Marjo Hoedemaker: ‘Ik sta niet dag en nacht voor dieren klaar om moordenaar genoemd te worden'

Om te beginnen: u wóónt in de dierentuin?

“Jazeker. Sinds mijn 15de al. Mijn huis ligt precies op de rand van het park, bij de ingang. Ik zeg altijd dat ik een hele grote achtertuin heb, haha. In 1961 ben ik als jong jochie in Dierenpark Amersfoort gaan werken en uiteindelijk ben ik daar jarenlang hoofd-dierenverzorger geweest. Tegenwoordig ben ik er nog betrokken als adviseur. Nu vond ik het tijd om mijn ervaringen te delen in een boek.”

Waarom?

“Dat gevoel is anderhalf jaar geleden ontstaan. Toen hadden we dat noodlottige ongeval met twee ontsnapte chimpansees. Door een kleine fout, een miscommunicatie tussen twee verzorgers, bleek de deur van het verblijf open te staan. Vier chimpansees wisten te ontsnappen, waarvan er twee niet uit zichzelf terugkeerden naar binnen: een dominant mannetje en z’n kleinzoon. Veiligheid gaat natuurlijk voor alles, dus hebben ze hen – hoe spijtig ook – moeten afschieten. Wat mij het diepst heeft geraakt, buiten hun dood om, was dat de dag na het incident er allerlei demonstranten aan de poort stonden die scandeerden dat wij moordenaars waren. Toen dacht ik: ik sta niet al zestig jaar lang dag en nacht voor dieren klaar om zó te worden genoemd.”

Was verdoven geen optie geweest?

“Absoluut niet. Dat is een discussie die ik nog steeds vaak aan moet gaan. Elke keer wordt Bokito erbij gehaald. Maar een gorilla vertoont totaal ander gedrag dan een chimpansee. Deze chimpansees lieten dominant gedrag gezien. DierenPark Amersfoort ligt aan de rand van Amersfoort. Mike, één van de twee chimpansees – hij was echt mijn maatje – liep op een gegeven moment hemelsbreed honderd meter af van de openbare weg. Dan kun je geen risico’s nemen. De onwetendheid van die demonstranten heeft me gestoord. Na het voorval heb ik een bevriende journalist opgezocht, die mijn verhaal heeft opgetekend in dit boek. Ik wilde laten zien wat er in een dierentuin gebeurt. Veel mensen hebben namelijk geen idee. Die denken dat je in een dierentuin alleen maar een zak friet eet en naar aapjes kijkt.”

Is dat niet zo dan?

“Welnee, er gebeurt natuurlijk veel meer dan dat. In mijn boek vertel ik wat er de afgelopen zestig jaar veranderd en verbeterd is. Hoe we anders tegen dieren zijn gaan aankijken en hen anders zijn gaan verzorgen. Dat we niet in dierenhandel doen en dieren enkel van de ene naar de andere dierentuin sturen zonder dat er geld aan te pas komt. En dat er vele miljoenen euro’s worden uitgetrokken om dieren te beschermen.”

Geef eens een voorbeeld van wat is er in al die jaren verbeterd is.

“25 jaar lang heb ik verkondigd dat een olifant niet te verzorgen is als hij niet aan een ketting zit. Vroeger was dat gebruikelijk, dat olifanten aan een ketting zaten. Vanwege de veiligheid. Nu vind ik dat al 35 jaar lang een vorm van dierenmishandeling. Voortschrijdend inzicht, heet dat. Met een hele simpele techniek, dezelfde techniek als die waarmee dolfijnen op het commando van een fluitje een haring komen halen, kun je exact hetzelfde van olifanten vragen als wanneer je hen aan een ketting vast zet. Dat hoeft dus niet meer. Er is tegenwoordig veel meer kennis beschikbaar, met een beter welzijn van het dier tot gevolg.”

Uw boek heeft de titel Van beestenboel tot hokjesgeest. Wat bedoelt u daarmee?

“Vroeger kon iedereen, bij wijze van spreken, een olifant kopen. Tegenwoordig zijn mensen selectief hypocriet. Als er een zebra geboren wordt en er in geen enkele dierentuin plaats voor hem is, waardoor hij aan de leeuwen wordt gevoerd, komt daar enorm veel commentaar op. Terwijl er dagelijks miljoenen dieren worden geslacht! Ander voorbeeld: in DierenPark Amersfoort zwemmen er vissen in grote vijvers. Soms hoor je mensen verontwaardig zeggen: daar ligt een dode vis. Diezelfde mensen lopen op de markt waar 500 kilo dode vis ligt, maar dan reageert er niemand. Dat noem ik nou selectief hypocriet. De duizenden dierenverzorgers die wereldwijd in dierenparken werken, hebben allemaal het beste met dieren voor, maar voor het totale groepsleven in de dierentuin kan het weleens beter zijn om een individu op te offeren. Ook dat is de natuur.”