Fantastische filmfeiten over: Star Wars: A New Hope

Het verhaal in één zin
Luke Skywalker bundelt de krachten met een Jedi-meester, een eigenwijze piloot, een Wookiee en twee Droids om de Melkweg te redden, terwijl hij ook probeert prinses Leia te bevrijden van de mysterieuze Darth Vader.

Genre
Sciencefiction

Star Wars: A New Hope in cijfers:
Kosten: $ 11 miljoen
Opbrengst: $ 307 miljoen
Oscars: 6

1. Plot

Star Wars: A New Hope speelt zich af rond het allesvernietigende ruimtestation Death Star, dat in staat is om hele planeten te verwoesten. De geheime bouwtekeningen van dit oppermachtige ruimteschip komen in handen van een groep rebellen. Prinses Leia Organa smokkelt als lid van dit rebellenleger de blauwdrukken naar haar transportschip, maar wordt gevangengenomen door troepen van het keizerrijk. Het robotduo R2-D2 en C-3PO weet te ontsnappen met de plannen en komt terecht bij de jonge Luke Skywalker. Deze moet samen met Jedi-meester Obi-Wan Kenobi en smokkelaar Han Solo de plannen afleveren bij de rebellen, zodat het gevaar dat het hele universum bedreigt, gestopt kan worden.

2. Een ruimteopera?

In 1973 regisseert de 29-jarige George Lucas de film American Graffiti. Met een bescheiden budget van acht ton weet de film bijna 140 miljoen dollar op te halen, waarmee het nog altijd een van de meest succesvolle films ooit is. Het succes opent deuren in Hollywood. Filmstudio United Artists, waarvoor Lucas American Graffiti maakte, vraagt hem of hij een idee voor een nieuwe film heeft. Dat heeft hij. Lucas meldt dat hij graag een ‘een ruimteopera wil maken die een mix is van een western en een James Bondfilm’. Onzeker over het mogelijke succes van deze vreemde combi besluit United Artists die film niet te maken. Ook Universal Pictures, Paramount Pictures en Disney zien er niets in, maar wanneer Lucas zijn dan nog maar veertien pagina’s tellende script laat zien aan Alan Ladd, studiobaas van 20th Century Fox, besluit deze groen licht te geven. Ladd zou hier later over zeggen: “In alle eerlijkheid snapte ik helemaal niets van het script. Maar George sprak er zo passievol over dat ik besloot hem het vertrouwen te geven en 8 miljoen dollar aan budget vrijmaakte.”

3. Geniale zet

Lucas stemt ermee in om ‘slechts’ 150.000 dollar betaald te krijgen voor het schrijven en regisseren van de film, die dan de titel The Adventures of Luke Starkiller draagt, onder twee voorwaarden. Hij zou de volledige rechten krijgen op eventuele vervolgfilms en hij zou de rechten krijgen op alle merchandise (speelgoed, boeken, videogames, kleding, etc). Omdat in die tijd merchandise voor films nauwelijks iets oplevert, gaat 20th Century Fox graag akkoord en slaagt Lucas erin de allerbeste filmdeal ooit af te sluiten. We gaan later meer in op het financiële plaatje, maar mede door bovenstaande afspraak heeft deze deal George Lucas zo’n 10 miljard dollar opgeleverd, waarmee hij met afstand de rijkste filmmaker aller tijden is. The Adventures of Luke Starkiller wordt overigens al snel Star Wars genoemd.

4. Openingsintro

Voordat Star Wars verschijnt, houdt Lucas een vertoning van de film voor enkele van zijn filmvrienden, onder wie regisseur Brian De Palma (The Untouchables, Mission Impossible). Zijn vrienden snappen weinig van het begin van de film en De Palma zegt dat hij een proloog nodig heeft, een tekst waarin uitgelegd wordt in welke wereld de film zich afspeelt. Lucas schrijft een tekst, maar De Palma zegt hem dat die niet alleen veel te lang is, maar ook volstrekt onduidelijk. De Palma biedt aan de tekst te herschrijven en het is zijn tekst die we zien aan het begin van de film. De keuze om de tekst zo in beeld te brengen ‘leent’ Lucas van de tv-serie Flash Gordon, waarvan elke aflevering met een vergelijkbaar intro start.

5. Moeilijk shot

Anno nu is zo’n introshot dankzij de computer appeltje-eitje. Maar in 1977 moet het in het echt worden gemaakt. Om de opname te realiseren, is een enorm stuk zwart papier van bijna 2 meter lang met de gele tekst erop gebruikt. De kleur geel is gekozen omdat het flink contrasteert met het zwart, maar niet zo saai is als wit. Door vervolgens de camera tergend langzaam over het papier te laten gaan, wordt de illusie gewekt dat de woorden in de verte van het scherm in de ruimte verdwijnen.

6. Leentjebuur bij Kurosawa (I)

Na de introtekst volgt de allereerste scène van Star Wars – waarbij een enorme Star Destroyer een rebellenschip aanvalt. Een gewaagde scène omdat een film midden in een actieshot openen niet bepaald normaal is voor de dan geldende ongeschreven Hollywoodregels. Het publiek houdt van een lineair verhaal waarbij het gaandeweg snapt wat er aan de hand is, zo is de gedachte. Maar Lucas opent direct volgas. Hij leent het idee van de legendarische Japanse filmmaker Akira Kurosawa (Seven Samurai, Rashomon), die als een van de weinigen de neiging heeft om films ook zo te beginnen. Lucas: “Kurosawa vertrouwde zijn publiek en geloofde dat ze, eenmaal van de schrik bekomen, echt wel in het verhaal zouden komen. Het werkte geweldig.”

7. Leentjebuur bij Kurosawa (II)

Hoewel het verhaal van Star Wars: A New Hope grotendeels origineel is, heeft George Lucas wel elementen ‘geleend’ van anderen. Vooral opnieuw van Kurosawa. In 1958 maakt Kurosawa The Hidden Fortress. De film vertelt het verhaal over de redding van een prinses en wordt verteld vanuit het perspectief van twee boeren die tegen wil en dank in het verhaal verwikkeld raken. Lucas verandert de boeren in twee robots, of droids, en besluit het verhaal over een ontvoerde prinses in Star Wars vanuit hun perspectief te vertellen.

8. Robotwars

Lucas haalt zijn inspiratie voor de droids R2-D2 en C-3PO uit drie robots die te zien zijn in de film Silent Running (1972). Hoewel de twee droids in de film een redelijke verstandhouding hebben, kunnen Kenny Baker (de man in het R2-D2-pak) en Anthony Daniels (C-3PO) totaal niet met elkaar door een deur. Baker noemt Daniels ‘de meest onbeschofte man die hij ooit heeft ontmoet. Daniels is op zijn beurt niet gecharmeerd van Bakers acteerkunsten en zegt in een later interview dat: "Qua diepgang het karakter van R2-D2 net zo goed door een emmer gespeeld had kunnen worden.” Au!

9. De stem van Vader

Darth Vader wordt gespeeld door David Prowse, die in de film in het beroemde pak te zien is. Maar de dreunende stem is niet van hem, maar van acteur James Earl Jones. De stem van Prowse wordt als ‘te zacht’ beoordeeld, tot onbegrip van de acteur zelf. Oorspronkelijk wil George Lucas dat de legendarische Orson Welles de stem van Vader inspreekt, maar omdat diens stemgeluid misschien te herkenbaar is, besluit hij voor James Earl Jones te gaan. De relatie tussen Prowse en Jones is overigens ook niet top. Prowse, teleurgesteld dat zijn stem niet gebruikt is in de film, zegt hier later over: “Ik was het slachtoffer van omgekeerd racisme. Er is helemaal niks mis met mijn stem. Door een tekort aan zwarte acteurs in de film waren ze bang een deel van het filmpubliek te verliezen, dát is het ware verhaal.”

10. Problemen op de set

Tijdens de filmopnamen stapelen de incidenten zich op. Het is eigenlijk best een wonder dat Star Wars: A New Hope ooit de bios heeft gehaald. De scènes die plaatsvinden op woestijnplaneet Tatooine zijn gefilmd in Tunesië, maar op de allereerste dag van de opnames daar krijgt Tunesië met de zwaarste regenstorm in een halve eeuw te maken. Vervolgens lukt het niet om R2-D2 vooruit te krijgen; het pak maakt het vrijwel onmogelijk om te bewegen. Het houterige robotloopje in de film is dan ook niet gespeeld, maar echt. Veel van de andere scènes zijn opgenomen in de Elstree-filmstudio in Londen, maar omdat de Britten strikt vasthouden aan het gegeven dat om vijf uur de dag voorbij is, lopen de opnamen forse vertraging op. Hierdoor moet het budget omhoog van 8 naar 11 miljoen. 20th Century Fox weigert dit in eerste instantie, maar geeft uiteindelijk toe. En door alle ellende krijgt Lucas zelf met uitputtingsverschijnselen te maken. Het in Tunesië gebouwde dorp dat Tatooine moet voorstellen, bestaat overigens nog en trekt jaarlijks vele toeristen naar de woestijn.

11. Freddy Skywalker?

Lucas weet vanaf het begin dat een onbekende acteur Luke moet spelen, en er zijn verschillende opkomende acteurs die auditie doen voor de rol. De bekendste nu is Robert Englund, wereldberoemd door zijn vertolking van de moordzuchtige killer met messen als vingers, Freddy Krueger. Wanneer Englund na zijn auditie tegen een vriend klaagt dat hij het verkeerd heeft aangepakt, zegt zijn vriend hem dat het misschien gewoon niet de rol voor hem is. Die vriend is opvallend genoeg Mark Hamill, de acteur die uiteindelijk Luke Skywalker gestalte zou geven.

12. Alternatieven voor Leia

Waar de lijst met alternatieven voor Luke Skywalker niet zo indrukwekkend is, is dat wel zo voor de rol van prinses Leia. Ruim twintig actrices, onder wie Kim Basinger, Glenn Close, Meryl Streep en Jodi Foster, doen auditie.

Lucas is echter meteen gecharmeerd van Carrie Fisher, zo zegt hij in een later interview in filmblad Empire: “Ik vroeg haar: Ben jij de dochter van Debbie Reynolds (actrice uit de jaren 50, bekend van de film Singin’ in the Rain, red.). Ik was op slag verkocht.”

13. Pacino in Star Wars?

Voor de rol van Han Solo zijn naast de uiteindelijk gecaste Harrison Ford diverse andere namen in beeld. Lucas heeft de rol gebaseerd op het narrige karakter van zijn goede vriend regisseur Francis Ford Coppola (Apocalypse Now) en is in eerste instantie vastbesloten om een donkere acteur de rol te laten spelen. Billy Dee Williams (die Lando Calrissian speelt in Star Wars: The Empire Strikes Back), is topfavoriet, totdat Lucas besluit om een blanke acteur voor de rol te casten. Kurt Russell, Nick Nolte, Christopher Walken, Sylvester Stallone, John Travolta, Chevy Chase en James Woods doen allen auditie. James Caan, Jack Nicholson, Robert De Niro, Al Pacino en Burt Reynolds worden gevraagd, maar slaan de rol af. Al Pacino zou hier later over zeggen: “Ik had de rol kunnen spelen, maar ik snapte gewoon geen bal van het script.”

14. Hondenl*l

Han Solo’s copiloot is de altijd trouwe Wookie Chewbacca. Het karakter is gebaseerd op de harige hond van Lucas. Die hond, Indiana, vormt later ook de basis voor de naam Indiana Jones in een heel andere iconische filmreeks. Studiobazen vinden het karakter lange tijd maar niks, vooral omdat Wookie, hoewel harig, feitelijk naakt rondloopt in de film. Wanneer een producent vraagt of Chewy misschien een bermudabroek kan dragen, antwoordt George: “Het is oké, Wookies hebben geen piemels.” Grappig genoeg is dat voldoende om de studiobazen gerust te stellen.

15. May the Fourth be with you

Tegenwoordig geldt 4 mei als internationale Star Wars-dag, om gedoopt tot May the Fourth be with you, een verbastering van de beroemdste quote uit de film May the Force be with you. De oorsprong van deze dag komt niet van Amerikaanse fanboys, maar van het campagneteam van de Britse premier Margaret Thatcher. Wanneer zij op 4 mei 1979 tot politiek leider van het Verenigd Koninkrijk wordt gekozen, plaatst haar team de volgende dag een grote advertentie in landelijke dagbladen met de tekst: May the Fourth be with you, Maggie. Congratulations.

16. Losbandige Leia

Actrice Carrie Fisher en acteur Harrison Ford hebben in hun rollen van prinses Leia en Han Solo overduidelijk chemie op de set, maar dat gaat in werkelijkheid door tot tussen de lakens. Hoewel Fisher pas 19 jaar is tijdens de opnames heeft ze gedurende drie maanden een relatie met de veertien jaar oudere Ford. Of nou ja, relatie, zeg maar affaire. Ford is op dat moment immers getrouwd en heeft twee kinderen. Hij zou de scheve schaats later opbiechten aan zijn vrouw Mary. De twee scheiden, mede door deze affaire, in 1979.

17. Loslippige Leia

Al veertig jaar lang gaan er geruchten dat acteur Mark Hamill (Luke Skywalker) en Carrie Fisher (prinses Leia) tijdens de opnamen van Star Wars het ook wel érg goed met elkaar kunnen vinden. Al die tijd hebben Hamill en de in 2016 overleden Fisher dit trouwens ontkend, maar in een interview met het Britse The Guardian klapt Hamill recent uit de schoot: “Ik weet nog dat we het op de set, er zal alcohol in het spel zijn geweest, over zoentechnieken hadden. En ik zei: Ik ben wel een goede kusser. En zij zei: Hoe bedoel je? Voor we het wisten, waren we aan het zoenen als losbandige tieners.” Die Leia toch…

18. Grootste filmfranchise ooit

Star Wars: A New Hope gaat op 25 mei 1977 in première en is direct een gigantische hit. De film die niemand vooraf begrijpt slaat aan bij miljoenen jongeren en creëert een franchise die qua grootte ongeëvenaard is – alleen Jurassic Park komt in de buurt. Volgens schattingen is de franchise inclusief merchandise ruim 60 miljard(!) dollar waard. Zo’n 10 procent eindigt in de zaken van George Lucas, de rest gaat naar de filmstudio’s. In 2012 verkoopt Lucas zijn productiebedrijf Lucasfilm aan Disney, inclusief de rechten van Star Wars voor 4,05 miljard dollar. Zijn creatie uit 1977 heeft hem dus een slordige 10 miljard opgeleverd. Niet slecht, George.

19. Franchise-ranking

Er zijn tot op heden elf Star Wars-films en spin-offs gemaakt – en er zitten er nog heel wat in het vat. De huidige ranking gebaseerd op bioscoopopbrengsten:

1. Star Wars: Episode VII - The Force Awakens (2015) – $ 936.662.225

2. Star Wars: Episode VIII - The Last Jedi (2017) – $ 620.181.382

3. Rogue One: A Star Wars Story (2016) – $ 532.177.324

4. Star Wars: Episode IX - The Rise of Skywalker (2019) – $ 515.202.542

5. Star Wars: Episode I - The Phantom Menace (1999) – $431.088.295

6. Star Wars: Episode III - Revenge of the Sith (2005) – $ 380.270.577

7. Star Wars: Episode IV - A New Hope (1977) – $ 307.263.857

8. Star Wars: Episode II - Attack of the Clones (2002) – $ 302.191.252

9. Star Wars: Episode VI - Return of the Jedi (1983) – $ 252.583.617

10. Solo: A Star Wars Story (2018) – $ 213.767.512

11. Star Wars: Episode V - The Empire Strikes Back (1980) – $209.398.025

20. De eeuwige vraag

Eén vraag blijft terugkeren rond Star Wars: wat is nou de ideale kijkvolgorde? Grofweg zijn er twee opties. Of je kijkt ze in de volgorde van episodedeel, of je kijkt het in chronologische volgorde. Wij neigen naar het laatste, al was het maar omdat anders de oudste films enorm gedateerd aanvoelen. Maar in alle eerlijkheid, al kijkt u ze achteruitspelend van nieuwste naar oudste: u zoekt het maar uit. May the Force be with you om zo lang – een indrukwekkende 25 uur en zeven minuten – voor de buis te zitten!