Veel vragen blijven onbeantwoord na bomaanslag in 1993

Ze hebben Jaap opgeblazen.” Bij de politie in Alkmaar zingt op 10 april 1993 al snel rond wie er die dag door een bomaanslag om het leven is gekomen. Met ‘Jaap’ wisten de dienders op het bureau wel wie er werd bedoeld. Het gaat om Jaap van der Heiden, een voormalige textielhandelaar die de drugshandel in was gegaan. Een oud-politieman die destijds in Alkmaar werkte, herinnert zich de melding nog goed, net zoals hij Van der Heiden nog goed herinnert. “Die man had schulden bij alles en iedereen, liet de doorvoer van grote partijen drugs de mist ingaan en had te maken met het gesodemieter tijdens de IRT-affaire.”

Enorme explosie

Het is paaszaterdag, 12 uur precies. De 47-jarige Jaap van der Heiden heeft proefverlof van een celstraf van een jaar die hij moet uitzitten voor drugshandel, in de gevangenis Westlinge in Heerhugowaard. Hij wil het weekeinde met zijn familie gaan doorbrengen, maar een enorme explosie in het centrum van Alkmaar maakt aan dat voornemen een einde. Aan de deurklink van zijn huis aan de gracht Luttik Oudorp is een tasje opgehangen, met daarin een bom. Die gaat af zodra Van der Heiden zijn sleutel in het slot wil steken.

‘Ik ben nooit bij hem thuis geweest, heb nooit bij hem in de auto gezeten. Het was duidelijk dat hij altijd in gevaar was.'

De als vriendelijk en behulpzaam, maar ook als ijdel en opportunistisch bekendstaande Van der Heiden wordt door de luchtdruk meters achterover gegooid en komt neer bij de rand van de kade. Hij is nog wel in leven, maar raakt zwaargewond. Zijn vriendin Leandra doet op het moment van de klap een boodschap. Binnen liggen zijn twee jonge kinderen te slapen. Ook een Duitse toerist raakt gewond in de drukke binnenstad. Omwonenden verklaren later dat zij na de klap een vuurbal over de gracht hebben zien rollen die tegen de gevels van een seksshop en een boekhandel uiteenspatte. Ruiten sprongen door de enorme luchtdruk.

Van der Heiden is meer dood dan levend na de klap. Hij is in shock, hapt naar adem en probeert nog overeind te komen. Een van zijn schoenen is door de klap aan de andere kant van de gracht beland. Hij loopt zware brandwonden en gebroken ledematen op en wordt naar het ziekenhuis in Alkmaar gebracht. Hij overlijdt later in het brandwondencentrum in Beverwijk. Het geweld is excessief, grotesk bijna voor die tijd. Zeker in de jaren 80 is men deze mate van geweld vanuit het criminele circuit nog niet gewend. Het zijn de jaren waarin het verschijnsel ‘georganiseerde misdaad’ voor het eerst echt wordt ontdekt. Ook de figuren die zich daar op de achtergrond schuldig aan maken, zijn nog in nevelen gehuld.

In de loop van het onderzoek wordt meer bekend over de toedracht van de aanslag. Jaap van der Heiden is geliquideerd met behulp van 200 gram semtex, dat via een ontstekingsmechanisme en het signaal van een afstandsbediening tot ontploffing is gebracht. Waarschijnlijk door iemand die aan de overkant van de gracht, op het dak van een pand, op de uitkijk heeft gestaan.

Semtex is een explosief dat in de jaren 90 vooral door terroristen wordt gebruikt. Vanuit de gevangenis in Heerhugowaard is Van der Heiden die dag opgehaald door een kennis. Ze zijn niet alleen. Vanaf een carpoolplaats bij Heerhugowaard rijden twee mannen in een paarse Volkswagen Golf VR6 achter hem aan. Een auto die later nog is gespot op de gracht bij de plaats delict, waar hij tegen het verkeer in zou hebben gereden. Wat hebben zij te maken met de bomaanslag?

Benieuwd naar de rest van het artikel? Bekijk 'm in de nieuwste Panorama of check het via Blendle.