Duizend bommen en granaten
: mee met de EOD

Op een uitgestrekt weiland van een boer in Persingen, ten oosten van Nijmegen, wijst de vinger van sergeant Loekie (40) naar een kuil van een centimeter of twintig diep waarin een raket ligt zo groot als zijn complete onderarm. Hij kijkt ernaar als een kind naar een suikerspin.
“Vandaag is het rakettendag,” glundert hij.

Op de meeste mensen maakt een raket al indruk genoeg, maar voor Loekie is dit ook nog eens de 60 lbs SAP (Semi Armour Piercing). Een raket die tachtig jaar geleden tijdens de Tweede Wereldoorlog onder het Britse jachtvliegtuig The Supermarine Spitfire hing. Vanuit de lucht namen de Engelse bevrijders Duitse bunkers onder vuur en andere gebouwen die door de vijand waren bezet. Achter zijn stalen neus die bedoeld is om gepantserde doelen te vernietigen, is de 60 lbs SAP gevuld met 5,6 kilogram springstof. Genoeg om een bunker mee op te blazen.

Dat hij tachtig jaar lang veilig in de bodem van dit weiland heeft gelegen, betekent niet dat hij niet meer kan ontploffen. Eén verkeerde beweging en Loekie blaast zichzelf op. En deze raket is lang niet het enige explosief waarvoor zijn collega’s en hij speciaal vanaf de kazerne in Soesterberg hier naartoe zijn gereden. Verspreid over dit uitgestrekte veld liggen ook nog vier geweergranaten, drie handgranaten, drie geschutsgranaten en drie mortiergranaten onder de grond. Voor de meeste mensen reden genoeg om op dit stuk gras geen voetstap meer te zetten. Voor de vier mannen van de EOD juist alle aanleiding voor een glimlach op hun gezicht. Loekie: “Van dit soort meldingen word ik nou blij.”

Nog steeds levensgevaarlijk

Bijna tachtig jaar nadat de geallieerden Nederland bevrijdden van het verschrikkelijke naziregime zou je het misschien niet snel verwachten, maar niet alleen het weiland van de boer uit Persingen, maar praktisch héél Nederland (althans, vooral de gebieden weer veel is gevochten) ligt nog altijd bezaaid met explosieven uit de Tweede Wereldoorlog. Gemiddeld ruimt de EOD jaarlijks 2500 explosieven, waarvan het overgrote deel conventionele explosieven. Explosieven die, anders dan de zelf in elkaar geknutselde bommen die criminelen vaak gebruiken (zie kader), in fabrieken zijn gemaakt voor het gebruik in oorlogen. Ze worden door allerlei mensen gevonden. Magneetvissers die een mortiergranaat uit de Amsterdamse grachten vissen. Aannemers die bij de bouw van een appartementencomplex op een Duits wapenarsenaal in de bodem stuiten. Schatzoekers die met een metaaldetector complete grasvelden doorzoeken en Engelse munitie vinden. En kinderen die met hun blote handen kuilen graven in het bos en eenmaal thuis een handgranaat als trofee op de eettafel leggen.

“De meeste mensen realiseren zich niet hoe gevaarlijk deze explosieven nog steeds zijn,” vertelt sergeant en assistent-ruimer Stefan (31). “Ze rapen ze gerust op. Of nog erger: ze gooien ze in de kofferbak en rijden ermee naar het politiebureau. Ze denken dat na tachtig jaar het kruit wel vergaan zal zijn en dat ze niet meer kunnen ontploffen. Maar zo werkt het niet. De meeste explosieven die wij ruimen, zijn nog net zo gevaarlijk als tijdens de Tweede Wereldoorlog. Lévensgevaarlijk dus. Niet alleen vanwege de explosieve kracht, maar vooral vanwege de tientallen scherven die bij een ontploffing ontstaan. Die zijn zo scherp als een mes. En ze vliegen gerust een paar honderd meter door de lucht. Als zo’n scherf zich in je lichaam boort, dan vliegt ie er net zo hard aan de andere kant weer uit. Dat overleef je niet.”

Trekken aan granaat 

Stefan en Loekie zijn op deze dinsdag samen op pad met hun collega-ruimers Jeroen en Johan. Dagelijks rijden drie tot vier van dit soort ploegen kriskras door Nederland om conventionele explosieven te ruimen. Stefan en Loekie zijn vanaf de kazerne in Soesterberg samen in een grijze Volkswagen Amarok van Defensie gestapt en naar het weiland in Persingen gereden. Tijdens die rit lieten zij blijken dat zij allebei levende munitieboeken zijn. Het is onvoorstelbaar hoeveel deze mannen van munitie weten. Tijdens het graven hoeven zij maar op een onderdeel van een handgranaat te stuiten om al te kunnen concluderen dat het gaat om een Amerikaanse Mk2-granaat. Hoe verroest of met klei besmeurd het gevonden explosief ook is, één scherpe blik van hun haviksogen is vaak al genoeg om te kunnen zien dat het een Duitse mortiergranaat is. En als hun ogen het onverhoopt níet kunnen zien, dan hebben ze altijd hun handen nog, die precies weten hoe zo’n ding van top tot teen voelt.

Benieuwd naar de rest van het artikel? Bekijk 'm in de nieuwste Panorama of check het via Blendle.