Advocaat Martins Bunkus werd door een professionele hitman neergemaaid met een kalasjnikov

Riga, 30 mei 2018. Rond 8.40 ’s ochtends heerst er een serene stilte op de militaire begraafplaats. Bij de poort stallen bloemenverkoopsters hun boeketten uit. Niemand heeft oog voor de oranje Volkswagen-truck die langs de weg geparkeerd staat. Laat staan dat iemand doorheeft dat er een sluipschutter verscholen zit achter het huifdoek. Vanaf de oplegger houdt hij geconcentreerd de hoofdweg in de gaten.

Wanneer een witte Range Rover met gepersonaliseerd kenteken MB39 in beeld verschijnt, laat de schutter zijn kalasjnikov ratelen. Vuurwerk, denken de bloemenverkoopsters aanvankelijk. Maar dan zien ze de Range Rover met een vaart tegen het hekwerk van de begraafplaats knallen. De oranje vrachtwagen scheurt weg, het slachtoffer dodelijk gewond achterlatend. Zijn witte overhemd is doorweekt van het bloed. Het slachtoffer is de 38-jarige Martins Bunkus (foto boven), een advocaat die naam heeft gemaakt in het insolventierecht. Dat klinkt misschien oersaai maar zeker in Letland is het een spannend beroep. Simpel gezegd verdient Bunkus een dik belegde boterham met het ontmaskeren van corrupte zakenlui en witwassers. 

Bedankt voor je aanmelding! Let op: je ontvangt binnen 10 minuten een mail om jouw e-mailadres te bevestigen.

Inschrijven

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Zorgvuldig gepland

Binnen vijftien minuten vindt de politie het volledig uitgebrande chassis van de oranje vrachtwagen bij het crematorium, met vervalste kentekens. De aanslag heeft volledig buiten het bereik van bewakingscamera’s plaatsgevonden. Van de daders ontbreekt elk spoor. “De moord was zorgvuldig gepland,” zegt de politiechef. "Dit lijkt het werk van de georganiseerde misdaad."

De oranje vrachtwagen scheurt weg, het slachtoffer dodelijk gewond achterlatend. Zijn witte overhemd is doorweekt van het bloed. Het slachtoffer is advocaat Martins Bunkus

Er is geen gebrek aan verdachten. Bunkus heeft met zijn werk tientallen louche bedrijven en enkele particuliere banken die zich schuldig maakten aan witwaspraktijken ontmaskerd. Talloze investeerders, waaronder Russische en Azerbeidjaanse onderwereldfiguren, hebben hun spaargeld in rook zien opgaan.

Dan zijn er nog schimmige zakenmensen als Mihails Ulmans die miljoenen hebben verloren door Bunkus’ bemoeienissen. Zo ontdekt de advocaat dat Ulmans daklozen heeft aangesteld als bestuurslid van zijn distributiecentrum om zo miljoenen weg te sluizen naar privérekeningen. 

Vertrouwelijk

Bunkus' advocatenkantoor biedt 10.000 euro voor een gouden tip. Zijn welgestelde familie doet daar uiteindelijk een half miljoen bovenop. Desondanks lijkt er geen schot in de zaak te zitten. Toch beweert de politiechef in december 2018 dat ‘de ontknoping nadert’. Meer kunnen de autoriteiten wegens ‘de vertrouwelijke aard van het onderzoek’ niet kwijt. Een halfjaar later benadrukt de politie dat ‘de slotfase is ingegaan’ tegen ‘zekere individuen’. Weer een jaar later klinkt het: “Er zit beweging in de zaak.” De politiechef stellig: “Dit gaat niet nog jaren duren.”

De onverwachtse doorbraak volgt bijna vier jaar na de moord, op 11 maart 2022. Huurmoordenaars hebben op klaarlichte dag onderwereldfiguur Genādijs ‘De Lange’ Vaļagins (48) geliquideerd. Het publiek weet dan nog niet dat de politie vermoedt dat het slachtoffer het ‘meesterbrein’ is achter de aanslag op Bunkus.

Na de dood van ‘De Lange’, geeft een Russische crimineel zichzelf aan. Bij zijn arrestatie heeft Viktors Krivošej (48) papieren en opnames bij zich waaruit blijkt dat hij de sluipschutter is geweest die Bunkus heeft doodgeschoten vanuit de vrachtwagen. De politie heeft een troef in handen. Krivošej doet het hele plan uit de doeken. De opdracht voor de aanslag komt van niemand minder dan ondernemer Mihails Ulmans (69) en diens zakenpartner Alexanders Babenko (61), grootaandeelhouder van een supermarktketen die door Bunkus is doorgelicht. Ze leggen drie ton neer voor de moord. Bemiddelaar Vaļagins krijgt honderdduizend, de rest is voor de schutter en de anoniem gebleven bestuurder. Krivošej onthult dat er in 2016 al een poging is gedaan op Bunkus’ leven. Het plan mislukt wanneer zijn vuurwapen hapert.

De Russische hitman voelt zich genaaid omdat het merendeel van zijn gage is achtergehouden. Hij wil dan ook graag meewerken aan de undercoveroperatie tegen de overgebleven opdrachtgevers.

De opnames die Krivošej op 23 mei 2023 heimelijk maakt in een bedrijfspand van Babenko levert cruciaal bewijsmateriaal op. Babenko biedt zelfs aan het bedrag dat de schutter is misgelopen te betalen. Tijdens het gesprek stopt hij de informant een stapel briefgeld ter waarde van 110 duizend euro toe.

Een dag later krijgen Ulmans en Babenko een arrestatieteam op visite. De politie houdt ook een handlanger van de vermoorde Vaļagins aan, maar die mag uiteindelijk gaan vanwege gebrek aan bewijs. 

Lange adem

De aanklager eist twintig jaar tegen Babenko en Ulmans voor het aanzetten tot de moord. In een opmerkelijke zet trekt Krivošej voor de rechtbank opeens zijn bekentenis in. “Tot november 2021 had ik zelfs nooit van Martiņs Bunkus gehoord.” Hij kan een ‘deal’ nu wel vergeten en riskeert levenslang voor de moord en aanvullende aanklachten, zoals illegaal wapenbezit. 

Het proces zal uiteindelijk meer dan tachtig zittingen beslaan. De advocaten rekken de boel door voortdurend extra inzage te eisen en tolken op te roepen voor hun cliënten die plotseling geen woord Lets lijken te verstaan. Behalve technische problemen met de videoverbinding, zijn het vooral de verdachten die zelf voor het oponthoud zorgen. Zo moet de rechter een zitting schorsen nadat Krivošej de aanklager in het gezicht spuugt. De andere verdachten leggen de zittingen stil met vage gezondheidsklachten. Op een zeker moment laat de rechter Ulmans per ambulance afvoeren wegens kortademigheid. Later zal blijken dat hij de symptomen van een hartaanval heeft geveinsd.

Het toneelspel is onderdeel van de tactiek. Als de verdachten niet binnen 24 maanden na hun officiële beschuldiging zijn berecht, komen ze vrij. Het vonnis op 29 oktober jongstleden komt net op tijd; het hof veroordeelt de opdrachtgevers tot 15 jaar elk. Schutter Krivošej krijgt levenslang. In een aparte zaak hebben de huurmoordenaars van ‘De Lange’ inmiddels ook een lange celstraf gekregen. Ondanks dat het drietal in hoger beroep is gegaan, betekent het vonnis ook wat rust voor de nabestaanden.

“Het was een zwaar proces,” erkent Bunkus’ moeder. “Tegenover me zaten advocaten, vakbroeders van mijn zoon. Daarnaast de schurken zonder enig respect voor het hof, de slachtoffers of de maatschappij.” Overigens is Martins Bunkus bijgezet op Riga’s erebegraafplaats, vlak bij de plek van zijn executie. Zijn praalgraf ligt pal naast het rouwmonument voor de eerste president van Letland.

Moord in Letland

Sinds de jaren 90 is het moordcijfer in Letland flink gedaald. Toch is het met vier moorden per 100.000 inwoners nog altijd de onbetwiste koploper van Europa. Het ligt twee keer zo hoog als de nummer 2, het Baltische buurland Litouwen. Naar schatting is maar liefst 60% van de Letse moordslachtoffers door een partner omgebracht. Ook dat is een Europees record.