Dit zijn de rijkste boekmagnaten van Nederland

De Boekenweek is weer bijna achter de rug. Vindt u het ook zo'n feest? Kijken naar een niet van de buis weg te branden Bart Chabot? Of Eus, maar goed, dat is ie zonder Boekenweek ook al. Stomdronken schrijvers en duw- en trekpartijen op het Boekenbal – waar, geloof Panorama maar, geen bal aan is – en drukte in de boekhandels waar we goddank toch nooit komen. Je zou denken: wie koopt er nog een boek anno 2024? Nou, steeds minder mensen. In 2008 werden nog bijna 51 miljoen boeken verkocht, vorig jaar waren dat er iets meer dan 43 miljoen. En als er een boek wordt verkocht, is dat vaak hetzelfde boek. Gebeurt dat in grote mate, dan hebben we te maken met een bestseller.

En zo’n bestseller, dat tikt financieel best lekker aan, vooral als je de rechten ervan hebt, het zogenoemde copyright. Zoals bekend verdienen de meeste schrijvers in Nederland amper een droge boterham, maar tik je een bestseller zoals Kluun met zijn Komt een vrouw bij de dokter (meer dan een miljoen keer verkocht), dan kan de vlag uit. Heb je echter het copyright in handen, dan kan er een nog grotere vlag uit. Want uitgevers zorgen beter voor zichzelf dan voor hun tikkende voetvolk.

Grofweg liggen de verhoudingen qua spaarpot zo. Stel, de bestseller van Kluun kost twee tientjes bij Bruna of Bol. Wordt er een exemplaar van Komt een vrouw... verkocht, dan krijgt Bruna een tientje, de uitgever 8 euro en Kluun zelf 2 euro. Mocht je een cijferfreak zijn: van de omzet van een verkocht boek is 50 procent voor de winkel, 40 procent voor de uitgever en 10 procent voor de schrijver.

Ja, zo kunnen wij ook rijk worden. Het enige probleem is: vind maar eens een potentiële bestseller. Je weet zo goed als bijna nooit van tevoren of iets gaat scoren of niet. Kijk maar naar de biografie over Peter R. de Vries geschreven door zijn zoon Royce. De verkoop ging tot nu toe aardig, maar door het dak is ie vooralsnog niet gevlogen.

Welke Nederlandse uitgevers scoorden wel met een boek dat niet aan te slepen is of was? Het volgende zestal kan dankzij een of meerdere bestsellers first class naar de Bahama’s vliegen.

Wie: Mai Spijkers
Is: de rijkste uitgever van Nederland
Want: hij is de oprichter en eigenaar van Uitgeverij Prometheus
Waar moet ik die tent van kennen: de sm-trilogie Vijftig tinten grijs, de boeken van Herman Brusselmans, de anti-islamroman Ik ga leven en de boekjes van Eus
Opmerkelijk: Spijkers draagt even graag een pak (met hoed) als een spijkerbroek of trainingspak
Kan uitgeven: 15 miljoen euro. Minimaal

“Of ik 10 miljoen euro op mijn bankrekening heb?” herhaalde Mai Spijkers (1955) de vraag van zakenblad Quote. “Ik mag toch hopen dat het een beetje, of beter nog: véél meer is.”

Aanvankelijk vult Spijkers zijn zakken met de romannetjes van Connie Palmen, zijn eerste bestsellersucces ligt daarvoor. De gesoigneerde uitgever die bekendstaat als wijnliefhebber – hij kan nog eens een aardige fles betalen – hengelt begin jaren tachtig de Nederlandse rechten van de vuistdikke roman De naam van de roos (Umberto Eco) binnen. Van het boek worden in rap tempo 400.000 exemplaren verkocht. Inmiddels zal dat aantal hoger liggen, want geloof het of niet: De naam van de roos ligt nog steeds in de winkel. Over een roosachtig, sorry, reusachtige bestseller gesproken.

Een dergelijk huzarenstukje flikt Spijkers opnieuw met de zogenaamd opzienbarende roman Ik ga leven van Lale Gül, waarin een islamitisch pubermeisje vertelt over haar bestaan in de islamitische wereld in Nederland. Ze mag thuis weinig tot niets en buitenshuis al helemaal niet. Ja, een hoofddoek dragen en haar mond houden.

Spijkers bestrijdt de rekensom van Panorama niet: 15 miljoen voor Mai. Daarmee is hij de rijkste en dus meest succesvolle uitgever van Nederland.

Wie: Jaco Groot
Is: een mazzelaar
Want: hengelt als eigenaar van de Amsterdamse uitgeverij De Harmonie de rechten van de kinderboeken van Harry Potter binnen
En daarom: kan De Groot nog eens wat geld uitgeven met een spaarpot van 6 miljoen euro
Is dat alleen dankzij die lullige kinderboekjes: niet helemaal, want De Groot verdient ook lekker aan Koot & Bie (onder meer de Bescheurkalender) en de cartoons van Peter van Straaten en diens jaarlijkse ZeurkalenderKan uitgeven: 7 miljoen euro (minstens)

Uitgever Jaco Groot (1942) zit in 1997 in het weekend op zijn gemak zijn vaste stapel kranten te lezen. Die komen zowel uit binnen- als buitenland en dat is maar goed ook. Want in een Engelse krant stuit hij op een interview met schrijfster J.K. Rowling. Zij werkte eerder bij Amnesty International, net als de vrouw van Groot. Leuk, denkt Groot en vraagt het manuscript van Harry Potter en de Steen der Wijzen op. Groot twijfelt of hij zijn vingers eraan moet branden, want een andere Nederlandse uitgeverij heeft het verhaal net afgewezen. Maar de wijze vrouw van Groot zegt: “Je bent gek als je het niet uitgeeft.” En zo geschiedt. Dankzij een tovenaarsleerling is Groot de op een na rijkste uitgever van Nederland. Hij heeft anno 2024 7 miljoen bij elkaar getoverd.

Een paar andere getallen. In 2007 verschijnt het zevende en laatste deel in de bijkans eindeloze tovenaarssoap. Menig boekwinkel gaat er zelfs ’s nachts voor open. 45 vrachtwagens vervoeren die dag 900.000 Potters, dat is bijna 750.000 kilo aan papier.

Een ander opmerkelijk detail: ondanks het gigantische succes van de Potter-saga werken er bij De Harmonie nog steeds maar vier mensen in vaste dienst. Die werken vanuit een schitterend en indrukwekkend grachtenpand in Amsterdam. In zijn bv ontdekken we een even schitterende spaarpot.

Wie: Sander Knol
Oprichter van: Xander Uitgevers
Casht met: De zeven zussen (vraag je vrouw even)
Kan uitgeven: 4 miljoen euro

Sander Knol (1963) begint pas uit te geven voor eigen rekening als hij in de veertig is. Aanvankelijk springt hij op de trein die Mai Spijkers met zijn sm-romannetje Vijftig tinten grijs in gang heeft gezet. Knol: “Ja, de eerste jaren hadden we inderdaad een lekker vliegende start omdat er door Vijftig tinten grijs veel vraag was naar licht-erotische boeken.” Daarna kakt zijn uitgeverij in. “Ik zat in een zolderkamer boven een oude, vieze garage in Amsterdam-Noord te ploeteren. Op een gegeven moment moest ik zelfs mijn eigen huis verkopen.”

Maar het kan verkeren. “In 2017 had ik in Noorwegen een zakelijke afspraak en liep daar natuurlijk ook even een boekwinkel binnen. Daar lagen hele stapels van ene Lucinda Riley. Ik had er nog nooit van gehoord, maar maakte er een notitie van om het later eens uit te zoeken.”

Wijlen Lucinda Riley is de auteur van de succesreeks De zeven zussen. In Nederland verkoopt Knol meer dan zeven miljoen exemplaren van de serie. Als je nog een vakantie gaat boeken, zeggen wij: Noorwegen.

Wie: Oscar van Gelderen
Was: de uitgever van Lulu Wang, Arnon Grunberg en Astrid Holleeder
Verzamelt behalve geld: ook kunst
Kan uitgeven: zeker 3 miljoen euro

Oscar van Gelderen (1965) staat bekend als de cowboy onder de uitgevers. “Ik moet er niet aan denken om weinig boeken te verkopen. Dat doet een ander maar. Als je denkt dat een boek geen succes wordt, waarom geef je het dan uit?” Dus laat hij zijn schijfster Lulu Wang haar boek Het lelietheater presenteren in een doorschijnend Chinees jurkje tijdens een persconferentie als een ster aan het Nederlandse publiek. Wang wordt binnen een paar weken tijd een bestsellerauteur. Ook casht Van Gelderen vrolijk met het levensverhaal van Astrid Holleeder, Judas, en de alltime bestseller – die heeft vast ook bij jou op je nachtkastje gelegen – Mocro Maffia.

Wie: Yvonne en Peter Loeb
Waar moet ik die van kennen: introduceerden het fenomeen ‘character’ schoolagenda’s en scheurkalenders in Nederland zoals Garfield, Snoopy, Disney, Loesje, Fokke & Sukke
Liepen verder binnen met: de schelmenromans van meesteroplichter Theo Kars, complete vertalingen van klassieke, copyrightvrije romans zoals De drie musketiers en Alleen op de wereld en niemendalletjes zoals De beste moppen van Playboy
Hebben veel geld, maar Loeb wil tegen Panorama niet zeggen hoeveel precies: “We kunnen er in elk geval goed van leven.’’
Leuk: zijn de ouders van de succesvolle cabaretier, zanger en schrijver Lisa ‘De slimste mens’ Loeb

De gepensioneerde Peter Loeb, zoon van een bonthandelaar, is op jonge leeftijd vastbesloten om miljonair te worden. Dat moet gebeuren met het uitgeven van boeken en verdomd, het lukt hem nog ook. Zijn geheim? Het uitgeven van copyrightvrije teksten – want die zijn lekker goedkoop, wat heet, gratis te gebruiken – en verhalenbundels met titels als De grote horror-omnibus en De grote sex-omnibus. Ja, zo kunnen wij het ook!
Loeb vertelt aan Panorama dat hij en zijn vrouw Yvonne hun uitgeverij in 2011 ‘voor een plezierig bedrag’ hebben verkocht. Peter Loeb: “We hebben altijd keihard gewerkt. Ik vond het leuk, maar nu is het mooi geweest.”

Wie: Joost Nijsen
Is: uitgever achter de studentikoze seksboekjes van Ronald Giphart, Kluun (Komt een vrouw bij de dokter), Arjen Lubach en Splinter Chabot (ja, die met die bril)
Heeft: minder dan hij ooit had, door een wat ruwe scheiding van zijn ex-vrouw
Kan uitgeven: zeker 2 miljoen euro

De eigenwijze Joost Nijsen begint op 1 maart 1997 met uitgeven. Al snel stuit hij op ene Ronald Giphart. Giphart is dan een verkoopmagneet, net zoals ene Arnon Grunberg die ook net begint met tikken. De grootste melkkoe van Nijsen wordt schrijver Raymond van de Klundert (Kluun) die met Komt een vrouw bij de dokter Nijsen rijk maakt. Kluun: “Van Komt een vrouw bij de dokter heeft Joost in Nederland alleen al zo’n 1,2 miljoen exemplaren verkocht. Maar aan mijn tweede roman die veel minder verkocht, heb ik veel meer verdiend, omdat ik toen een betere deal kon sluiten.” Nijsen heeft inmiddels zijn uitgeverij verkocht.

Disclaimer

De genoemde bedragen zijn allemaal aan de betreffende uitgevers voorgelegd. Sander Knol en Oscar van Gelderen hebben helaas niet gereageerd. Alle genoemde bedragen zijn schattingen en, mocht u dubieuze bedoelingen hebben, het meeste geld zit uiteraard ‘vast’ in vastgoed, bedrijven en investeringen, het ligt niet cash in een kluis, dus vergeet die snode plannetjes maar!

Het mysterie van de vaste boekenprijs

Wil je de nieuwe Baantjer scoren of, vooruit, de nieuwe Heleen van Royen? Bespaar jezelf dan een rondje prijsvergelijken op internet of in de stad. Voor nieuw verschenen Nederlandstalige (en Friestalige!) boeken betaal je overal hetzelfde. Dat is in Nederland bij wet geregeld. De reden daarvoor? De rijksoverheid: “Hierdoor hoeven boekhandels niet te concurreren op prijs en kunnen zij ook minder winstgevende boeken aanbieden. Dit bevordert de brede beschikbaarheid en een divers aanbod van boeken.” Check. Is dat mysterie ook weer opgelost.

De 5 rijkste schrijvers ter wereld

Wie zijn de rijkste schrijvers ter wereld? Dat zijn schrijvers die meerdere wereldwijde bestsellers op hun naam hebben staan. Want met één succesvol boekje kom je er niet. Daar weet Kluun, die eigenlijk Raymond van de Klundert heet, met een geschat vermogen van een mager miljoentje, alles van. Hoewel Komt een vrouw bij de dokter toch in dik 27 landen is verschenen. Nee, qua rijke schrijvers kunnen we de Nederlandse ‘sterren’ vergeten. Echte rijke schrijvers komen uit Amerika en Engeland. Kijk maar:

Wie: J.K. Rowling
Komt uit: Yate, Engeland
Casht met: de boeken over tovenaar Harry Potter (7 delen) en over Cormoran Strike, een privédetective en voormalig militair die een been verloren is in Afghanistan (7 delen)
Geschat vermogen: 1 miljard euro
Opmerkelijk: Rowling zat in de bijstand toen ze, eureka, ineens het verhaal van tovenaarsleerling Harry Potter bedacht

Het lijkt zo simpel. Je bedenkt een verhaaltje van een jongetje dat een tovenaar blijkt te zijn. Hij verruilt zijn saaie en vervelende leventje bij zijn stiefouders voor een avontuurlijk bestaan aan tovenaarsschool Zweinstein en beleeft daar allemaal magische avonturen. Kan het simpeler?
Ene Joanne Rowling puzzelt het verhaaltje tijdens een treinreis van Manchester naar Londen bij elkaar. Daar heeft ze precies vier uur voor nodig, de tijd dat ze in de vertraagde trein zit. De tovenaarsleerling noemt ze Harry Potter. Het verhaal spint ze, lekker commercieel, uit over zeven boeken. Maar het eerste boek wordt door maar liefst twaalf uitgevers in Engeland naar haar teruggestuurd. ‘Volstrekt onverkoopbaar’ luidt het commentaar en zelfs, hou je vast: ‘commercieel totaal oninteressant’.

Anno 2018 waren er wereldwijd meer dan 500 miljoen exemplaren van Potter verkocht. Wij schatten dat dat aantal nu toch al minimaal 100 miljoen hoger ligt. Het maakt Rowling tot de rijkste schrijver ter wereld. Een toverkunstje waar menig tovenaar zijn vingers bij aflikt. Vooral ook omdat het eerste boek, Harry Potter en de Steen der Wijzen, aanvankelijk een zeer matige start kent. Er worden vijfhonderd exemplaren van gedrukt, waarvan driehonderd bestemd voor bibliotheken. Van het laatste boek van Potter bedraagt de eerste oplage alleen al in Nederland 1 miljoen exemplaren.

Wie: Jim Davis
Is: geestelijk vader van de chagrijnige kat Garfield
Heeft: 740 miljoen euro
Maar: Jim heeft zelf geen katten, omdat mevrouw Davis daar allergisch voor is

Is Jim Davis (1945) een tekenaar of een schrijver? Allebei, zegt hij. Net zoals Marten Toonder (Olivier B. Bommel en Tom Poes) dat was. Oké, dan verdient hij een plek in de top 5 van de rijkste auteurs van de wereld. Geluk heeft Davis dat hij zijn jeugd doorbrengt samen met 25 katten. Dat inspireert hem om later de nuffige kat Garfield te gaan tekenen. In Nederland is Peter Loeb lange tijd de uitgever van de pockets van Garfield. Davis is volgens Amerikaanse journalisten goed voor minstens 800 miljoen dollar (740 miljoen euro).

Wie: Stephen King
Komt uit: Portland, Amerika
Schreef: eindeloos veel (bloederige) boeken en daar komt er bijkans ieder jaar nog steeds (minstens) een titel bij
Schreef ook het best verkochte e-book ooit: Achtbaan
Zijn eerste bestseller: Carrie (1974)
Geschat vermogen: omgerekend 461 miljoen euro

Stephen Edward King (1947) tikt met zijn horrorverhalen een horrorbedrag bij elkaar. Volgens Amerikaanse media is ‘The King’ goed voor een slordige 500 miljoen dollar. King woont in een gigantisch spookachtig landgoed – compleet met een mysterieuze torenkamer – in de Amerikaanse stad Bangor (Maine), waar dagelijks tientallen fans zich aan de immer stijf gesloten poort melden.

Wie: Danielle Steel
Tikte tot nu toe: meer dan 120 romantische romans
Die kun je kopen in: meer dan 70 landen
Want ze zijn vertaald in: bijna 50 verschillende talen
En dat levert haar een vermogen op van: 387 miljoen euro

Schrijfster Danielle Steel wordt in 1947 geboren in New York. If I can make it here, I’ll make it everywhere, moet ze gedacht hebben als in 1973 haar eerste roman verschijnt: Thuiskomst. Inmiddels is ze dik 120 dikke boeken verder en is haar bankrekening volgens het toonaangevende Amerikaanse tijdschrift Forbes 420 miljoen dollar dik, 387 miljoen euro. Daarom woont ze riant, in een landhuis met 55 kamers. Als je al haar verkochte boeken op elkaar zet, ga je 1.210.000 kilometer de hoogte in. Dat is twee keer naar de maan en terug.

Wie: John Grisham
Komt uit: Jonesboro (Arkansas)
Bekend van: vuistdikke rechtbankthrillers als Advocaat van de duivel, De jury en Achter gesloten deuren. Grisham bedenkt het genre zelf, hij werkt lange tijd als jurist en woont heel veel rechtszaken bij
Opbrengst: tot nu toe 200 miljoen euro

Het eerste boek van Grisham, A Time to Kill, is klaar in 1987, maar verschijnt pas dik een jaar later omdat het door veel Amerikaanse uitgevers wordt afgewezen. Gelukkig voor Grisham zet Grisham door. Alle (rechtbank)boeken die hij schrijft, worden wereldwijde bestsellers. De meesten zijn of worden verfilmd. Met wisselend succes, overigens. Anno 2024 bezit Grisham een vermogen van 220 miljoen dollar.