Bandiet om niet: Sywert van de mondkapjes verdient een muilkorf

“Sywert zou het geld verdelen onder de armen. We wisten alleen niet dat het 5 miljoen onder zijn linker- en 5 miljoen onder zijn rechterarm zou zijn.” Sywert van Lienden lacht zuinig als de oude opmerking van Farid Azarkan (DENK) nog maar eens wordt herhaald. Hij zit half april bij Op1, na twee jaar radiostilte is het tijd zijn verhaal te doen, en is de ronkende aankondiging van het programma. Maar voordat het gesprek aanvangt, wordt op chronologische volgorde getoond hoe het ook alweer zat met die mondkapjesdeal. Van Lienden is vast naar de studio gereden om íéts van sympathie terug te winnen bij het volk, maar zonder een woord te zeggen is die poging al faliekant mislukt.

Het maakt niet uit welke briljante opmerkingen Peter Pannekoek allemaal zou bedenken, nooit zou hij iemand beter kunnen roasten dan in dat filmpje gebeurt. We horen Geert Wilders fulmineren over een ‘bedrieger’ en ‘crimineel’, een andere politicus rept over maffiapraktijken en er is die opmerking van Azarkan. Het is allemaal ontzettend pijnlijk, maar nog erger is het dat de beledigingen worden afgewisseld met fragmenten van hemzélf. Met de wetenschap van nu zet hij zichzelf nog harder voor lul dan iemand anders kan doen. Je ziet Mark Rutte in april 2020 vertellen dat heel de wereld op mondkapjes jaagt, maar dan staat de redder in nood op, enkele weken later. Met een accent dat je vaak hoort langs hockeyvelden zegt Van Lienden: “Vandaag is de website live gegaan waarop zorgverleners mondmaskers kunnen bestellen. De website is een initiatief zonder winstoogmerk.” En in juni 2020: “Ik heb het in Nederland echt helemaal om niet gedaan voor al die zorginstellingen omdat ik dacht: dat is dan ons steentje dat we kunnen bijdragen.”

En dan moet het gesprek nog beginnen, succes.

Gave van het woord

Terug naar begin 2020, naar de tijd dat corona nog vooral een plaatselijk Chinees probleem lijkt en Van Lienden een begenadigd talent is. Maar waarin eigenlijk? Om te beginnen is hij niet op z’n mondje gevallen. Hij beschikt over de gave van het woord, daarvan overtuigt hij iedereen al op zijn zeventiende. Hij is dan voorzitter van het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS) en hoewel nog minderjarig, doet hij verbaal niet onder voor de gearriveerde politici met wie hij de strijd aangaat namens de scholieren.

Het is een kwestie van tijd totdat Sywert een echte prachtbaan te pakken heeft, als minister of CEO van een groot bedrijf. Tót hij zijn hand schromelijk overspeelt

Sywert wordt niet geremd door enige vorm van onzekerheid en zijn overstromende zelfvertrouwen leidt tot conflicten. Hij zwaait snel af als voorzitter en richt zich op zijn eigen studies. Inderdaad, meervoud, hij volgt er vier tegelijk: rechtsgeleerdheid, politicologie, Europese studies en Economie & Bedrijfskunde. Zelfs voor zo’n intelligente knaap als Sywert is dat te veel hooi, maar het zegt veel over zijn tomeloze ambitie. Hij wil alles tegelijk en begint de politieke jongerenbeweging G500. Het doel? Het politieke stelsel van binnenuit hervormen. Dat blijkt toch wat ingewikkeld, hij sluit zich aan bij het CDA. Zo krijgt hij steeds meer politieke ervaring, aanleiding voor programma’s als De Wereld Draait Door om Sywert te bellen als er politieke duiding nodig is. Sywert Hiryus van Lienden, van 18 september 1990, stelt in talkshows nooit teleur. Hij heeft een originele kijk en weet die in intelligente volzinnen te verpakken. Namens de gemeente Amsterdam werkt hij als beleidsadviseur en lobbyist, maar dat is slechts voorspel. Bij het CDA nemen ze hem steeds serieuzer, zijn ster is rijzende, ook op televisie. Het is een kwestie van tijd totdat hij een echte prachtbaan te pakken heeft, als minister of CEO van een groot bedrijf. Tót hij zijn hand schromelijk overspeelt.

Eén ding moet je Van Lienden nageven: hij heeft het slim gespeeld. Hij heeft geen enkele binding met mondkapjes en heeft zelfs geen medische achtergrond. Toch krijgt hij het voor elkaar om met een net opgetuigde stichting een deal van in totaal zo’n honderd euro te sluiten met de Nederlandse staat. Doe het hem maar eens na. Van Lienden is op dat moment gewoon een bezorgde burger met wel een indrukwekkende contactenlijst. Zo weet hij wie hij precies om de tuin moet leiden. “Wat kan ik vanuit mijn achtergrond en mijn expertise bijdragen aan het begin van die coronacrisis? Ik dacht: waar ik goed in ben, is mensen bij elkaar brengen. Ik weet niet zoveel van mondkapjes, maar ik heb wel een goed netwerk en weet hoe je zoiets kunt opzetten en heb in het verleden vaak organisaties opgezet. Daar zag ik voor mezelf een rol,” zei hij vier jaar na dato.

Heel de wereld is in 2020 op zoek naar mondkapjes, via zijn netwerk kan hij het land helpen dat vreselijke coronavirus in bedwang te houden. In Den Haag zijn ze knettergek als ze zijn aanbod niet aannemen, via meerdere tweets voert hij de druk op. Onder meer minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge is gevoelig voor Sywerts boodschap. De Jonge adviseert om het CDA-talent niet langer te negeren. Sywert komt aan tafel en hij heeft inderdaad een mooi voorstel. Partijen als Randstad en Coolblue doen mee. Gratis, net als Sywert en zijn kompanen. Het land moet immers worden gered, dit is zelfs voor multinationals geen periode voor zakelijk gewin.

Klap op klap

In de zomer van 2020 is de Op1-studio nog een warm bad. Erik Dijkstra geeft de mondkapjesheld een warm welkom, Van Lienden inhaleert de toegezwaaide lof gulzig. Een kleine vier jaar later stapt hij exact dezelfde studio binnen, maar nu voelt diezelfde plek als een bloeddorstige arena. Hij is net geroast in dat inleidende filmpje, maar dat heeft zijn tactiek niet veranderd. Downplayen is het toverwoord. Presentator Tijs van den Brink begint over de rechtszaak, maar Van Lienden snapt niet waarover hij het heeft. Rechtszaak, welke rechtszaak? “Sorry, maar er is een strafrechtelijk onderzoek gaande, géén rechtszaak.” Hij bedoelt: het valt dus allemaal wel mee, maar het komt zo onsympathiek uit zijn mond dat het vooral averechts werkt.

Zijn tweede boodschap: die inleiding bewijst nog maar eens waarom hij een tijdje heeft gezwegen, want de media hebben het nogal opgeklopt. “Dus ik dacht: laat maar even gaan.” En dan het volgende ingrediënt van zijn drietrapsraket: medelijden kweken. Iedere dag probeert die arme Sywert met frisse moed er iets van te maken, maar dan krijgt ie ‘klap op klap op klap’ en dat al een jaar of drie. “Je bent 33, je bent iets aan het opbouwen met een jong gezin en daar kun je al jarenlang je steentje niet aan bijdragen. Dat is heel pittig.”

We hopen niet dat u nu al naar een tissue grijpt, want het is allemaal nog veel erger wat die arme weldoener moet doorstaan. Eerst vertelt hij nog even dat hij alle contractuele afspraken netjes is nagekomen, het volk heeft dus eigenlijk geen reden om hem iets kwalijk te nemen. Het was immers de staat die met overtuiging koos voor de variant waarmee Van Lienden en zijn kompanen konden binnenlopen. Die arme knul had afgesproken met de staat dat hij in de media-optredens niet zou spreken over zijn eigen gewin, hij had zich alleen maar aan die afspraak gehouden. De staat wist dondersgoed dat hij de andere betrokkenen had wijsgemaakt met zijn stichting ‘om niet’ te handelen, maar dat hij met een ander bedrijf zijn zakken vulde. Een man een man, een woord een woord. Zo is Sywert nou eenmaal.

‘In ieder geval is één eis dat we alle vier gillend rijk worden, want het is een grote middelvinger van de overheid. Ik ga dit voor geen goud vrijwillig doen’

Hij baalt achteraf ook van zijn loyaliteit, want in de beeldvorming komt hij er nu bekaaid vanaf. Terwijl hij zich dus gewoon aan de afspraak hield. Tja, de wereld is niet eerlijk. Maar Van Lienden wél! Wacht even, wat zei hij nou in een uitgelekt Zoom-gesprek met zijn makkers, nog voordat er met iemand een deal was gesloten? “In ieder geval is één eis dat we alle vier gillend rijk worden, want het is een grote middelvinger van de overheid. Ik ga dit echt voor geen goud vrijwillig doen.” Over die makkers gesproken, laten we de beestjes vooral bij naam noemen. Camille van Gestel en Bernd Damme zijn dan geen BN’ers en krijgen er niet zo van langs als Sywert, maar het zijn evengoed oplichters. Waarvan akte.

15 euro zakgeld 

Het optreden in Op1 is trouwens niet helemaal de eerste keer dat hij de publiciteit opzoekt. Iets daarvoor heeft hij een interview gegeven aan dagblad FD. Was volgens Sywert op zich een prima gesprek, maar het is wéér een medium dat de uitspraken van die sympathieke knar heeft verdraaid. Sterker nog: sommige vragen die zijn afgedrukt in de krant zijn helemaal niet gesteld. En nu komt het: sommige antwoorden heeft hij helemaal niet gegeven! De betreffende journalist heeft het verhaal dus deels uit z’n duim gezogen, waarschijnlijk allemaal om Sywert in een kwaad daglicht te stellen. Het houdt niet op, niet vanzelf. Wat wel klopt: Sywert moet het doen met vijftien euro per week. Zijn partner draait volledig op voor alle kosten. En die 9 miljoen euro die hij heeft geroofd van de staat? Die rekeningen zijn bevroren. “Mijn vriendin doet de boodschappen, het huis en de verwarming. Dan heb je nog een beperkt budgetje wat je voor jezelf hebt. Dat is heel weinig.” Vijftien euro dus. Veegt u gerust even de tranen weg voordat u verder leest.

Je zou denken: ga dan aan het werk, geld verdienen. Moet de rest van het land ook. Maar dat is het ’m nou juist: Sywert komt niet aan de bak. Geen enkel bedrijf wil geassocieerd worden met de mondkapjeszwendelaar. Met die gozer die al jokt als hij niest. Van dat imago moet hij echt af, reden te meer om bij Op1 te verschijnen. Zoals eerder gememoreerd heeft hij moeite met het gekleurde beeld dat journalisten van hem schetsen, toch had hij al eerder zijn verhaal willen doen. Het is haast niet te geloven, maar ook daarin wordt hij tegengewerkt. “Je moet je voorstellen: als ik praat met een journalist, dan liggen er rechercheurs in de bosjes met telelenzen, dan worden gebouwen geprepareerd met afluisterapparatuur. Dan kun je dus niet vrijuit spreken. Dat heeft me enorm geremd de afgelopen jaren.”

Moeten we nu concluderen dat Sywert dan tóch iets heeft te verbergen? Vast niet, want zijn boodschap is glashelder: Sywert treft geen enkele blaam. U denkt misschien aan een oplichter, zelf vindt hij het predicaat ‘ideale schoonzoon’ beter passen. In de rechtbank wilde hij alles tot achter de komma uitleggen en dan zal iedere rechter snappen dat hij volstrekt onschuldig is. Ware het niet dat hij geen advocaat kan betalen. Sywert wordt gewoon monddood gemaakt! Het lijkt nu echt alsof het hele universum zich tegen hem heeft gekeerd. Bij Op1: “Het is me onmogelijk gemaakt om in de rechtbank, en daar had ik me op ingesteld, mijn verhaal te doen. Nou ja, je moet roeien met de riemen die je hebt, dan vertel ik het hier.” Op al zijn rekeningen is beslag gelegd, maar dan is er toch altijd nog een manier om rechtsbijstand te krijgen? Niet dus. Sywert valt weer precies in het rijtje extreme uitzonderingen dat geen advocaat kan krijgen. En kan hij zelf dan niet zijn verdediging voeren? Helaas. “Je hebt in Nederland verplichte procesvertegenwoordiging. Heb je dat niet, je komt gewoon zelf opdagen bij het proces, dan wordt er niet naar je geluisterd, word je gepasseerd en doe je niet mee. Zo werkt helaas het civiel recht in Nederland.”

Geen boetekleed

De stakker, het is toch ongelofelijk hoeveel tegenwind die knul moet doorstaan. Werkelijk alles zit tegen. Het is een treurig verhaal, maar in de dagen na het uitgebreide tv-optreden blijkt zijn missie mislukt. Het volk heeft geen mededogen en ziet in hem al helemaal geen slachtoffer van de situatie. Integendeel, zijn hautaine houding heeft alleen maar nóg meer olie op het vuur gegooid.

Eigenlijk kan Sywert maar een ding doen: zeggen dat het hem spijt, dat hij een weerzinwekkende klootzak is geweest, dat hij was verblind door geldkoorts. Dat hij op een ongelofelijk lage manier heeft willen profiteren van een pandemie waarvan we op dat moment nog vrijwel niks wisten. Dat hij begrijpt dat het volk hem uitkotst, dat hij zelf ook niet begrijpt wat hem bezielde. Dat hij therapie gaat volgen om aan zichzelf te werken. Uiteraard wil hij geen euro meer hebben van die verdomde mondkapjes en hij hoopt dat iedereen hem op een dag kan vergeven. Zo niet, dan snapt hij dat ook best, want het is heel erg wat hij heeft geflikt. Maar dat zegt Sywert van Lienden allemaal niet. Het ligt aan de hele wereld, behalve aan hem. Als hij bij Op1 nog eens uitlegt hoe de deal is ontstaan, vraagt Tijs van den Brink: “Je dacht: om niet, ik wil er niets aan verdienen?” Sywert heeft zijn krankzinnige antwoord al paraat. “Dat was in eerste instantie voor mij niet eens relevant, het ging mij om die mondkapjes. De manier waarop was voor mij eigenlijk secundair.”

Het is zo ontzettend ongeloofwaardig. Het boetekleed hangt niet in Sywerts kast, hij blijft het pak aantrekken van een weldoener. Al jarenlang weet het hele land dat het hem niet staat, maar hij blijft stug volhouden. Ondertussen is iedereen boos op hem: de stichting (Hulptroepen Alliantie) waarmee hij de boel bedonderde, de bedrijven die belangeloos meehielpen, de Nederlandse staat en uiteraard de belastingbetaler. Van Lienden blijft nog heel lang verwikkeld in allerlei gerechtelijke procedures, maar het maakt voor zijn reputatie eigenlijk niet uit wat de rechter bepaalt. Als hij via een juridisch wonder toch onschuldig blijkt en zijn 9 miljoen mag houden, zal niemand het hem vergeven. Vooral als hij blijft volharden in tenenkrommende mediaoptredens. Hij schijnt het geld inmiddels terug te willen geven, maar het kwaad is allang geschied. Sywert van Lienden heeft geen mondkapje nodig, maar een muilkorf.