Terugblik op de beste Nederlandse comedyseries van de jaren 90

Het Swiebertje-effect van Peter Lusse

Vrienden voor het leven
Aantal afleveringen: 65
Periode: 1991-1993
De door Danny de Munk gezongen titelsong zingt u ook dik dertig jaar na de laatste aflevering ongetwijfeld nog feilloos mee. Peter Lusse, de vertolker van ‘Eddepet’, zelf trouwens niet. Hij vindt het een ‘schijtlied’ en niet alleen omdat het succes van de mateloos populaire comedy hem ook verlamde. Miljoenen kijkers wilden weten wat het jonge stel Eddy en Ellen (Mary-Lou van Stenis) allemaal beleefde. Dat was niet eens zo gek veel, de serie speelde zich voornamelijk af in de huiselijke sfeer, maar de gebruikelijke perikelen met (schoon)ouders zorgden er kennelijk voor dat liefhebbers zich konden identificeren met de hoofdrolspelers.

Na het eerste seizoen werd gelijk de Gouden Televizierring gewonnen. Lusse kon dat succes niet verzilveren, en zijn tegenspeelster? Die heeft ook de hitserie Spijkerhoek op haar cv staan, maar verloor gaandeweg het plezier in acteren. Ze werkt inmiddels als taalcoach en dat bevalt haar uitstekend. Lusse verging het anders. Hij schreef mee aan de afleveringen en was het populairste karakter van de serie, maar het bleek dus niet de opmaat voor een glansrijke carrière.

Bedankt voor je aanmelding! Let op: je ontvangt binnen 10 minuten een mail om jouw e-mailadres te bevestigen.

Inschrijven

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

“Als ik werd geïnterviewd, wat steeds minder gebeurde, vermeed ik Vrienden voor het leven altijd, want ik wilde niet aan dat ene typetje blijven hangen,” vertelde hij vorig jaar aan Panorama. “Maar die strijd om afstand te houden van dat typetje, het Swiebertje-effect, die heb ik nu wel gewoon verloren.” Dat niet alleen, ook met de gezondheid van Lusse ging het bergafwaarts. Het werd steeds moeilijker een inkomen te genereren, zijn bankrekening slonk en uiteindelijk moest hij zijn huis verkopen. De laatste jaren trekt hij van anti-kraakwoningen naar huurhuizen die hem tijdelijk worden geschonken door hem gunstig gezinde pandjesprinsen. Misschien wel fans van Eddepet. 

Kwartet wil serie terug

SamSam
Aantal afleveringen: 130
Periode: 1994-2003
Als Anne-Mieke Ruyten aan één rol nog voortdurend wordt herinnerd, dan is het die van Chris in SamSam. Misschien dat ze ’m daarom zo graag weer oppakt? Van de vier ‘jongeren’ die een bovenwoning huren van een ouder echtpaar, acteert zij na deze comedy nog het meest, veelal in het theater. Joost Buitenweg (Lex) werkt alweer jarenlang achter de schermen en John Jones (Jimmy) is brandweerman geworden. Elle van Rijn (Jo) acteert ook nog geregeld, al is ze tegenwoordig drukker als schrijfster. Maar Ruyten heeft het voor mekaar: iedereen wil weer meedoen aan een remake van SamSam.

“Alleen, er wordt geen sitcom meer gemaakt in Nederland,” vertelde ze vorig jaar in De Radio 10 Ochtendshow. “Zo met publiek, dat vonden wij het allerleukst om het op die manier te maken. Maar ik denk ook weleens: alles komt in golven dus misschien komt de sitcom wel weer een keer terug.” De jongeren zijn aan boord, het oudere echtpaar kan niet meer meedoen.

'Ik denk ook weleens: alles komt in golven, dus misschien komt de sitcom wel weer een keer terug'

Bea Meulman (Rietje) is al overleden, Jules Royaards (Nol) zit in een verzorgingstehuis. Ruyten heeft ook al nieuwe verhaallijnen in haar hoofd. “Maar iemand moet er geld in zien en dat willen maken. Je weet het maar nooit maar wij willen graag, alle vier.” Tot die tijd zijn de oude afleveringen nog te bekijken via Videoland. 

De borsten van Tatjana 

Flodder
Aantal afleveringen: 62
Periode: 1993-1999
Zou na twee succesvolle films ook een televisieserie rond die asociale familie uit Zonnedael scoren? Nou reken maar. De oorspronkelijke vertolkers van Johnnie en (de mannelijke) Kees, respectievelijk Huub Stapel en René van ’t Hof, hadden geen trek meer in dat nieuwe avontuur, maar ook met hun vervangers (Coen van Vrijberghe de Coningh en Stefan de Walle) scoort Flodder als een malle. Zap gedurende de dag maar eens langs RTL 7, dan is het gewoon weer 1996. Het maakt kennelijk geen bal uit wie Johnnie en Kees spelen, als de vrouwelijke Kees maar over het scherm glijdt. Die is altijd door Tatjana Simic gespeeld en een verandering van actrice was bij dat personage waarschijnlijk ook niet gepikt door het publiek.

Mogen we trouwens in alle bescheidenheid een stukje van het Flodder-succes opeisen? “Dick Maas had mij op de voorkant van Panorama gezien,” vertelde Tatjana, die al jarenlang teruggetrokken leeft met haar man in Monaco, in 2020 aan het AD. “Ik stond daar gekleed in een voetbalshirt van Ajax. Op basis daarvan nodigde hij mij uit.” Ze maakt zich geen illusies, de rol had ze niet te danken aan haar uitmuntende acteerprestaties. “Als ik geen borsten had, had ik de rol in Flodder nooit gekregen,” zei op de Belgische tv.

Met de televisiesamenstelling wordt nog een derde film gemaakt, er komt steeds weer een televisieseizoen bij maar dan is het in 1999 tot opluchting van de bekakte buurtgenoten eindelijk gedaan met de Flodders. Het succes eindigt bijzonder tragisch. Al in 1997 zitten de opnames erop, voor een laatste schnabbel bij een autodealer trekken de acteurs nog één keer hun Flodder-kloffie aan, als Van Vrijberghe de Coningh onderuit gaat. Hartstilstand. Tatjana: “Coen voelde zich al niet goed en toen hij op de motorkap van onze auto sprong, ging hij onderuit. Ik hoor die klap nog steeds in mijn hoofd. Wat een tragische dood voor een man van 48.” 

Doorbraak voor de tieners

Oppassen!!!
Aantal afleveringen: 321
Periode: 1991-2003
Je zou denken dat herkenbaarheid niet de kracht was van Oppassen!!!, want niemand leeft in dezelfde gezinssamenstelling als die in de VARA-serie. De twee opa’s staan aan het hoofd van de familie, hun kinderen zijn met elkaar getrouwd en hún kinderen wonen ook in het Rotterdamse herenhuis. Lees het gerust twee keer, maar eenvoudiger is het niet uit te leggen. Ondanks die onalledaagse samenstelling voelt het land zich vertrouwd met de familie, de serie wint de Gouden Televizierring in 1996, loopt liefst twaalf jaar en er zijn dik 300 afleveringen gemaakt.

Een van de twee opa’s, gespeeld door Coen Flink, maakt het einde niet meer mee, hij overlijdt in 2000. De serie maakt veelal gebruik van gevestigde acteurs en actrices, maar voor de tieners Annette Barlo (Anna)en Matijs Jansen (Rik) betekent het hun doorbraak. Barlo is nog altijd BN’er, Jansen vertoeft na de hitserie vaker in het theater dan op de buis, maar daar wil zijn televisiezus in 2022 hoogstpersoonlijk verandering in brengen. “Ik denk dat de tijd rijp is voor weer een serie als Oppassen!!!,” zegt ze in Spijkers met Koppen.

“Het succes zat hem in de herkenbaarheid, de gezelligheid en de kleine probleempjes. Wat er ook gebeurde, aan het einde van de aflevering was alles weer goed. En het was een serie waarvoor het hele gezin op zaterdagavond voor de televisie kroop.” Jansen heeft zijn medewerking voor een remake dan al toegezegd, maar de publieke omroep laat de eerdere interesse varen. Toch blijft Barlo geloven in een vervolg, een serie over het samengestelde gezin is volgens haar immers relevanter dan ooit. “Dus wij hopen eigenlijk wel dat we het weer kunnen oppakken,”, zegt ze in de podcast Daar bleef je voor thuis! “En ik denk ook dat Nederland weer wat behoefte heeft aan lachen en verbinding.”

Kraaijkamp sr., een uitzonderlijke talent

Het zonnetje in huis
Aantal afleveringen: 110
Periode: 1993-2003
Het geheim van Het zonnetje in huis is met het noemen van één naam verklaard: Johnny Kraaijkamp sr. De even onuitstaanbare als charmante weduwnaar doet niets liever dan kaarten in het café én zijn schoondochter (gespeeld door de in 2019 overleden Martine Bijl) jennen. Bijzonder aan de serie is dat de rol van zijn zoon wordt vertolkt door zijn daadwerkelijke zoon: Johnny Kraaijkamp jr.

Dat was te danken aan zijn in 2011 overleden vader, vertelde junior vorig jaar in Het Parool. “Het is gangbaarder dat een zoon zich afzet tegen zijn vader. Wij deden het anders, we steunden elkaar, samen tegen de klootzakken van buiten. Ik was veertig toen hij in de stal van Joop van den Ende kwam. Mijn vader zei tegen Joop dat hij met mij wilde werken.” En zo geschiedde. De comedy zou tien jaar standhouden, eerst bij de publieke omroep, later bij RTL 4. Junior koestert de herinneringen. “Welke collega zou in die tijd niet naast hem willen staan? Ik had bewondering voor hem en zijn uitzonderlijke talent. Ik werkte analytisch, hij deed alles intuïtief.” 

Homo’s maken tongen los

In de Vlaamsche pot
Aantal afleveringen: 104
Periode: 1990-1994
Na de opnames ligt Edwin de Vries thuis in bed met actrice Monique van de Ven, maar tijdens In de Vlaamsche pot met Serge-Henri Valcke. Een homoseksueel koppel dat een restaurant runt, dat maakt de tongen los begin jaren negentig. Zoiets had nog niemand aangedurfd in een televisieserie. “Dat heeft me ook werk gekost,” vertelde Valcke vorig jaar in de podcast Daar bleef je voor thuis! “Sommige regisseurs wilde niet meer met mij werken omdat ik in deze serie had gespeeld.

'Je speelt geen homo, je speelt een karakter, een mens met zijn verleden. Maar het werd mij soms een beetje veel en werkte soms ook tegen me'

Je speelt geen homo, je speelt een karakter, een mens met zijn verleden. Maar het werd mij soms een beetje veel en werkte soms ook tegen me. Soms ook door de reacties op straat.” Dat moet vervelend zijn geweest voor de homoseksuele Valcke, die na deze comedy schittert als commissaris Buitendam in Baantjer.

De Vries speelt hierna nog de titelrol in een sitcom die iets minder beklijft: Mijn dochter en ik. De commotie rond In de Vlaamsche pot weerhoudt Ajax er niet van te figureren in een aflevering. De vier toenmalige Ajacieden John van Loen, Stanley Menzo, Aron Winter en Stefan Pettersson schuiven aan in het restaurant. Datzelfde doen Lee Towers, Gordon én André Hazes in de kerstspecial van de serie waarin Frans van Deursen en ‘Gooische Vrouw’ Susan Visser hun grote doorbraak beleven. Opmerkelijk: Hazes eet wel een kopje soep In de Vlaamsche pot, maar drinkt geen biertje. Een historische vergissing.

Alles draait om Simone Kleinsma

Kees & Co
Aantal afleveringen: 96
Periode: 1997-2006
Waar de hoofdrolspelers van Oppassen!!! en SamSam vooralsnog tevergeefs hopen op een remake, is Kees & Co al wel in een nieuw jasje gestoken. Ook in 2019 was Simone Kleinsma de spil om wie alles draait, maar de 2.0-versie was geen uitgesproken wens van haar. “Het was een enorme verrassing,” vertelde ze in LINDA. “Toen de serie in 2006 stopte, dacht ik er niet over na dat ie ooit terug zou kunnen komen. En dan maakt ie ineens een herstart. Hoe dat zo kwam? Er werd een poll gehouden onder RTL-kijkers, over welke comedyserie zij graag zouden terugzien. ‘Kees’ stond met stip bovenaan. Toen gingen we plannen maken.”

Maar of de nieuwe versie nou zo’n succes was? Mwah. Na twee seizoenen van in totaal vijftien uitzendingen vond RTL het mooi geweest, een groot contrast met de oorspronkelijke serie uit 1997. Daarvan hadden de kijkers pas na negen jaar en bijna honderd afleveringen genoeg. Wat was nou het geheim van deze huiselijke sitcom? Kleinsma: “Ik denk de herkenbaarheid. Het gaat om een doorsnee gezin en de problemen die bij het opvoeden van kinderen komen kijken. Kees kwam wel in gekke situaties terecht, maar die waren typisch Nederlands.”

De grappige jaren 90 in Amerika

U dacht dat al die succesvolle comedy’s uit de jaren negentig een Nederlands verschijnsel zijn? Mooi niet! Open Netflix maar eens, daar zijn alle 180 afleveringen van Seinfeld (1989-1998) te bekijken en dat wordt ook nog veelvuldig gedaan. De streamingsdienst betaalde in 2021 niet minder dan 500 miljoen dollar om Seinfeld te mogen uitzenden, de show ‘about absolutely nothing’. 500 miljoen! De creatie van komiek Jerry Seinfeld was in Amerika dermate populair dat het bíjna het leven redde van Frank Sinatra. Amerika zit op 14 mei 1998 aan de buis gekluisterd voor de twee uur durende finale van de serie, net op die avond krijgt Sinatra een hartaanval. De ambulance heeft een vrijgeleide, want iedereen zit voor de televisie, maar het mag niet baten. Seinfeld en Sinatra blazen op dezelfde avond de laatste adem uit.

Jerry Seinfeld is de eerste die uiteindelijk een miljoen dollar opstrijkt voor een aflevering, dat krijgen de zes hoofdrolspelers van Friends (1994-2004) uiteindelijk ook. En dat voor een programma dat maar 23 minuten duurt... Maar geld maakt niet gelukkig, bewijst het treurige leven met depressies van de vertolker van het grappigste personage: Chandler Bing, gespeeld door de vorig jaar overleden Matthew Perry. Friends is inmiddels een ontzettend cliché, maar voor die paar lezers die het desondanks nog nooit hebben gezien: de 236 afleveringen zijn te bekijken via HBO Max.

Met Seindfeld en Friends zijn de grootste blikvangers van hun decennium genoemd, maar net als hier hebben de Amerikanen in de jaren negentig niet te klagen over bekijkwaardige comedy’s. Wat te denken van The Fresh Prince of Bel-Air? De kleine 150 afleveringen rond een nog jonge Will Smith zijn ook hier grijsgedraaid. De serie was voor Smith geen belemmering voor een grote carrière in Hollywood, eerder een springplank. Anders was het voor Alfonso Ribeiro, bij u ongetwijfeld beter bekend als Carlton Banks.

Zijn dansmoves op de klanken van Tom Jones zijn door niemand vergeten, helaas voor Ribeiro… “Als iedereen je met een bepaalde rol associeert, blokkeert dat andere dingen. Je wordt altijd voor hetzelfde typetje gecast, dus ik heb me creatief niet kunnen ontwikkelen en niet de dingen kunnen doen die ik had willen doen,” zei hij jaren terug. Maar geen zorgen, hij is geen verbitterd man geworden, wel producent. “Door Carlton heb ik die kans gekregen en dat is ook fantastisch werk.”

Ook Ed O’Neill komt nooit meer af van zijn typetje, Al Bundy in zijn geval. Maar het weerhield hem er niet van een hoofdrol te spelen in de waarschijnlijk succesvolste comedy van déze eeuw: Modern Family. Was ook leuk, maar de nalatenschap van Married... with Children (1987-1997) is groter. Al Bundy leerde ons immers de ultieme positie om te relaxen op de bank: met de hand half in de broek…

Och, wat viel er veel te lachen in de jaren negentig. En dan hebben we het nog niet eens gehad over Full House, Will & Grace, Saved by the Bell, Frasier en nog een heleboel andere comedy’s!