Bloedstollend én gewaagd: Nederlandse undercover-operaties

Operatie 1: de moordzaak Heidy

De teleurstelling en het ongeloof zijn groot bij de nabestaanden van Heidy Goedhart als Wim S. op 16 februari wordt vrijgesproken van de moord op zijn vriendinn. Ook S. is emotioneel. Na het verlossende oordeel van het hof grijpt hij ‘snikkend met de handen naar zijn hoofd’, zo schrijft Saskia Belleman, rechtbankverslaggever van De Telegraaf, die bij de uitspraak aanwezig is. Wim S. is uiteraard blij dat hij niet voor jarenlang de cel in hoeft, maar voor de nabestaanden is dat juist niet te bevatten. Wanneer S. onder begeleiding van de parketpolitie de zaal uitloopt, wordt hij door sommige aanwezigen nog uitgemaakt voor ‘viezerik’ en ‘leugenaar’.

Heidy Goedhart wordt in de nacht van zondag 19 december 2010 dood gevonden in de achtertuin van hun woning in Kaatsheuvel. Het is een ijskoude nacht waarin het urenlang heeft gesneeuwd. Het slachtoffer ligt op haar rug onder een afdak bij de poort. Er komt bloed uit haar mond en linkeroor, en haar fiets ligt boven op haar. Het moet een akelig gezicht zijn geweest. Heidy’s partner Wim S. is degene die de politie heeft gealarmeerd, die rond 01.04 uur arriveert. Ze zien naar eigen zeggen een geëmotioneerde Wim S. - die met iemand aan het bellen is – bij de voordeur staan. Als de agenten door het huis naar de achtertuin lopen, treffen ze het slachtoffer aan. De hulpverleners doen er nog alles aan om het leven van Heidy te redden, maar het is tevergeefs. De Brabantse is door geweld om het leven gekomen, zo is de conclusie van de politie. En nu is de grote vraag: wie heeft Heidy Goedhart vermoord? En, waarom?

Op zaterdagavond 18 december zijn Heidy en Wim S. op een feest van de carnavalsvereniging. De vader van Heidy past die avond op de kinderen, maar die wordt al na een paar uurtjes afgelost door zijn schoonzoon, die eerder naar huis is gegaan dan Heidy. Vervolgens sturen Heidy en S. nog de volgende sms-berichten naar elkaar:

22.38 uur - Wim: “Ik ben thuis. X”

23.29 uur - Heidy: “Ging het goed op de weg?”

Daarop reageert Wim: “Best wel. Alleen in de bochten opletten. Tot straks. X”

23.52 uur – Heidy: “Ga mijn jas halen. Sms nog wel als ik echt vertrek.”

23.57 uur – Heidy: “Vertrek nu.”

De Mr. Big-methode

Bijna een uur later – om 00.54 uur – belt Wim S. naar 112 en zegt dat er is ingebroken in zijn huis en dat zijn vrouw in de achtertuin ligt. Ze ademt niet meer. Een aantal getuigen vertelt later tegen de politie dat ze kort na twaalf uur ’s nachts een harde gil van een vrouw hebben gehoord.

Wim S. wordt ook als getuige gehoord. De partner van Heidy heeft haar als laatste gezien, dus het is logisch dat ze een aantal vragen voor hem hebben.

Een paar maanden later, op 2 maart 2011, wordt Wim S. zelfs gearresteerd op verdenking van betrokkenheid bij de dood van zijn vriendin. In die periode onderzoekt de politie ook het scenario van een inbraak. Mogelijk heeft Heidy de inbreker of inbrekers precies op het verkeerde moment getroffen toen ze thuiskwam, terwijl Wim S. lag te slapen. Maar Wim S. is verdachte nummer één.

Tijdens de verhoren ontkent S. iedere betrokkenheid bij de dood van Heidy. Uiteindelijk wordt hij op 3 juni 2011 weer vrijgelaten. De politie heeft te weinig bewijs om hem langer vast te houden en eventueel voor de rechter te brengen. Maar daar laten politie en justitie het niet bij zitten. Er wordt een zogenoemd Werken Onder Dekmantel-traject gestart. Een undercoverteam van de politie moet aanpappen met Wim S. om meer te weten te komen. Ze zien het als een laatste kans om de moord op Heidy Goedhart op te lossen. Achteraf gezien is het een spectaculaire undercoveroperatie geworden, die ook wel de Mr. Big-methode wordt genoemd.

In 2013 wordt het eerste contact gelegd tussen de undercoveragenten en Wim S. Ze komen met elkaar in gesprek en er ontstaat een vriendschappelijke band. S. zit op dat moment in geldnood, want hij heeft geen baan meer. En uitgerekend deze undercovers weten wel iets voor Wim S., die altijd in de ICT heeft gewerkt. S. krijgt een aantal klussen aangeboden waar hij goed voor betaald wordt, maar Wim S. wil meer. Hij wil vast voor hen komen werken. De undercoveragenten geven aan dat zij dat met hun baas in Spanje moeten overleggen.

Uiteindelijk vliegt Wim S. samen met de undercoveragenten naar Malaga om de grote baas in de badplaats Marbella te ontmoeten. Deze Mr. Big – uiteraard ook iemand van de politie – zit daar in een villa.

Volledige bekentenis

Terwijl ze rustig wat eten en drinken in een hotel vertelt een van de undercovers tegen Wim S. dat hij jaren geleden betrokken was bij een dodelijke aanrijding waarbij een vrouw om het leven was gekomen. Gelukkig voor hem heeft zijn baas alle problemen opgelost, zo zegt hij. Wim S. heeft in eerdere gesprekken al eens verteld dat hij heeft vastgezeten voor de moord op zijn partner Heidy, maar dat hij er niets mee te maken had. Ook nu, nadat zijn ‘collega’ hem heeft verteld over de dodelijke aanrijding, ontkent S. iedere betrokkenheid bij de dood van zijn partner. Maar de grote toets moet nog komen. Wim S. moet zich melden bij de baas. Alleen hij kan beslissen of S. wordt aangenomen bij het bedrijf waarvoor hij een aantal klussen heeft gedaan.

In de Spaanse villa van de grote baas – Mr. Big dus – komt de moordzaak ook ter sprake. Wim S. hoeft zich nergens zorgen over te maken. Het maakt zijn nieuwe collega’s niet uit of hij bij de moord betrokken is geweest, als hij het maar eerlijk vertelt. En sterker nog: ze kunnen hem helpen met een alibi of ze kunnen zelfs bewijsmateriaal aanleveren, waardoor een ander de schuld krijgt. Maar Wim S. blijft zeggen dat hij niets met de dood van zijn partner te maken heeft.

De grote baas wil in de toekomst geen problemen met de politie, dus kan hij S. de baan niet aanbieden. Er is geen vertrouwen. Teleurgesteld verlaat Wim S. de villa en stapt samen met een andere undercoveragent in een taxi. Daar krijgt S. nogmaals te horen dat hij de enige is die het wantrouwen bij de grote baas kan wegnemen. Hij moet alleen eerlijk zijn over de moordzaak. Dus S. kan kiezen: ze rijden door naar het hotel en dan heeft hij de goed betaalde baan niet, of ze gaan terug naar de villa en hij zegt eerlijk wat er is gebeurd in 2010. Daarop breekt Wim S. Hij legt zijn hoofd op z’n benen, begint te snikken en zegt: “Ik heb het gedaan.” Vervolgens rijden ze terug naar de villa van de baas, waar Wim S. een volledige bekentenis aflegt. Een overwinning voor het undercoverteam.

Veroordeling & vrijspraak

Niet veel later wordt S. in Nederland gearresteerd. Zijn bekentenis tegenover de undercoveragenten is het belangrijkste bewijs in de zaak. Maar S. zegt dat hij onder zware druk heeft verklaard. Hij kon niet anders en ontkent zijn vriendin te hebben vermoord. Uiteindelijk wordt hij in 2018 door het gerechtshof in Den Bosch toch veroordeeld tot twintig jaar cel. Maar de Hoge Raad bepaalt dat de zaak opnieuw moet. Er zijn twijfels of de Mr. Big-methode wel juist en zorgvuldig is toegepast. Het gerechtshof in Den Haag doet de zaak over en spreekt Wim S. zoals gezegd afgelopen maand vrij. De bekentenis van S. mag niet worden gebruikt als bewijs omdat er fouten zijn gemaakt tijdens het undercovertraject. Een intensief en zwaar traject dat bijna een jaar heeft geduurd en tienduizenden euro’s heeft gekost. Voor politie en justitie was dit de ultieme kans om deze moordzaak op te lossen, maar dat is dus mislukt.

Operatie 2: wapens van de mocro maffia

Spectaculaire undercoveracties worden vaker ingezet door politie en justitie. Ook in de strijd tegen de georganiseerde misdaad. Het is woensdag 14 januari 2015. De politie doet in Eindhoven onderzoek naar een aantal gestolen auto’s. Een oplettende agent ziet op het Servaasplein een grijze BMW 3-serie staan en vermoedt dat er iets met deze auto is. De sportieve BMW valt volgens hem nogal op in deze buurt. De auto heeft niets met het lopende onderzoek te maken, maar als hij de auto laat controleren door collega’s komen ze erachter dat ook deze snelle bolide is gestolen; vlak voor de kerst, in een parkeergarage in Amsterdam. Tot zover geen bijzondere zaak, maar omdat de politie denkt dat de auto weleens gebruikt kan gaan worden bij een liquidatie, plakken ze er een peilbaken onder en wordt de BMW 24/7 in de gaten gehouden.

Twee dagen later wordt de auto midden in de nacht door forensisch experts van de politie doorzocht. Dat gebeurt allemaal heimelijk. In de kofferbak vinden ze automatische wapens - twee kalasjnikovs en een uzi - en een jerrycan met benzine. Normaal gesproken zou de politie de auto en de wapens meteen in beslag nemen, maar in dit geval neemt de officier van justitie een ander besluit. Een beslissing die later perfect uitpakt.

“De aanhoudende liquidatiegolf is de reden geweest voor mij en de politie om de aangetroffen BMW 3 niet af te slepen, maar te laten staan, iets wat een aantal jaren geleden ondenkbaar zou zijn geweest,” aldus officier van justitie Hetty Hoekstra tijdens haar requisitoir in april 2016. “Het laten staan was een moeilijke, maar goed doordachte beslissing.” Met de aanhoudende liquidatiegolf doelt Hoekstra op de ongekend heftige oorlog in de Amsterdamse onderwereld in die periode. Dat begon allemaal in 2012 met een verdwenen partij cocaïne in de haven van Antwerpen, waardoor twee groepen een conflict met elkaar kregen. De dubbele liquidatie in de Staatsliedenbuurt in Amsterdam was het gevolg en daarop volgde de ene na de andere moord. De zogenoemde mocro-oorlog was losgebarsten. Hoekstra: “Hier deed zich een kans voor om zicht te krijgen op de daders van dergelijke ernstige delicten.”

De politie vermoedt dus dat de BMW gebruikt gaat worden bij een liquidatie. Daarom besluit de officier van justitie, samen met het onderzoeksteam van de politie, om de wapens onklaar te maken en terug te leggen in de kofferbak. Een risicovolle operatie, want een speciaal undercoverteam moet midden in de nacht de auto openen om de wapens eruit te halen. En dat terwijl de auto in een woonwijk staat, waar veel mensen nog laat de hond uitlaten. De twee kalasjnikovs en de uzi worden vervolgens door een wapendeskundige van de politie onklaar gemaakt, zodat er niet meer mee geschoten kan worden. Dat gebeurt op een aparte locatie. Daarna worden de wapens door het undercoverteam weer teruggelegd in de BMW. De jerrycan met benzine, waarmee de criminelen vermoedelijk na de liquidatie de vluchtauto in brand willen steken, nemen ze ook mee, om de benzine te vervangen door water. Maar de dop wordt in de benzine gedompeld, zodat de jerrycan naar brandstof ruikt. Een uiterst spannende, maar zeker ook goed doordachte politieactie, midden in de nacht uitgevoerd.

Nu de grijze BMW helemaal is geprepareerd is het wachten tot er iets gebeurt. Een observatieteam houdt alles nauwlettend in de gaten. Een week lang gebeurt er helemaal niets, maar op 25 januari 2015 wordt er nog een tweede BMW op het Servaasplein gezet door een aantal verdachten. Ook deze auto wordt door de politie volgehangen met afluisterapparatuur en volgsystemen.

Liquidatieplannen

Vanaf dat moment is het weer wachten, wachten tot de auto’s gaan rijden. Vanuit een speciaal commandocentrum bij de Landelijke Eenheid van de politie houden ze alles in de gaten. En in de nacht van zaterdag op zondag 1 februari 2015 is het zover; er is beweging bij de auto’s. Rond 02.30 uur komt er een Citroën C3 aanrijden, die vlak naast de grijze BMW parkeert. Op de beelden is te zien dat een aantal mannen de kentekenplaten van de auto verwisselt. Om 02.48 uur gaan beide auto’s rijden.

Verschillende eenheden van de politie staan op scherp, en de officier van justitie is uit bed gebeld. Dit is het moment waar ze op gewacht hebben. De criminelen, die vermoedelijk een liquidatie willen plegen, zijn onderweg met vuurwapens in de auto. Ze weten alleen niet dat de wapens onklaar zijn gemaakt. Een politiehelikopter vliegt op gepaste afstand boven de snelweg om de auto’s goed te kunnen volgen. Zijn de verdachten echt van plan om iemand te liquideren? En wie is dan het beoogde doelwit?

De politie heeft wel een vermoeden, want tijdens een ander onderzoek, dat toevalligerwijs samenkwam met deze zaak, heeft de politie al gezien dat er peilbakens zijn geplakt onder een aantal auto’s. Mede door die informatie denkt de politie dat de Amsterdamse crimineel Samir Z. het beoogde doelwit is.

Doorgeladen kalasjnikov

Als de BMW en de Citroën rond vier uur ’s nachts in Amsterdam rijden, en het voor de politie duidelijk is dat ze echt onderweg zijn naar Samir Z., grijpt het arrestatieteam in. De twee auto’s worden na een korte, maar heftige achtervolging klemgereden in de Knokkestraat en de verdachten worden aangehouden. Het blijkt te gaan om vier Amsterdamse Marokkanen van begin twintig. Een van hen pakt nog een van de onklaar gemaakte kalasjnikovs uit de auto en richt het wapen op de politie, waarna hij wordt neergeschoten. Een kogel raakt hem in zijn bil. Volgens de officier van justitie bleek later dat de kalasjnikov was doorgeladen en dat de verdachte de trekker had overgehaald. Hij wist alleen niet dat het wapen twee weken eerder al onklaar was gemaakt door het speciale undercoverteam van de politie.

Deze spectaculaire politieactie zat vanaf het begin tot het eind vol spanning. De officier van justitie zei het treffend tijdens de rechtszaak: “De ingrediënten voor een goede Hollywoodfilm, maar helaas was het werkelijkheid op een koude februari-ochtend in Amsterdam-West.”

Operatie 3: afgeluisterd op het woonwagenkamp

“Martien R. is een beroepscrimineel pur sang. Hij kiest er dag in dag uit voor om in georganiseerd verband criminele activiteiten te beramen en te plegen. Hij doet dat doelbewust en weloverwogen. Dat al deze criminele activiteiten ertoe leiden dat hij aan de samenleving grote schade toebrengt, laat hem volstrekt koud.” Deze woorden spraken de officieren van justitie uit tijdens de rechtszaak tegen de ‘Godfather van Oss’ en zijn organisatie, die uiteindelijk in juli 2021 zijn veroordeeld voor wapenhandel, witwassen en een aantal grote cocaïnetransporten.

De Brabander Martien R. wordt al jaren achtervolgd door politie en justitie. In 2008 zou hij betrokken zijn geweest bij de zogenoemde A73-moord, waarbij wiethandelaar Hans van Geenen op de snelweg tussen Venlo en Nijmegen is doodgeschoten. In eerste instantie werden Martien R. en zijn neef Toon R. veroordeeld tot 23 en 20 jaar cel, maar in 2012 sprak het gerechtshof beide mannen vrij. Daarna kwam Martien R. nog voor in een aantal drugs- en moordzaken, maar daarin werd hij ook vrijgesproken of niet eens vervolgd.

In 2017 startten politie en justitie een nieuw onderzoek naar R. en zijn organisatie, waaronder een groot aantal familieleden. De informatie die de politie in de jaren daarna verzamelt, is vooral afkomstig uit afgeluisterde gesprekken. Het was een speciaal team van de politie namelijk gelukt om afluisterapparatuur te plaatsen op het woonwagenkamp, in woningen en auto’s. Eén camera en een microfoon hingen zelfs vlak bij ‘het kantoor’ van de verdachten. Dat was in een schuur op het woonwagenkamp: in het hol van de leeuw. Zeker anderhalf hoorde de politie alle gesprekken die daar werden gevoerd. Een ongekend risicovolle, maar knappe actie van de politie.