Is het waar dat uw oudste kleinzoon weleens aan zijn ouders heeft gevraagd: “Wie weet er eigenlijk meer? God of opa?”
“Dat klopt, ja. Het zal een jaar of tien geleden zijn geweest, maar dat heeft hij inderdaad gevraagd.”
En? Hoe luidde het antwoord?
“Dat spreekt voor zich, toch? Dat ik natuurlijk meer weet dan God. God loopt met zijn kennis enorm achter. Hij is ergens in de middeleeuwen blijven hangen, al vind ik dat ook wel weer begrijpelijk. Voor God was dat een prettige tijd. Toen geloofde iedereen nog in hem.”
Als een kandidaat heel lang moet nadenken over een heel simpele vraag, voelt u dan met al uw kennis nooit de behoefte om het antwoord luid en duidelijk voor te zeggen?
“Nee. Dan zou ik heel snel ontslagen worden. Wat ik wéleens doe, is tegen de kandidaten zeggen dat ik het onbegrijpelijk vind dat ze een bepaald antwoord niet weten. Er zijn weleens kandidaten geweest die aan de dagfinale begonnen met een seconde of 25. Tja, dan is het natuurlijk gauw gebeurd.”
Welke kandidaten hebben in al die jaren wel indruk op u gemaakt?
“Opvallend veel seizoenen zijn gewonnen door cabaretiers. Dat komt omdat ze in hun leven redelijk goed naar de televisie hebben gekeken. Bovendien zijn ze associatief goed en hebben ze weinig cameravrees. Ze zitten niet dolzenuwachtig in hun stoel. Tel dat bij elkaar op en je hebt een goede kandidaat.”
En wie doen het doorgaans minder goed?
“In mijn herinnering zijn het vooral geleerden die het vaak verbazingwekkend slecht doen. Kennelijk ben je als professor niet geschikt als deelnemer. Meestal weten zij weinig tot niets van populaire cultuur af. Ze zijn bovendien niet gewend om snel en associatief te denken. Soms zijn de vragen zo simpel dat ze op zoek gaan naar een veel te ingewikkeld antwoord. Iemand die enorm intelligent is, kan een waardeloze kandidaat zijn. Ik zou zelf ook niet graag meedoen. Ik win sowieso niet.”
Niet?
“Nee. Ik weet niks van hiphopartiesten. Mensen die in tv-series spelen, ken ik ook al niet. Ik ben wel goed in topografie, in geschiedenis en in politiek, maar daar red je het niet mee. Als u mij vraagt of Lil’ Kleine verliefd, verloofd, getrouwd of al lang dood is, dan weet ik daar het antwoord niet op. Ik heb geen idee. Het Story- en Privé-nieuws gaat volledig aan mij voorbij. Het heeft ook geen enkele zin om mij een liedje te laten horen, want ik raad toch niet welke het is, laat staan door wie het gezongen wordt.”
Dient u zelf weleens een vraag in?
“Helemaal in het begin heb ik dat weleens gedaan. Maar bij de toetsing ervan bleek dat niemand de antwoorden wist. Mijn vragen gingen hoofdzakelijk over onderwerpen waar de meeste mensen geen klap van afweten. Over uitvinders in de negentiende eeuw bijvoorbeeld. Mensen die de wereldgeschiedenis hebben veranderd. Dat sloeg totaal niet aan. Zodoende zijn ze nooit gebruikt. Ik schrik er weleens van hoe weinig kennis sommige mensen hebben. Ik weet niet wat ze op de basisschool tegenwoordig nog aan aardrijkskunde doen, maar veel kan het niet zijn. Er zijn deelnemers genoeg die niet weten wat de hoofdstad van Noorwegen is. Of die een foto van iemand te zien krijgen en die vervolgens Tjeenk Willink niet herkennen. Dat vind ik verbazingwekkend.”
Zorgwekkend ook?
“Nou, dat ook weer niet. Je kunt in Nederland een prima leven leiden zonder te weten dat Oslo de hoofdstad van Noorwegen is. Je kunt ook niet zeggen dat Nederlanders dom zijn, maar wel dat er groepen bestaan die dom zijn. Ongelofelijk dom zelfs. Met name degenen die stemmen op Thierry Baudet. Bij hen moet er in hun bovenkamer iets ongelofelijk mis zijn gegaan. Waarom zou je stemmen op een partij die dingen belooft waarvan je van tevoren absoluut zeker weet dat zij ze niet kunnen waarmaken? Het zegt iets over de politieke intelligentie van dat soort mensen. Maar ja, waarschijnlijk weten zij wél of Lil’ Kleine getrouwd is.”
De Slimste Mens is vanaf maandag 12 juli elke werkdag te zien om 20.40 op NPO 2.
- EM-Press/ Patrick van Emst / Brunopress.nl