Feesten en vechten in Amsterdam

Koningsdag was ooit Koninginnedag, je zou het bijna vergeten. Alhoewel, niet als de allereerste Koninginnedag die u nog helder voor de geest staat, die van 1980 was. U weet het ongetwijfeld nog: koningin Juliana abdiceerde, zoals dat plechtig heet, haar dochter Beatrix besteeg de troon waarna de halve Amsterdamse binnenstad in de fik stond en veranderde in oorlogsgebied. ‘Geen woning, geen kroning’ heette dat destijds: krakers en andere demonstranten misbruikten de kroning van Beatrix massaal om te rellen tegen de opgetrommelde politie en de ME, uit protest tegen onder meer de grote woningnood in ons land. Zou de krakersscene van nu net zo groot en fanatiek zijn als toen, dan zou koning Willem-Alexander zich waarschijnlijk drie keer bedenken voordat hij met zijn gezin deze week door Maastricht zou slenteren. Nou ja, Maastricht is natuurlijk geen Amsterdam.

Toch moesten in 1980 de kruitdampen nog opstijgen of we hadden als eerste blad in Nederland al een ‘fotoreportage’ van de inhuldiging. Een fictief beeldverslag welteverstaan, want al vóór de kroningsrellen ging ons blad naar de drukker. Wat wij toen produceerden, zou je met de wetenschap van nu een deftige flater kunnen noemen, maar wij laten dat geintje toch graag zien. Het was namelijk een beeldverslag van de inhuldiging ‘van uur tot uur’, dat, zo verzonnen wij, ‘tot stand kon komen dankzij de niet aflatende ijver van ons speciale fotografenkorps en met de hulp van de Rijksvoorlichtingsdienst, die grootmoedig een oogje toedeed’. Ofwel: ‘een fotodocument zonder weerga.’ Dat ‘speciale fotografenkorps’ was eigenlijk niks meer dan onze afdeling beeldbewerking die al kon photoshoppen voordat Photoshop überhaupt bestond. Wat wij dus lieten zien had zomaar waar kunnen zijn, maar was het dus niet: prinses Beatrix met prins Claus op de ochtend van de inhuldiging samen in hun koninklijke bed, Beatrix die alvast met kroon oefent voor de spiegel, een laatste kopje koffie van het toekomstige koninklijke koppel in het paleis en helemaal aan het einde van de dag Beatrix en Claus onderuitgezakt op de bank, met een crackertje en, uiteraard, oranjebitter.

Hoe anders verliep die 30ste april in 1980. Wisten wij veel dat Amsterdam in een oorlogsgebied zou veranderen door die kroningsrellen: verslag daarvan konden we pas twee weken later doen. Toen schreven wij: “Amsterdam leek gewillig: de tientallen bizar uitgedoste Oranjeklanten uit de provincie hadden op de Dam de dag van hun leven. Een normale Koninginnedag dus. Maar plotseling was de hoofdstad weer die lastige stad en werd het revolutionaire pitje hooggedraaid. Nauwelijks was de nieuwe koningin wit als een doek de kerk ingeschreden, of de eerste klappen vielen. Binnen een uur was de binnenstad in oorlog. Auto’s en huizen vlogen in brand, relschoppers en Mobiele Eenheid stonden elkaar naar het leven, gewonden werden afgevoerd. De schooljeugd met de vlaggetjes was iedereen toen al lang vergeten.”

Leuk idee, zo’n fictieve reportage, maar dat deden wij dus nooit meer.