Onbenullige overtredingen die wel héél zwaar werden bestraft

Een kort jointje

Wie: Een Rotterdamse backpacker

Overtreding: Restje van een joint in rugtas gestopt

Straf: Meer dan een jaar in een middeleeuwse gevangenis

Tim Bouwens (foto boven), een dertiger uit Rotterdam, stapte eind 2022 zorgeloos op het vliegtuig naar Azië voor de bruisende steden, parelwitte stranden en het heerlijke eten. In plaats daarvan kreeg hij de hel op aarde voorgeschoteld: een benauwde gevangeniscel waar het constant 40 graden is, geen water stroomt en de moordenaars en verkrachters hutjemutje liggen. Wat ging er mis? Na vijf maanden backpacken vliegt Tim van Thailand naar zijn volgende halte: de Filipijnen. Op het vliegveld van Manilla wordt de nietsvermoedende Rotterdammer er echter uitgeplukt door de douane. Binnen no time staan er vijftien politieagenten om hem heen. Reden: hij vervoerde een klein stukje van een joint, die Tim even compleet was vergeten. Op de meeste plekken in de wereld geen enkel probleem, maar dus wel op de extreem strenge Filipijnen.

Sinds de ‘genadeloze strijd’ die president Rodrigo Duterte in 2016 ontketende, om zijn land te ‘reinigen’ van drugscriminelen, staat zelfs voor het invoeren van een enkel xtc-pilletje een levenslange celstraf. Wie zich verzet tegen zijn of haar drugsgerelateerde arrestatie mag zonder pardon een politiekogel in zijn kop of borstkas verwachten. “Het is zo raar. Je bent midden op het vliegveld waar iedereen lekker op reis gaat en jij zit daar met handboeien om,” zei de verbouwereerde Nederlander recent in het AD, vanuit zijn cel op de Filipijnen. “Maar toen zag ik overal camera’s en haalden ze er een drugshond bij. Echt alles werd uit de kast getrokken.”

Op het vliegveld van Manilla wordt Tim eruit geplukt door de douane. Binnen no time staan er vijftien politieagenten om hem heen. Reden: hij vervoerde een stukje joint

Vanaf dat moment verandert Tims droomreis in een nachtmerrie. Hij moet minstens een jaar brommen, maar niet in een alledaagse gevangenis. De eerste vijf weken zit de Rotterdammer in een betonnen bunker, tussen moordenaars, verkrachters en drugsverslaafden. “Het eten bestond er uit grijze rijst met een sardientje en we sliepen op een betonnen vloer met een handdoekje als deken.” Kan het nog erger? Jazeker. Na vijf weken verhuist Tim naar Pasay City Jail, een van ’s werelds beruchtste gevangenissen. Op 30 vierkante meter voor 90 gevangenen, zonder enig contact met zijn familie, stromend water of eten, wordt Tim langzaam gek.

“We kregen hier drie bekertjes water per dag en mogen ons één keer in de vier dagen wassen met een paar kopjes water”, deelt Tim vanuit de gevangenis in een zeldzaam interview. “We slapen tussen de ratten op de grond zonder kussen, matras of deken en het is zo’n veertig graden. Mijn hele lijf zit onder de hitte-uitslag. Ik wordt geïntimideerd en afgeperst, omdat ik buitenlands ben en ze denken bij mij geld te kunnen halen. Een keer word ik met twee anderen in de wc gezet waar het zo’n 45 graden is. We mogen er pas uit als we 500 euro betalen. Uiteindelijk heeft een van de andere twee kunnen regelen dat het betaald werd.”

De Nederlander had zijn straf op een gegeven moment allang uitgezeten, maar zat nog steeds vast door vertraagd papierwerk. “Telkens lijkt het erop dat er een einde aan deze hel komt en dan duurt het toch weer langer. Ik kan niet meer,” zo verzuchtte hij onlangs nog.

Op zaterdag 7 september 2024 zette Tim ein-de-lijk weer voet op Nederlandse bodem, maar de Filipijnse nachtmerrie waar hij zich 17 maanden lang in bevond zal hij waarschijnlijk niet snel vergeten.

Een barbaars tafereel

Wie: Een blogger uit Saudi-Arabië

Overtreding: Kritiek op de islamitische politie

Straf: 10 jaar cel, een kwart miljoen euro boete en 1000 stokslagen

Een kritisch stukje schrijven over de islam: het blijft een gevaarlijke sport. Vraag maar aan Raif Badawi, een blogger uit Saudi-Arabië. Zo’n twintig jaar geleden lanceerde deze vrije denker zijn eigen website, genaamd Vrije Saoedische Liberalen. In zijn stukjes gaf Badawi de religieuze politie in zijn land er flink van langs. Maar waar vrijheid van meningsuiting in Nederland de normaalste zaak van de wereld is, ligt dat in Saudi-Arabië heel anders. Voor zijn kritische teksten werd Badawi door zijn eigen overheid aangeklaagd voor ‘afvalligheid’, een term die in deze regio normaliter wordt ‘opgelost’ met de doodstraf. Maar omdat hij bereid was in de rechtszaal de islamitische geloofsbelijdenis op te rakelen, kwam de blogger er vanaf met ‘slechts’ tien jaar cel, een boete van 238.000 euro én duizend stokslagen.

Drie jaar na die veroordeling werden de eerste vijftig stokslagen daadwerkelijk uitgedeeld. Dit barbaarse tafereel vond plaats voor een moskee in Jeddah, waar een joelende menigte gretig toekeek en luidkeels 'Allahu akbar' scandeerde. Achteraf omschreef Badawi het als ‘een wonder’ dat hij de publieke geseling overleefde. De overige 950 stokslagen zijn er trouwens nooit gekomen, omdat de blogger er simpelweg te slecht aan toe was. Badawi verdween uit het publieke oog en kwijnde tien jaar weg in een kleine cel. De Sacharov Mensenrechtenprijs die hij in 2015 ontving, werd overhandigd aan zijn vrouw en kinderen, die er wél in waren geslaagd Saudi-Arabië destijds te ontvluchten. Wereldwijde protesten en demonstraties, ook in Nederland, om Badawi eerder te laten vrijkomen leidden tot niets. Badawi kwam pas in 2022 weer op vrije voeten.

Hoewel, vrij? Wegens een reisverbod mag de inmiddels 40-jarige blogger zeker tot 2032 zijn land niet uit. “Dit reisverbod is in feite een nieuwe wrede straf voor hem, omdat hij hierdoor nog eens tien jaar gescheiden moet blijven van zijn vrouw en kinderen die in Canada wonen,” aldus Amnesty International. Badawi’s vrouw verwoordde de wrange situatie nog scherper: “Hij zit nog steeds in de gevangenis, het enige verschil is dat hij zich nu door het land kan bewegen dat hem gevangen houdt.”

Een bekende inbreker

Wie: Een 22-jarige Amerikaan

Overtreding: Inbreken in eigen huis

Straf: Levenslang

Verhalen zoals die ene van Lance Saltzman komen eigenlijk alleen maar voor in Amerika. Deze in 2007 veroordeelde jongeman verdween feitelijk zijn hele leven achter de tralies voor het inbreken in zijn eigen huis. Omdat hij zijn moeder wilde beschermen. Dat vraagt om enige uitleg. Saltzman, een jonge twintiger uit Florida, had een grondige hekel aan zijn stiefvader, omdat die zijn moeder als een stuk vuil behandelde. Als deze man, genaamd Toni Minnick, goed kwaad werd, zette hij zelfs een pistool tegen het hoofd van mevrouw Saltzman. Dat ging Lance een paar stappen te ver en dus besloot hij op een dag het pistool van Minnick te ontfutselen.

Lance moest daarvoor ‘inbreken’ in een van de slaapkamers van het huis waar hij zelf in woonde. Vervolgens verpatste hij het vuurwapen aan een vriend, die het op zijn beurt weer bij een inbraak gebruikte. Die vriend werd daarbij gearresteerd, maar Lance draaide zo’n beetje op voor alles: de ‘inbraak’ in zijn eigen huis, diefstal van een vuurwapen, het bezitten van een vuurwapen, het handelen in vuurwapens en zelfs de inbraak gepleegd door zijn vriend. Eindstand: levenslang, zonder mogelijkheid tot vervroegde vrijlating. En dat omdat hij alleen zijn moeder wilde beschermen van zijn maniakale stiefvader.

De rechter zei in zijn oordeel geen keus te hebben, omdat Lance deze overtredingen beging binnen drie jaar van eerdere (kleine) vergrijpen, zoals marihuanabezit en kleine diefstallen. Dan moet je, in sommige Amerikaanse staten, voor altijd brommen. “Ik heb mijn zoon verloren,” reageerde mevrouw Saltzman geëmotioneerd. “Ik zal nooit kleinkinderen van hem krijgen. Hij zal de buitenwereld nooit zien. Hij had waarschijnlijk een mildere straf gekregen als hij zijn stiefvader gewoon had neergeschoten.”

Een verkeerde vriendendienst

Wie: Een 23-jarig American football-talent

Overtreding: Foute vrienden aan elkaar voorstellen

Straf: Levenslang

Racisme en discriminatie zijn in Amerika nog altijd aan de orde van de dag . Naar het schijnt is de kans om hier relatief bikkelhard gestraft te worden voor kleine vergrijpen twintig keer zo groot voor zwarte mensen als voor hun blanke mede-Amerikanen. Clarence Aaron, een man die twintig jaar vastzat voor een drugsdeal waarmee hij zelf niets te maken had, zal dat beamen. Ruim dertig jaar geleden gold deze jongen nog als veelbelovend sporttalent op de Southern University van Louisiana, toen een vriend hem ineens benaderde met een lucratief voorstel: “Als je mij kunt introduceren aan iemand die mijn drugs wil overkopen, geef ik jou 1500 dollar.”

Aaron, een tikkeltje naïef, zag daar geen kwaad in en introduceerde twee foute jongens aan elkaar. De 23-jarige student vervolgde daarop vrolijk zijn studie en sportcarrière, maar al snel gaat het mis. De transactie tussen zijn foute vrienden, waarmee negen kilo cocaïne gemoeid was, werd onderschept door de politie. Om onder hun straffen uit te komen, wezen alle betrokkenen de nietsvermoedende Aaron aan als de zogenaamde ‘kingpin’ achter de drugdeal. Op zijn beurt hield Aaron tijdens de verhoorgesprekken braaf zijn mond, omdat hij juist te goed was om zijn ‘vrienden’ er bij te lappen. Iedereen ging vrijuit, behalve Aaron. De enige die in zijn hele leven nog geen verkeersboete had gekregen draaide voor alles op en kreeg levenslang zonder voorwaardelijke vrijlating.

“Ik kon het niet geloven. Mijn familie kon het niet geloven. Vandaag kan ik het nog steeds niet geloven… ik was 23 jaar oud ... een levenslange gevangenisstraf,” zei de verbouwereerde Amerikaan vele jaren later, vanuit zijn cel. In 2013 kwam er dan toch nog - zij het twintig jaar te laat - een vleugje gerechtigheid, toen Aaron van president Obama een pardon ontving.

Een foute voorspelling

Wie: Vulkanoloog Enzo Boschi

Overtreding: Het niet voorspellen van een aardbeving

Straf: Zes jaar cel

Van alle lullige wetsovertredingen uit dit lijstje is die van de Italiaanse wetenschapper Enzo Boschi wellicht de vreemdste. In 2009 werd deze vulkanoloog veroordeeld tot zes jaar celstraf voor het niet juist voorspellen van een aardbeving. Dat zit zo: op 6 april 2009 schudde een pittige aardverschuiving het Italiaanse stadje L'Aquila volledig door de war. De schade was enorm: 295 doden, 1500 gewonden en bijna 40.000 daklozen. De vraag was: hoe kan dit in godsnaam gebeuren?

Na de aardbeving, met een kracht van 6,3 op de schaal van Richter, werd Boschi de kop van Jut. Na drie jaar juridisch gesleep kreeg de vulkanoloog zes jaar cel

Zes dagen eerder verzekerde een clubje wetenschappers en seismologen, de gerenommeerde Enzo Boschi vooraan, dat er geen reden was tot paniek, of dat een evacuatie in het gebied nodig was. Deze knappe koppen waren bij elkaar gekomen omdat de aardbodem rondom L'Aquila al een poosje piepte en kraakte. In zijn risicoberekening stelde Boschi echter dat een levensbedreigende aardbeving ‘onwaarschijnlijk’ was. Het zinnetje dat dit scenario tegelijkertijd ‘niet kon worden uitgesloten’, zal minder goed zijn gelezen. De bewoners bleven in hun huizen, met alle gevolgen van dien.

Na de aardbeving, met een kracht van 6,3 op de schaal van Richter, werd Boschi de kop van Jut. Na drie jaar juridisch gesleep kreeg de vulkanoloog een stevige veroordeling: zes jaar cel, een levenslang verbod op het bekleden van een openbaar ambt en het betalen van een schadevergoeding van 450.000 euro aan de slachtoffers. “Het feit dat ik sterke trillingen in de Abruzzen had kunnen uitsluiten is absurd,” beet Boschi van zich af.

De bizarre straf werd evengoed aangevochten door de voltallige wetenschappelijke wereld. “Het idee om wetenschappers verantwoordelijk te houden voor het overheidsbeleid is belachelijk,” aldus een hoogleraar geologie en geofysica destijds. “Ten eerste hebben wetenschappers vrijwel geen vermogen om aardbevingen te voorspellen, en ten tweede hebben ze geen directe verantwoordelijkheid voor het overheidsbeleid.” Nog voordat Boschi de binnenkant van een gevangenis zag, besefte ook het rechterlijke apparaat dat zij te ver waren gegaan. In hoger beroep werd de strafeis nietig verklaard.

Een pikkende postbode

Wie: Een Spaanse postbode

Overtreding: Het niet bezorgen van tienduizenden brieven

Straf: 384.912 jaar cel

Ook in de vorige eeuw zijn er pechvogels genadeloos gestraft voor relatief onschuldige overtredingen. Het verhaal van Gabriel March Granados is een gevalletje ‘oud maar goud’: in 1968 kreeg deze Spaanse postbezorger (bijna) een celstraf van 384.912 jaar opgelegd voor het niet bezorgen van 42.768 brieven. Omgerekend 9 jaar voor elke brief die hij niet had afgeleverd.

De destijds 22-jarige Granados werkte in totaal twee jaar bij de nationale postdienst, maar had dus zo’n beetje alle post voor zichzelf gehouden. Toen er na verloop van tijd ‘onregelmatigheden’ in zijn werk begonnen op te vallen, startte Granados’ werkgever een onderzoek.

Tijdens het strafproces erkende de stoute postbode alle brieven en pakketjes op verschillende schuilplaatsen, zowel op kantoor als thuis, te hebben bewaard. Persoonlijke brieven, waar hij niks aan had, gooide hij weg; waardevolle post, zoals cheques, cash geld en financiële documenten hield hij voor zichzelf. Naar het schijnt zaten daar 4.868 ‘dringende pakketten’ tussen, met een totaalwaarde van 50.000 dollar. Niet verkeerd. De aanklagers wilden Granados straffen met de langste gevangenisstraf uit de geschiedenis én een schadevergoeding van 20 miljoen dollar. Met die aanklacht kwam de postbode er nog relatief goed vanaf: 14 jaar en 2 maanden celstraf.

Een slechte film

Waar: Dubai

Overtreding: Kleine hoeveelheden wiet in zijn reiskoffer

Straf: Tientallen jaren in een aftandse cel

Er zijn talloze voorbeelden van domme, naïeve en ongelukkige tieners en twintigers die hun jointje, zakje hasj of kwart xtc-pilletje in hun schoenzool waren vergeten en daarvoor op hun vakantiebestemming werden gearresteerd. In dat opzicht kun je voordat je naar Dubai vliegt maar beter drie keer je koffers checken. Billy Hood deed dat niet en werd in 2021 opgepakt vanwege het bezitten van vier kleine flesjes cannabisolie. Dat die flesjes niet van Billy zelf, maar van een vriend waren die ze in zijn auto had laten slingeren, maakte voor de lokale autoriteiten niets uit.

“Na m’n arrestatie moest ik veertien dagen doorbrengen in een isoleercel van het politiekantoor,” verklaarde de 22-jarige Brit later. Daarin werd Billy gedwongen een Arabische schuldbekentenis te ondertekenen, een taal die hij niet machtig was. Toen Billy naar een ​​Engelse vertaling vroeg, antwoordde de agent lachend: “Als je niet tekent, verlaat je Dubai nooit.” De jonge Brit weigerde weer en moest terug naar zijn isoleercel. Na drie dagen zwichtte hij alsnog en zette hij een krabbeltje onder een Arabische tekst, waarin hij feitelijk toegaf drugs te smokkelen met de intentie om de middelen te verkopen. Dat kwam Billy, die als veelbelovend voetbal- en coachtalent een gouden toekomst voor zich had, op 25 jaar cel te staan.

“Het enige wat ik doe is huilen en huilen als ik denk aan wat mijn lieve zoon moet doormaken,” zei zijn onthutste moeder in de krant. Of Billy ooit gerechtigheid zal krijgen is nog maar de vraag. De straf is inmiddels bijgesteld naar 10 jaar cel, maar daar lijkt het wel bij te blijven. Zijn ouders doen er alles aan hun zoon vervroegd thuis te krijgen, maar hadden daarin gehoopt op meer hulp van hun overheid. “De Britten hebben sterke banden ontwikkeld met de Verenigde Arabische Emiraten, dus waarom gebruiken ze die relatie niet om mensen als Billy te helpen? Dit is net een slechte film,” aldus Billy’s vader. “Ik kan nauwelijks omgaan met de frustratie dat ik mijn zoon niet kan helpen. We voeren hier campagne, maar hij zit daar helemaal alleen.”

Zo werd in 2008 ook al Keith Brown, een jeugdontwikkelingsfunctionaris uit de West Midlands, veroordeeld tot vier jaar achter tralies, nadat in zijn schoenzool een verdwaald stukje cannabis van 0,003 gram werd aangetroffen op het vliegveld van Dubai.

In hetzelfde jaar was ook DJ Grooverider, een bekende stem op de Britse radio, de pineut. Bij hem plukte de douane weliswaar iets meer wiet uit zijn zak, zo’n twee gram, maar nog steeds een belachelijke hoeveelheid om iemand vier jaar lang achter slot en grendel te gooien. Deze Raymond Bingham, zoals zijn echte naam luidt, kwam er uiteindelijk echter beter vanaf dan zijn vele lotgenoten: na tien maanden kreeg hij ineens een pardon van de koninklijke familie van Dubai. Het Arabische detentiecentrum omschreef Grooverider achteraf als ‘verschrikkelijk’. “Ze hebben geen toiletten, ze hebben gaten in de grond en er zitten acht mensen in één cel. Ze behandelen je prima, begrijp me niet verkeerd, maar het is gewoon verschrikkelijk om te zien dat zoveel mensen voor niets binnenkomen.”