Friends, Flodder & The A-Team - Waarom worden oude series steeds weer herhaald?

"Ik heb weleens gekeken om te zien hoe het was, maar ik vond het zo slecht. Goedkoop, snel gemaakt. De tweede film kon nog net, maar daarna werd het allemaal een slap aftreksel,” zei René van ’t Hof die de rol van Kees Flodder in de eerste twee Flodderfilms speelde, over de televisieserie. Desondanks komt Flodder nog iedere werkdag op televisie. Met het bord op schoot kunnen er vanaf half zes steeds maar weer twee afleveringen worden bekeken.

Nee, het zijn allesbehalve nieuwe uitzendingen. Coen van Vrijberghe de Coningh, in de televisieserie de vertolker van Johnnie Flodder, is 22 jaar geleden overleden. Toen de tv-serie op de buis was, duurde het nog een paar jaar voor we met euro’s gingen betalen en een mobiele telefoon had het formaat aktetas en had nog vrijwel niemand. Kortom: het was een heel andere tijd. Toch blijft Flodder maar op televisie komen. En wie iets eerder thuis is, kan vóór Flodder nog twee afleveringen zien van Married with Children. Ook hier zijn sinds 1997 geen nieuwe afleveringen van gemaakt. Ed O’Neill – de legendarische vertolker van Al Bundy – schittert al tien jaar in Modern Family, maar toch is zijn oude ik in Married with Children nog iedere dag op tv.

Hetzelfde geldt voor The A-Team. Daar is zelfs al 32 jaar niks nieuws van gemaakt, maar SBS9 programmeert iedere dag twee afleveringen (van half zeven tot half negen) alsof het kakelverse producties zijn. The Fresh Prince of Bel-Air is nu even niet op televisie, maar zal binnenkort vast voor de zoveelste keer worden herhaald.

En dan is het gewoon weer net alsof Will Smith een tiener is.

‘We doen onze kijkers een groot plezier met de terugkeer van Onderweg Naar Morgen’

Vroegâh…

Nostalgie is niemand vreemd. De voetballers van je jeugd, de meisjes uit de klas, de muziek en dus ook de televisieprogramma’s. Vroeger was alles beter! Denken we. “Nostalgie is zeker een factor,” zegt televisiedeskundige Helene van Santen. “Mensen die nu tussen de dertig en vijftig zijn, hebben vroeger naar The A-Team gekeken, het herinnert aan hun jeugd. Het geeft ook een bepaald tijdsbeeld. In die programma’s wordt er bijvoorbeeld nog openlijk gerookt, iets wat nu not done is.” Medisch Centrum West, de eerste seizoenen van Goede Tijden, Slechte Tijden of een buitenlandse productie als ’Allo ’Allo! of The Flying Doctors; het is niet nodig om in een tijdmachine te stappen om in de jaren negentig te komen. Sinds kort is ook Onderweg Naar Morgen weer te volgen, op NPO Start Plus en NPO 1 Extra. De soap moest ooit de tegenhanger worden van GTST, maar dat is nooit helemaal gelukt. Daarom verdween het in 2010 van de buis.

Toch zitten veel oude kijkers te wachten op die herhalingen, zei Gijs van den Heuvel, manager extra kanalen bij NPO, in het AD.

“We doen onze kijkers een groot plezier met de terugkeer van deze geliefde soap. De afgelopen jaren hebben fans met regelmaat gevraagd om de terugkeer van Onderweg Naar Morgen. Nu NPO 1 extra weer een 24 uurszender is, kunnen we de soap ook uitzenden op het vertrouwde tijdstip van half acht.”

Zo’n herhaling zorgt voor oh ja-momenten en de kijkers van bijvoorbeeld Medisch Centrum West zal het herinneren aan een fijne tijd, maar het ‘ge-herhaal’ van Flodder of The A-Team is van een heel andere orde. Dat zijn geen klassieke langspeelplaten die worden afgestoft om te herontdekken.

Dat zijn nummers die non-stop op repeat staan. Samen met Married With Children zijn ze al twintig tot dertig jaar vrijwel onafgebroken op de buis. De afleveringen scoren zo tussen de 10.000 tot hooguit 50.000 kijkers. “Er zijn mensen die het nog steeds leuk vinden, al zal ook de grootste fan het op een gegeven moment wel hebben gezien,” zegt Van Santen.

“Je kunt het creatieve armoede noemen, maar er zijn tegenwoordig zóveel zenders en die moeten ook allemaal gevuld worden. Voor een omroep is een herhaling een goedkoop alternatief. Als het uit het eigen archief komt, kost het niks of in ieder geval niet veel.” Overigens kijken er niet alléén ouderen naar de programma’s uit hun jeugd. “Dat is wel grappig,” zegt Van Santen. “Een serie als Friends werd weer uitgezonden door Comedy Central en later ook Netflix. Zo kreeg het een heel nieuw publiek. En jongeren kijken met een andere bril. Zo werd Friends opeens wat homofoob gevonden, iets wat je vroeger nooit hoorde.”

‘Voor een omroep is een herhaling een goedkoop alternatief. Als het uit het eigen archief komt, kost het niks’

Goedkope oplossing

Het woord is gevallen: goedkoop. Van Santen: “Een programma als Married with Children wordt vaak aangekocht met de afspraak dat het een lange periode mag worden uitgezonden. En de marktwaarde is nu zo laag, dat is gewoon een goedkope oplossing voor omroepen.” Wie op zaterdagavond met het gezin niet wil kijken naar de grapjes van Philippe Geubels of Ruben Nicolai en ook niet opgewonden raakt van BN’ers die kunstjes doen, kan op vanaf acht uur schakelen naar RTL Crime voor vier afleveringen van Baantjer (19952006). Victor Reinier assisteert dan in de persoon van Dick Vledder weer ouderwets rechercheur De Cock bij het oplossen van een moordzaak. Reinier vertelde in 2014 in Panorama financieel weinig wijzer te worden van het opnieuw uitzenden van zijn avonturen. “Aan die op RTL Crime verdienen we sowieso niets, aan die op België heel soms een heel klein beetje. In alle landen om ons heen krijgen acteurs betaald voor herhalingen, alleen in Nederland niet. Dat vind ik niet kunnen.” Maar het is wel de realiteit. Dus goedkoop voor de zenders.

Maar toch. Zenders als RTL en SBS hebben ook de laatste twee decennia genoeg producties gemaakt die ook herhaald zouden kunnen worden.

Waarom kiezen ze toch steeds voor programma’s uit de vorige eeuw? Is het echt zo briljant wat in de jaren negentig is gemaakt? “Ik vind van wel,” zegt Van Santen.

“Maar ik ben van 1981, het zijn programma’s uit mijn jeugd. De dertigers en veertigers van nu zullen het vast met me eens zijn, jongeren denken er waarschijnlijk heel anders over.”

Nieuw jasje

Ook opvallend: oude programma’s die in een nieuw jasje worden gestoken. Wie Ben Ik?, Kees & Co, Weekend Miljonairs en in het buitenland Magnum PI. Van Santen:

“Maar dat is geen garantie voor hoge kijkcijfers. Het Rad van Fortuin met André Hazes was geen groot succes. We zijn geneigd te denken dat vroeger alles beter was en onze herinneringen worden steeds mooier, maar dan kan zo’n programma juist tegenvallen. Omdat het moeilijk is om te voldoen aan een bepaald beeld.”

Al dat recyclen staat volledig haaks op het huidige Netflix-tijd-perk waarin de kijker iedere nieuwe buitenlandse serie of film direct in huis kan halen. De dag dat de eerste uitzending waar ook ter wereld te zien is, kan iedereen hier ook gelijk kijken. Bovendien leven we in een wereld waarin alles sneller en beter moet. We kunnen ook steeds kritischer gaan kijken, want het aanbod is eindeloos. Tegelijkertijd kunnen we – zeker rond etenstijd – kiezen voor programma’s die in pakweg 1996 zijn opgenomen. “En ook die streamingsdiensten doen daaraan mee,” zegt Van Santen. “Op Netflix kun je naar Friends kijken, op Ziggo naar Sex and the City en op Videoland staan alle seizoenen van The Bold and the Beautiful en Goede Tijden. Misschien wel juist doordat het aanbod tegenwoordig zo groot is, kiezen veertigers voor iets wat ze kennen en weten dat ze het leuk vinden.”

Dus kunnen we over tien jaar nog steeds iedere dag naar Flodder, The A-Team en Married with Children kijken? Van Santen:

“Jongeren kijken nog amper lineair televisie. Nu zijn er nog heel veel zenders, maar dat zal minder worden. Dat maakt het aanbod in de toekomst misschien ook wat aantrekkelijker.”

In de zomer nóg meer herhalingen

In de zomer doen de oproepbazen er qua herhalen nog een schepje bovenop. Zeker in jaren dat er geen EK of WK voetbal of Olympische Spelen wordt afgewerkt. Het NRC deed in 2015 een onderzoek waaruit bleek dat de avondprogrammering van de drie grote omroepen – NPO, RTL en SBS – voor twee derde bestond uit herhalingen. “Ik noem het geen herhalingen, het zijn tweedekans-uitzendingen: we kijken welke pareltjes uit de schatkamer van NPO het verdienen om een nieuw publiek te bereiken,” zei Frans Klein, directeur televisie van de NPO, in de krant.

“Soms heeft een documentaire niet de kijkers gekregen die hij verdiende, bijvoorbeeld omdat het Nederlands elftal speelde.”

In de zomer wordt er vanwege het weer en vakanties minder tv gekeken dan in de andere seizoenen, maar met de digitale technieken van nu is het makkelijk om op de telefoon of tablet in het buitenland naar Nederlandse televisie te kijken. De kritiek op het zomerbeleid van met name de publieke oproep wordt daardoor steeds heviger. Waarom vieren Jeroen Pauw en Matthijs van Nieuwkerk maandenlang vakantie van onze belastingcenten? Dat is opgelost door Eva Jinek, die de talkshow van Pauw een paar maanden overneemt. En ook De Wereld Draait Door heeft met M een zomerse vervanger. Maar als het even kan houden de zenders hun geld in de zak voor de beter bekeken periodes. “Verstandig omgaan met de tijd van de kijker en verstandig omgaan met geld,” noemt Frans Klein dat.