Bij de politierechter: 'De een zijn dood...'

Vergeef me dat ik het zo zeg, maar geld stelen van iemand die ligt te vechten voor zijn leven, iemand wiens lichaam nog amper koud is, iets lagers kan ik mij nauwelijks voorstellen.”

Het duurt even voordat de woorden van de officier, via de Poolse tolk, de headset op Janusz’* (38) glanzende kale schedel bereiken. Dan knikt hij.

“Ik weet ook niet wat mij bezielde,” zegt hij. “Ik was in shock, denk ik.”

“Dat kan zo zijn, en u had ook flink gedronken, maar dan nog... Ik begrijp dit niet,” zegt de officier. “En u was net op vrije voeten.”

Janusz is een gespierde kerel met meer tattoos op zijn lijf dan er peuken liggen in de asbak bij de ingang van de gemiddelde Poolse supermarkt. Ook zijn strafblad is allesbehalve een onbeschreven blad. Het puilt uit van de vermogensdelicten, voornamelijk diefstallen en woninginbraken. Als gevolg daarvan slijt Janusz, die ooit naar Nederland kwam om te werken, een aanzienlijk deel van zijn tijd achter slot en grendel.

De laatste keer dat hij door de gevangenispoort zijn vrijheid tegemoet loopt, vindt hij een baantje bij een groenteteler en een bescheiden kamertje in het huis van een landgenoot die als belangrijkste levensdoel het drinken van zoveel mogelijk bier lijkt te hebben. Ook een andere Pool huurt er een kamer. Op verzoek van de huisbaas, die er zelf meestal niet toe in staat is, doet Janusz geregeld boodschappen voor de man.

De pincode van de oude zatlap kent hij uit zijn hoofd.

Wanneer hij daar op een dag van thuiskomt, komt de tweede huurder hem in paniek tegemoet gerend. Janusz laat de volle boodschappentassen in de gang uit zijn handen vallen en volgt de man de trap op. Wanneer hij de slaapkamerdeur openduwt, ziet hij zijn huisbaas lijkbleek en roerloos op de grond naast zijn bed liggen. Hij doet een paar stappen de kamer in, maar draait dan resoluut om, stormt de trap af en rent naar de buren, die direct 112 bellen.

Met de pinpas van de dode trekt Janusz nog eens 1200 euro uit de muur en neemt weer plaats aan de roulettetafel

Reanimatie helpt niet meer. Terwijl in het huis de zaken worden afgehandeld, loopt Janusz met een fles bier in zijn handen en een sigaret in zijn mondhoek de straat op. In zijn broekzak voelt hij de acht knisperende biljetten van 50 euro die hij tijdens zijn trip naar de supermarkt op verzoek van zijn huisbaas heeft gepind. De bankpas van de man brandt in zijn kontzak.

“Dat u in shock was, dat kan ik mij voorstellen,” zegt de rechter. “Wat u daar gezien heeft in die slaapkamer moet geen prettig gezicht zijn geweest. Vervolgens loopt u naar buiten. Weg uit dat huis, frisse lucht, ook dat kan ik nog volgen. Maar dan raakt u mij echt kwijt.”

Nog geen uur later zit Janusz in het casino. De 400 euro die hij eerder pinde, jaagt hij er in een mum van tijd doorheen. Met de pinpas trekt hij daarna nog eens 1200 euro uit de muur en neemt weer plaats aan de roulettetafel. Wanneer de politie hem later die nacht eindelijk vindt, heeft hij nog 450 euro op zak.

“Wat ík vooral niet snapte, was dat mijn huisgenoot niets deed. Waarom heeft hij niemand gewaarschuwd?” zegt Janusz. “Waarom heeft hij op mij gewacht?”

Een paar tellen kijkt de rechter hem zwijgend aan.

“Dat kun je je ook afvragen,” zegt ze. “Maar waar ik vooral benieuwd naar ben is waarom u de bankrekening van uw overleden huisbaas plunderde en zijn geld vergokte in het casino?”

Janusz haalt zijn schouders op.

“Het spijt me,” zegt hij. “Het spijt me echt. Ik begrijp het zelf ook niet. Ik zal elke cent aan de familie terugbetalen.”

Dat laatste neemt de rechter ook in haar vonnis op. Voor de verduistering van de 400 euro die hij op verzoek van de huisbaas had gepind, en voor de diefstal van de 1200 euro die hij daarna in het casino opnam, krijgt hij een taakstraf van 120 uur. Daarnaast beveelt ze dat de voorwaardelijke invrijheidsstelling, het restant van Janusz’ meest recente gevangenisstraf, per direct wordt herroepen. In de praktijk houdt dat in dat hij nog 117 dagen moet zitten.

*Alle namen in deze rubriek zijn om privacyredenen gefingeerd.