uiteindelijk volledig in het teken van Steven Spielberg die met zijn producties dat jaar het astronomische aantal van tien Oscars wint. Drie wint hij er voor Jurassic Park (Beste Geluid, Beste Effecten, Beste Geluidseffecten), en maar liefst zeven voor zijn ‘droomproject’ Schindler’s List, waaronder Beste Film en Beste Regisseur.

19. Club van 1 miljard

Het is moeilijk voor te stellen dat het alweer ruim dertig jaar geleden is dat Jurassic Park in première ging en de term blockbuster voorgoed veranderd is. Met een budget van 63 miljoen is het in 1993 een dure productie, maar naar huidige maatstaven niet heel bijzonder. De opbrengst in de bios is dat wel: 1 miljard, 58 miljoen dollar. Vier jaar lang is het de film die wereldwijd het meest heeft opgeleverd, totdat regisseur James Cameron met Titanic op de proppen komt en het dubbele ophaalt. Nog altijd staat de film op de 44ste plek op de lijst van succesvolste films. De huidige top 5:

# Film Opbrengst Jaar

1. Avatar: $ 2.923.706.026 2009

2. Avengers: Endgame: $ 2.797.501.328 2019

3. Avatar: The Way of Water: $ 2.320.250.281 2022

4. Titanic: $ 2.257.844.554 1997

5. Star Wars: The Force Awakens: $ 2.068.223.624 2015

20. Club van 6 miljard

De eerste Jurassic Park-film uit 1993 leidde tot vijf vervolgfilms waarmee ruim zes miljard(!) dollar in de bios is opgehaald. En dan hebben we het nog niet eens over de miljarden aan video- en dvd-verkoop en de poppetjes en merchandise. Volgens voorzichtige schattingen is de franchise goed voor zo’n 15 tot 20 miljard dollar aan totaalomzet. Daarmee is de reeks waarschijnlijk alleen ondergeschikt aan Star Wars wat betreft totale inkomsten, al scheelt het niet veel. De zes Jurassic Park-films en hun biosopbrengsten:

# Film Opbrengst Jaar

1. Jurassic Park: $ 1.058.454.230 1993

2. The Lost World: Jurassic Park: $ 618.638.999 1997

3. Jurassic Park III: $ 365.900.000 2001

4. Jurassic World: $ 1.669.963.641 2015

5. Jurassic World: Fallen Kingdom: $ 1.308.323.302 2018

6. Jurassic World: Dominion: $ 1.004.004.592 2022

Totaal: $ 6.025.284.764