Tv-maker Filemon Wesselink (45): 'Matthijs van Nieuwkerk wordt nu gewoon geslachtofferd'

Filemons wilde avonturen
Filemon Wesselink interviewt in 2002 Pim Fortuyn op het Mediapark, kort voordat hij wordt vermoord. Diezelfde avond schuift hij aan in de rechtstreekse televisieuitzending over deze politieke moord en vanaf dat moment kent het hele land hem. Zijn ster begint snel te rijzen bij BNN en voor hij het weet, staat hij bekend als die olijke presentator van Spuiten en Slikken die zich laat meeslepen in allerlei wilde avonturen. Zo speelt hij o.a. mee in een pornofilm, gebruikt hij live op tv verschillende soorten drugs als cocaïne, mdma, paddo’s en xtc. Later zal hij zich als tv-maker onder meer wagen aan een anabolenkuur om een sterker en gespierde lijf te krijgen en spuit hij illegaal het diabetes-middel Ozempic om van zijn buikje af te komen. In het gesprek met Panorama niets van dat alles: hij houdt het bij koffie.

Digibende, wat moeten we ons daarbij voorstellen?
“Digibende is een leer- en ontwikkelcentrum voor jongeren die op de één of andere manier vast zijn gelopen in andere vormen van onderwijs. Sommigen zijn op meerdere scholen uitgevallen en zitten soms al lange tijd thuis. Ze voelen zich waardeloos, leven vaak ’s nachts en ontwikkelen zich niet. Onze aanpak is: ze dingen laten doen waar hun hart bij ligt. Zoals games bouwen, robots construeren of VR-werelden scheppen. Doordat ze iets leuks mogen doen, komen ze beter in hun vel te zitten. Ze maken vrienden, raken geïnspireerd en krijgen zo weer zicht op een toekomst. Ik word er heel blij van dat ik daar een steentje aan kan bijdragen.”

'Dan had de een in z'n broek gepoept, de ander was gevallen en nummer drie was zijn tas kwijt... Ik kon dat extreem slecht handelen'

Wat doe je dan zoal?
“Officieel heet mijn functie ‘kwartiermaker’, maar ik gebruik meestal de term ‘vliegende kiep’: ik zet op plekken waar dat nodig is mijn bekendheid in om meer Digibende-vestingen te kunnen openen. Het probleem van vastlopende jongeren speelt namelijk in heel Nederland. Ik vind het belangrijk om naar wethouders te stappen en hen te overtuigen van dit prachtige initiatief. In sommige jongeren herken ik mezelf ook.”

Doordat je zelf een vorm van autisme hebt, bedoel je?
“Ik heb zelf het gevoel dat ik doodnormaal ben, maar ik hoor wel vaak dat ik neurotisch kan zijn. Ik kan er bijvoorbeeld helemaal gek van worden als op het aanrecht dingen niet helemaal recht liggen of vies zijn. Ik leer mijn kinderen dus goed opruimen.

Vroeger werd ik ook van mijn kinderen wel eens een partijtje knetter. Dan had de een in z’n broek gepoept, de ander was gevallen en nummer drie was zijn tas kwijt... Ik kon dat extreem slecht handelen en moest dan even een rondje om het huis lopen om weer tot mezelf te komen. Het allerergste vind ik trouwens gillen. Daar kan ik helemaal niet tegen. Was natuurlijk erg lastig toen ze nog klein waren. Niet gillen of schreeuwen! Kom gewoon naar me toe, riep ik. Ja, maar nu ben je zélf aan het gillen, zeiden ze dan. Dan dacht ik: o, ja, dat is ook zo. En om zoiets moet ik dan weer heel hard lachen. Ik ben, zoals ze dat noemen, nogal prikkelgevoelig. Ik ben ook veel beter in een-op-een-gesprekken dan in het praten in grotere groepen. Te veel prikkels.”

Je bent onderhand de koning van het zelfonderzoek geworden. In Het is hier autistisch ontdekte je dat je er zelf ook mee kampt en toen je het programma F*** Me I’M Famous! maakte, werd er een vorm van narcisme bij je vastgesteld…
“Narcisme wordt als iets negatiefs gezien. Als je een echte narcist bent, en dat ben ik beslist niet, dan zit je in het gevaarlijke stuk van het narcismespectrum. Dan gaat het ten koste van anderen en draait alles om jezelf. Dat is bij mij heel anders. De meeste mensen met autisme hebben het vroeger moeilijk gehad op het schoolplein of in de klas, omdat ze dan voelen dat ze anders zijn. Als je dan een beetje normaal in elkaar zit, word je daar onzeker van. Maar ik had zoiets van: ik ben misschien wel anders, maar wel toffer dan de rest. Dat is dan een wat narcistische trek.”

Na je echtscheiding ben je naar een psycholoog gegaan. Is toen ook officieel autisme bij je vastgesteld?
“Ik heb wel gemerkt dat psychologen er niet happig op zijn het over autisme te hebben, omdat mensen ermee aan de haal gaan. Het wordt een identiteit. En een excuus ook wel. Zo van: ik kan dit allemaal niet, want ik ben autistisch. Ik vind het trouwens helemaal te gek om naar de psycholoog te gaan. Niets leuker dan in jezelf graven en uitvogelen hoe dingen bij jou werken en waarom je de dingen doet die je doet. Ik vind relatietherapie ook echt superleuk. Ik heb zowel met mijn ex als met mijn huidige vriendin relatietherapie gehad, dat zou iedereen moeten doen. Echt geweldig.”

Dat doe je preventief?
“Ja, echt te gek. Mijn vriendin en ik hebben elkaar op latere leeftijd leren kennen. We begonnen beiden met een rugzak vol aan onze relatie en ik zei: we moeten echt relatietherapie gaan doen. Zij is heel nieuwsgierig, dus ze zei meteen ja. We botsten op sommige punten en als je de onderwerpen van je ruzies helemaal uitpluist, onder leiding van een neutrale scheidsrechter, kom je tot interessante inzichten. Het geeft veel lucht en ruimte in een relatie. Na de therapie lopen mijn vriendin en ik hand in hand naar buiten en knuffelen we ons een ongeluk. Het voelt alsof we op vakantie zijn geweest.”

Iets heel anders: wat weinig mensen weten is dat je in 2000 bij de vuurwerkramp in Enschede aan de dood bent ontsnapt.
“Ik woonde destijds in een studentenhuis naast de fabriek van S.E. Fireworks. Onze tuin grensde aan de fabriek. Ik was net aan het verhuizen, maar mijn spullen stonden er nog. Ik had die middag in de winkel van mijn vader gewerkt en was met de trein onderweg naar Enschede toen ik om me heen hoorde dat er iets van een grote brand was in Enschede. Het nieuws kwam druppelsgewijs binnen. Er was iets met een fabriek gebeurd en ik dacht: misschien de Grolsch-fabriek bij de haven? Toen we bijna in Enschede waren, hoorden we dat het om een vuurwerkramp ging.

Op de weg naar het studentenhuis zag ik overal brokstukken van huizen en ik zag gewonden die afgevoerd werden… Dat was heftig, maar je kunt niet zeggen dat ik aan de dood ben ontsnapt. Dat geldt wel voor een van onze huisgenoten. Die was op het moment van de knal in ons huis en van haar zou je wel kunnen zeggen dat ze aan de dood ontsnapt is. Ze is na de eerste explosie onder een uit de muur geblazen deurpost gaan liggen. Had ze gezien in een documentaire over aardbevingen op Discovery Channel. Ze heeft het huis boven zich in zien storten. Ik was alleen al mijn spullen kwijt, heb daardoor bijvoorbeeld haast geen jeugdfoto’s meer. Maar ik heb er verder nooit last van gehad.”

Hoe heb je de vuurwerkramp en de voor jou zichtbare gevolgen in je directe omgeving verwerkt?
“Niet. Helemaal niet. Echt helemaal niet. Ik ben gewoon verdergegaan. Ik moest een dag later afrijden, ik ben gewoon afgereden en geslaagd. Ik denk dat ik mijn rijbewijs heb gekregen omdat ze wisten dat ik al mijn spullen kwijt was en ze het zielig voor me vonden. Ik studeerde toen aan de kunstacademie en daar werd er ook weinig aan gedaan. Er waren veel mensen getroffen, maar we zijn nooit bij elkaar geroepen om het er samen over te hebben of om informatie te delen. We gingen ook vrij snel weer naar de kroeg. Over tot de orde van de dag.”

En twee jaar later was je als BNN-verslaggever de laatste persoon die Pim Fortuyn interviewde, voor Volkert van der G. hem neerknalde.
“Daarvoor geldt hetzelfde als voor de vuurwerkramp: ik heb er geen gevolgen van ondervonden. Ik heb dat schieten zelf ook niet gezien of gehoord. Fortuyns dood is voor mij iets abstracts, alsof ik het van horen zeggen heb.”

'Na de relatietherapie knuffelen we ons een ongeluk. Het voelt alsof we op vakantie zijn geweest als we naar buiten lopen'

Er komt een nieuw programma van je aan, FC Buitenspel, over een voetbalteam dat binnen de gevangenismuren is ontstaan.
“Ik ben voor omroep PowNed een mannenvoetbalteam in de gevangenis gaan volgen. Zij voetballen daar zeven tegen zeven, tegen elkaar, maar ook tegen bedrijfsteams. De running gag was dat het team hoopte dat Quincy Promes erbij kwam. Wanneer krijgen we Promes? Ik heb ook ontdekt dat het in de gevangenis in Nederland goed toeven is. Er is een winkeltje, je mag eten in je cel hebben, je hebt een tv, er zijn sportvelden, een gym, werk. Als je echt wilt, kun je je daar ook ontwikkelen. Het is een heel gestructureerd leven, maar ook prikkelarm.

Alle mensen die in de gevangenis hebben gezeten, krijgen last van prikkels als ze worden vrijgelaten. Auto’s die op hen afkomen. Fietsers. Als ze op proefverlof zijn geweest, vinden ze het ook fijn om weer in hun cel te zitten. Ik ben deze mannen gaan volgen vanaf de laatste periode in detentie en ben dat na hun vrijlating blijven doen. Ik had er nooit bij stilgestaan hoe lastig het is voor ex-gedetineerden om weer een leven op te bouwen. Ze moeten re-integreren, maar lopen dan vaak bij gemeentes tegen muren aan omdat mensen daar vaak niet bereikbaar zijn.”

Je hebt voor een van je programma’s ook anabolen gebruikt. Heb je daar nog last van gehad?
“Mensen hebben het altijd over het middeltje, maar dat is niet de belangrijkste factor. Het gaat om de hoeveelheid en hoe lang je het doet. Ik heb een keer zo’n kuur gedaan, dan ondervind je daar verder geen hinder van. Zelfde geldt voor cocaïne als je dat eens een keer gebruikt. Maar doe je dat elke dag, dan wordt het gevaarlijk. Toen ik anabolen gebruikte, voelde ik me euforisch, toen ik stopte ben ik een paar weken neerslachtig en depri geweest. Daarna is dat genormaliseerd. Ik heb ook Ozempic gebruikt, dat had een fijner effect dan anabolen. Ik vond het fijner om die buik kwijt te raken dan om heel gespierd te zijn. Toen ik heel gespierd was, had ik nog een klein buikje. Dat had ik na het gebruik van Ozempic niet.”

Gebruik je nog steeds Ozempic?
“Nee, dat was ook eenmalig. Maar het heeft echt goed geholpen, niet normaal. Het heeft ook heel lang doorgewerkt, eigenlijk nog steeds, ik ben nooit meer op mijn oude gewicht gekomen. Ozempic was voor mij een wondermiddel.”

Dat heb je in je programma PowNed of View: De Prikpen niet zo gecommuniceerd, anders zou het niet uitgezonden mogen worden.
“We hebben het heel erg moeten censureren.”

Wat zou je mensen adviseren op het gebied van Ozempic?
“Ik ga niet adviseren, dan krijg ik een boete. Maar ik vind wel dat we hier open en zonder al te veel angst naar moeten kijken. Obesitas is zo’n megaprobleem en ook al heeft Ozempic bijwerkingen, obesitas heeft er waarschijnlijk veel meer. Ik geloof niet meer zo in campagnes om meer te gaan bewegen en gezonder te gaan leven. Die hebben we genoeg gehad en het heeft weinig geholpen: het probleem neemt alleen maar toe.”

Wat waren de bijwerkingen voor jou?
“Ik heb er geen last van gehad.”

Even over heel andere ‘bijwerkingen’: als je in de tv-wereld werkt, lijkt het wel alsof je vroeger of later geheid te maken krijgt met grensoverschrijdend gedrag. Wat heb jij daarvan gemerkt?
“Ik heb wel mensen horen schreeuwen. Er zijn collega’s bijna op straat komen te staan omdat ze schreeuwden. Dat gaat me te ver. Zo’n Matthijs van Nieuwkerk wordt gewoon op een zijspoor gezet. Dat vind ik… Iedereen stond erbij, iedereen wist dat het er bij DWDD keihard aan toe ging, dat wist BNNVARA ook. Je kunt daarna toch zeggen: dit moeten we anders doen, dit willen we niet meer. Maar Matthijs van Nieuwkerk wordt nu gewoon geslachtofferd.”

Jij bent ook bij DWDD te gast geweest en was ook geregeld tafelheer. Heb jij ook iets van het gedrag van Matthijs van Nieuwkerk gemerkt?
“Het was keihard, maar ik vond dat te gek. Ik dacht: jezus, hier wordt op het scherpst van de snede gewerkt. Ik werkte bij BNN, dat was het tegenovergestelde. O, je hebt een fout gemaakt, maakt niet uit, kan gebeuren. Als ik bij Spuiten en Slikken een show moest presteren en om me heen deden ze erg lacherig, dan dacht: ja, maar als het hierdoor misgaat ben ík de pineut en niemand anders. Dus ik begreep het gedrag van Matthijs ergens ook wel. Maar als de een na de ander een burn-out krijgt, moet je wel ingrijpen. Er was in het algemeen een cultuur die niet goed was.”

Wat heb je zelf concreet van Matthijs’ gedrag gemerkt?
“Ik ben weleens bij een repetitie geweest, waarin Matthijs keihard was. Dit is niet goed, klopt niet, dit en dit zouden we doen, dat zie ik niet. Geagiteerd, krachtig. Ik dacht: zo, dat gaat er stevig aan toe. Maar om iemand met zoveel talent, iemand die zoveel voor BNNVARA en de NPO heeft betekend, zo te schofferen. Nee, dat vind ik niet kunnen. Iedereen was erbij. Toen Matthijs zich zo misdroeg was BNNVARA-baas Suzanne Kunzeler baas van NPO 3. Het voelt alsof mensen geslachtofferd worden. Als kop van jut gebruikt.”

Erben Wennemars heeft ook het nodige verteld over het gedrag van Paul de Leeuw bij de MaDiWoDoVrijdagshow.
“Daar was ik ook bij. Het zijn gewoon heel heftige persoonlijkheden. Maar je moet daar als leidinggevende ook, hoe zeg ik dat… Die mensen krijgen ook de vrijheid om zo te doen. Het wordt erger en erger en erger als niemand zegt: doe eens normaal, ben je gek geworden? Het wordt dan normaal om zo te doen. Dat is er aan de hand geweest. Niemand durfde Matthijs van Nieuwkerk en Paul de Leeuw tegen te spreken. Iedereen wilde bij hen in het groepje zitten.”

Jij hebt Paul de Leeuw dus ook niet aangesproken?
“Ik had er helemaal geen last van… Maar ik heb Paul wel aangesproken. Ik zei: hoe jij nu doet, dat accepteer ik niet. Toen zei hij: Ik hoor je, ik hoor je.”

Wat deed hij dan wat jou niet aanstond?
“Daar ga ik niet op in. Sorry.”

'Mensen als Matthijs krijgen de vrijheid om zo te doen. Het wordt erger en erger als niemand zegt: doe eens normaal, ben je gek geworden?'

Dat is jouw keuze, maar maakt wel nieuwsgierig
“Ik ga daar niks concreets over zeggen, er waren ook andere mensen bij betrokken. Er gebeurde iets waar ik het niet mee eens was en dat heb ik tegen hem gezegd. Daarna gebeurde het ook niet meer. Maar ik merkte dat niemand dat verder durfde aan te kaarten. De verantwoordelijkheid ligt bij Paul de Leeuw, maar óók bij de mensen die niets durfden te zeggen. Het is creperen of solliciteren. Je hebt een keuze, wil ik maar zeggen. Ik ben daar wat harder in.”

Je wordt nu best fel.
“Hetzelfde geldt voor de situatie met Matthijs. Als die redactie had gezegd: dit accepteren we niet, was het gestopt. Ik ken ook genoeg mensen die met veel plezier bij DWDD hebben gewerkt en die er geen last van hebben gehad. Dat verhaal is er ook, net als het grensoverschrijdende gedrag.

Ik ben zelf trouwens ook weleens gecorrigeerd omdat mensen moeite hadden met hoe ik me gedroeg tijdens een programma. Dat was bij de MaDiWoDoVrijdagshow. Er stond zoveel druk en spanning op dat programma, dat ik weleens heel kortaf was tegen redacteuren en daar heb ik klachten over gekregen.”

Heb je daar wat mee gedaan?
“Ja, zeker. Dat ging via een directeur. Ze kwamen niet rechtstreeks naar mij toe. Als je bekend bent, durven ze dat niet. Maar mensen moeten over die drempel durven stappen. Zeg me wat je vindt.”

Terwijl je niet uitstraalt dat je nou zo lastig of onbenaderbaar bent.
“Maar toch was er een drempel, dat vind ik wel jammer. Je kunt zeggen dat ik makkelijk praten heb omdat ik bekend ben. Dat ik bijvoorbeeld makkelijker kan opstaan tegen zo iemand als Paul de Leeuw. Maar ik heb dat altijd al gedaan. Ook in mijn beginperiode bij BNN. Ik werkte daar een paar maanden, ik was 22, en toen begon een eindredacteur tegen me te schelden en te tieren. Ik heb direct gezegd: Als je dit blijft doen, neem ik meteen ontslag. Hier heb ik totaal geen zin in. Er kwam een BNN-baas bij en er is over gepraat. Die man was ontzettend geschrokken. Hij had niet in de gaten dat hij over de schreef ging. Daarna heeft hij dat ook nooit meer gedaan. Wat ik maar wil zeggen: je moet wel van je afbijten, anders blijft het doorgaan.”