Misdaadcolumn: Wij blijven aan de boom schudden

Aan de boom schudden. Het is een uitdrukking die eigenlijk uit de wielrennerij komt (tactiek om er stevig op los te fietsen zodat er al meteen trosjes renners afvallen), maar dankzij Peter R. de Vries geven de meeste mensen er inmiddels een andere betekenis aan, namelijk het blijvend aandacht vragen voor een vastgelopen moordonderzoek. Peters dochter Kelly heeft de term inmiddels overgenomen. “Wij blijven aan de boom schudden,” schrijft ze op de site van de Peter R. de Vries Foundation. “Doe je mee?”

Met inmiddels 35 jaar ervaring in de misdaadjournalistiek, waarbij ik vaak aandacht heb besteed aan cold cases, speelt mijn geweten zo nu en dan op. Dat ‘aan de boom schudden’, levert dat nu eigenlijk weleens iets op? Voor De Vries wel, die wist met zijn programma bij te dragen aan de oplossing van enkele spraakmakende moorden, zoals die op Marianne Vaatstra, Nicky Verstappen en Natalee Holloway. Maar dat waren uitzonderingen en de vruchten van diepgravend en vasthoudend onderzoek. Peter liet niet los en had met een goed scorend televisieprogramma een invloedrijk medium tot zijn beschikking. Zijn inspanningen gingen dus veel verder dan het simpelweg ‘aandacht besteden’ aan een zaak.

Jaren geleden bracht de politie de zogeheten coldcasekalender uit. Er verschenen vier edities, tussen 2017 en 2021, met op elke kalender 52 zaken. Omdat de drukwerkjes in alle gevangenissen en huizen van bewaring werden verspreid, waren de verwachtingen hooggespannen. Met boeven vang je boeven, zo was de gedachte. Maar het bleef akelig stil, van de 208 zaken werd er niet één louter door toedoen van de kalenderactie opgelost. Hoe kan dat, vraag je je af. Is er werkelijk niemand die iets weet? Heeft het te maken met de ‘erecode’ dat je er gewoon niemand bijlapt? Zijn de beloningen te laag? Hebben criminelen geen compassie met nabestaanden?

Zeg het maar. Mij verwondert het in ieder geval hoe weinig al die publicaties over vastgelopen onderzoeken per saldo hebben opgeleverd. Vorige week had ik een gesprek met Wil Vreeburg, moeder van de in 1996 vermoorde Caroline Pino (24). De roodharige Brabantse werd tijdens een liftvakantie in Frankrijk gewurgd en langs de snelweg bij Orsay teruggevonden. De zaak werd nooit opgelost. Wil Vreeburg is inmiddels 83 jaar en heeft alles gedaan wat in haar vermogen ligt om aan de boom te blijven schudden. In samenspraak met Kelly de Vries vraagt ze nog één keer aandacht voor de moord. Het was de bedoeling dat ze ook in Panorama haar verhaal zou doen, maar dat liep anders.

Je lost een moordzaak niet op door er domweg over te schrijven. Er is meer voor nodig, zo weet inmiddels ook Kelly de Vries

“Ik heb er eerlijk gezegd van wakker gelegen,” bekende Wil onmiddellijk toen ik haar belde om de zaak te bespreken. “Ik vraag me af of het allemaal wel zin heeft. Caroline is in Frankrijk vermoord. De sleutel tot de oplossing ligt daar. Wat kan een verhaal in Panorama voor verschil maken?” Ik had hier niet van terug. In 1988 zou ik als beginnend verslaggever misschien hebben aangedrongen met een argument als ‘misschien leest die ene tipgever het verhaal’, maar die vlieger gaat wat mij betreft niet meer op. Ik had dan ook alle begrip voor Wil en voelde geen enkele behoefte om aan te dringen. We beëindigden het gesprek vriendelijk en met begrip voor elkaar.

Moraal van het verhaal: je lost een moordzaak niet op door er domweg over te schrijven. Er is meer voor nodig, zo weet inmiddels ook Kelly de Vries. Hoe valt anders te verklaren dat zelfs een beloning van een miljoen euro niet heeft geleid naar bijvoorbeeld de oplossing van de vermissing van Tanja Groen, zoals het ook in de andere zaken helaas vrij stil blijft? Soms kun je aan die boom schudden wat je wilt, maar willen de appels gewoon niet loslaten.