Ordinaire roofmoord in Botswana groeit uit tot spectaculair mysterie

Foto boven: Mohammed Sadik Tajbhai

Het is 23 januari 2023, rond zeven uur ’s avonds in Molepolole, een stadje in Zuid-Botswana. In zijn rammelende Toyota Corolla heeft de 39-jarige taxichauffeur Ofitlhile Ofitlhile (zo heet hij echt), slaande ruzie met zijn passagier. De in India geboren Mohammed Sadik Tajbhai (33), weigert de rit naar zijn huis af te rekenen. Al tierend rent de passagier zijn woning in om vervolgens met een shotgun naar buiten te komen.

Voor het oog van de halve buurt speelt zich een waar Grand Theft Auto-tafereel af. Mohammed sleurt de chauffeur uit zijn wagen en vuurt van dichtbij drie kogels af. Terwijl Ofitlhile op de stoep doodbloedt, scheurt Mohammed weg in de Corolla. Volgens de plaatselijke kranten is het voertuig 30.000 Pula waard, een slordige 2000 euro.

Kippenschuur

Even later vinden boeren in Molepolole de zilverkleurige taxi in lichterlaaie op hun erf. Na een korte klopjacht is ook Mohammed snel gevonden, verscholen achter een kippenschuur op een pluimveehouderij. Voor zover bekend hebben dader en slachtoffer elkaar nooit eerder ontmoet.

Nabestaanden omschrijven Ofitlhile eenduidig als een zachtaardige, godvrezende familieman die altijd confrontaties uit de weg gaat. “Als hem iets niet beviel, bracht hij dat heel bedeesd ter sprake,” aldus zijn zuster in de begrafenisrede. “We hebben geen idee wat er is gebeurd.”

De woordvoerder van Ofitlhiles taxibedrijf heeft mogelijk een verklaring. Hij meldt dat er in de week voor de moord drie andere chauffeurs zijn afgeperst nadat ze Mohammed een ritje hadden aangeboden. “Helaas is deze informatie pas met ons is gedeeld na Ofitlhiles dood.”

Drugbaas

In een interview zegt Mohammeds vader, zakenman Muinddin Tajbhai, ‘volledig geschokt’ te zijn door de moord. “Mijn zoon is zo’n lieve jongen.”

De ‘lieve jongen’ is in 2020 al eens gearresteerd op verdenking van drugsbezit en het afpersen van een prominent zakenman

Toch kan het niet helemaal als een verrassing komen. Vijf maanden voor de moord is Mohammed al gearresteerd voor het roekeloos afvuren van een pistool. Hij mag het proces in vrijheid afwachten omdat hij volgens Justitie een ‘first offender’ is. De straf, een boete van omgerekend 200 euro, krijgt hij pas nadat hij de taxichauffeur heeft doodgeschoten.

Uit de berichtgeving in lokale media blijkt echter dat ‘zakenman’ Muinddin Tajbhai en zijn ‘lieve jongen’ al jaren bekend staan als geharde criminelen. Zo omschrijft The Voice of Botswana de vader in 2020 als een ‘vermeende drugslord’ die ‘Zuid-Afrikaanse huurmoordenaars inschakelt om vijanden uit te schakelen’. Zoonlief is dat jaar gearresteerd op verdenking van drugsbezit en het afpersen van een prominent zakenman. Het is dus zeker niet voor het eerst dat Mohammed in aanraking komt met justitie. Het zal ook niet voor het laatst zijn...

Routinecontrole

Twee dagen na de moord verschijnt Mohammed, met ketens om zijn blote voeten, voor de rechtbank van Molepolole. Hij krijgt drie aanklachten te horen: moord, beroving en het beschadigen van eigendommen (voor het laten uitbranden van de taxi). Later doet de aanklager daar autodiefstal en illegaal wapenbezit bovenop. Mohammeds advocaten willen dat hun cliënt het proces in vrijheid afwacht, maar de rechter piekert er niet over. “De vermeende misdrijven waren gepleegd toen de beschuldigde al op borgtocht was vrijgelaten in een andere zaak,” aldus de magistraat. “De beschuldigde heeft bewezen weinig respect te hebben voor de wet.”

Maar omdat de aanklachten serieus genoeg zijn voor een mogelijke doodstraf, ligt het oordeel uiteindelijk bij het gerechtshof in de hoofdstad Gaborone. De hoge rechters besluiten om Mohammeds voorarrest wel op te heffen, met alle voorspelbare gevolgen van dien.

Touw om de nek

Afgelopen januari pakt de politie Mohammed weer op nadat er bij een verkeerscontrole een kleine hoeveelheid drugs in zijn Mercedes is aangetroffen. Het is niet genoeg om hem op te sluiten, zo zegt de politie: “We hebben de verdachte dezelfde dag vrijgelaten, in afwachting van het onderzoek.”

De autoriteiten lijken Mohammed en zijn vader wel erg gunstig gezind te zijn. Gaat hij ooit nog terug de bak in voor de dood van Ofitlhile?

Het antwoord komt op 2 juni 2024 met brekend nieuws: “Verdachte van taximoord maakt einde aan zijn leven.” Mohammed heeft zichzelf de dag daarvoor opgehangen in het huis van zijn inmiddels gescheiden moeder, melden de lokale media. “De 34-jarige hing aan de spanten op de binnenplaats met een touw om de nek.” Bij aankomst in het ziekenhuis verklaren artsen Mohammed meteen dood. Hij heeft geen briefje achtergelaten.

Corrupte cipiers

Natuurlijk roepen de verdachte omstandigheden meteen vragen op, maar niet bij de plaatselijke politie. De hoofdinspecteur meldt dat er, ‘op nadrukkelijk verzoek van de familie’, geen autopsie is uitgevoerd en dat Mohammed, volgens islamitisch gebruik, een paar uur later al is begraven.

Op Facebook zijn er behalve voorspelbare ‘opgeruimd staat netjes’-opmerkingen, ook de nodige vraagtekens. Wanneer de Botswaanse misdaadjournaliste Rachel Sebinyane de zelfmoord meldt, krijgt ze ruim tweehonderd reacties, overwegend sceptisch van aard. Ene Ishmael schrijft: “Pleegt zelfmoord om 17 uur en wordt om 22 uur begraven, hoe kan dat?” Anderen willen weten: “Is er bewijs dat hij écht dood is?”

De argwaan is begrijpelijk. Veel reaguurders verwijzen naar de Zuid-Afrikaanse moordenaar Thabo Bester die in 2022 uit zijn cel is ontsnapt door, met behulp van corrupte cipiers, zijn eigen dood in scène te zetten. Op Facebook weten veel mensen zeker dat ook Mohammed is ontkomen: “Die zit nu in India onder een andere identiteit.”

Moord in Botswana

In vergelijking met grote buur Zuid-Afrika heeft Botswana een gunstige reputatie op het gebied van veiligheid. Toch zijn de cijfers allesbehalve rooskleurig. Als antwoord op Kamervragen heeft Botswana’s Minister van Justitie eind vorig jaar zelf de ontluisterende statistieken gepresenteerd: in het land met minder dan 3 miljoen inwoners zijn het afgelopen decennium 2088 moorden geregistreerd, waarvan slechts 21% is opgelost. Botswana is het enige land in zuidelijk Afrika dat de doodstraf kent. Er zitten momenteel zestien gevangenen in een dodencel. De laatste executie, door ophanging, is in 2020 uitgevoerd.