Leven met lijkgeur en kakkerlakken

In een huis in de Slaghekstraat in Rotterdam werd in november het stoffelijk overschot gevonden van een man die volgens de politie een jaar eerder al was overleden. Agenten troffen de man op de bank aan, in een ernstig vervuild huis vol rommel. Buren hadden aanvankelijk niets gemerkt. Het had afgelopen zomer wel even gestonken rond de woning, zo vertelden ze de politie, maar dat was na een tijdje weer overgegaan. De gebeurtenis haalde landelijk het nieuws. Want het is natuurlijk de treurigheid ten top, zo’n eenzame dood. En zulke berichten roepen ook altijd de nodige vragen op. Waarom heeft niemand iets gemerkt? Waarom werd hij door niemand gemist? Hoe de is man overleden?

Maar er zijn ook vragen die minder vaak worden gesteld. Wat bijvoorbeeld gebeurt er met zo’n woning als alle hulpdiensten hun werk hebben gedaan? Wie maakt de boel schoon en zorgt ervoor dat het huis weer bewoonbaar wordt? Het zijn vragen die Michel Dirkse bekend voorkomen. Samen met zijn compagnon David van Kollenburg runt hij sinds ruim drie jaar het bedrijf DREO (Dienst Reiniging en Ontruimingen), dat zich heeft gespecialiseerd in het schoonmaken van ernstig vervuilde woningen, plaatsen delict, locaties waar een dode heeft gelegen en plekken waar behoorlijk bloed heeft gevloeid. “Schoonmaken is eigenlijk te zuinig uitgedrukt,” zegt Dirkse, “ons werk gaat namelijk wel wat verder dan een sopje, spons en zeem.”

Als oud-politieman is Michel Dirkse wel wat gewend. Ruim zestien jaar liep hij in Rotterdam rond, een periode waarin hij zo’n beetje alles heeft gezien wat je als diender kunt tegenkomen. Hoezeer hij ook verknocht was aan zijn job, een paar jaar geleden was om persoonlijke redenen de koek op. Zonder iets nieuws op het oog te hebben, nam hij ontslag. “Zo zit ik in elkaar, ik ben niet bang uitgevallen.” Op een dag kwam hij langs het voetbalveld David van Kollenburg tegen. Het klikte. David was op dat moment werkzaam in de techniek en reisde veel. Een dynamische baan, maar toch was hij toe aan een nieuwe uitdaging. Net als Dirkse. “En zo is het idee voor DREO geboren,” aldus Van Kollenburg aan de lunchtafel van hun thuiskantoor in Tilburg. “We zijn allebei aanpakkers, een eigenschap die je hard nodig hebt voor dit werk.”

Voor Dirkse speelde ook een persoonlijke drijfveer mee om met deze onderneming te starten. “Het heeft me tijdens mijn jaren bij de politie altijd gestoord dat na een lijkvinding de familie maar moest zorgen dat alles werd opgeruimd. Hetzelfde gold voor extreem vervuilde woningen, ga er maar aan staan. Dat kun je die mensen niet aandoen. Toen ik iets las over een moeder die het huis van naar overleden dochter moest schoonmaken er daar nergens hulp voor kon vinden, knapte er iets bij me. Dit kon en moest anders.”

‘Niets gaat ons te ver’

Mooie woorden, maar een gespecialiseerd schoonmaakbedrijf uit de grond stampen, doe je niet zomaar. Om te beginnen moet je er zeker van zijn dat je een sterke maag hebt. Voor Dirkse als oud-politieman was dat geen vraag, voor Van Kollenburg echter was het afwachten. Inmiddels weet hij uit ondervinding dat je een lijkgeur direct herkent, ook al heb je die nooit eerder geroken. “Je weet het meteen, het is met niets te vergelijken,” aldus de Tilburger. Hij heeft nu, met enkele jaren ervaring, alles al wel gezien en geroken. Van geronnen bloed tot overgeefsel en van rottende etenswaren in een keukenkast tot een bank waarin de afdrukken van een lijk nog zichtbaar zijn. Of nóg extremer.

Van Kollenburg: “Van iemand die zich met een shotgun door het hoofd had geschoten, moesten we met een spatel het hersenweefsel van de muur krabben. Dat zijn klussen waarbij je elkaar wel even extra in de gaten houdt. Ook wij hebben zo onze psychische grenzen. We zijn geen robots.”

Het thuisfront is inmiddels gewend aan de werkzaamheden van de compagnons, al leidt het volgens Dirkse soms tot ongewone taferelen. “Het komt weleens voor dat ik aan een klus merk dat de lijkgeur nog in mijn kleding hangt. Dat zijn de momenten waarbij ik bij thuiskomst linea recta naar boven storm voordat ik mijn vrouw een kus geef. Eerst alle kleding in de wastrommel, daarna grondig douchen en aan tafel.” Dit laatste zegt Dirkse zonder een spoor van ironie. “Ja hoor, ik eet er geen aardappel minder om.”

De oud-politieman ziet in zijn huidige werk parallellen met zijn vorige loopbaan. “Het is afwisselend en je maakt heftige dingen mee. En het is hollen of stilstaan. Nu zit ik nog rustig met je te praten, maar straks kan de telefoon gaan voor een klus.”

De opdrachten komen doorgaans binnen via een uitvaartverzorger, een woningbouwverenging, de politie of nabestaanden. Vooral die laatste categorie zorgt voor veel voldoening bij Dirkse en Van Kollenburg. “Die mensen zitten vaak met de handen in het haar. Ze hebben al iets vreselijks meegemaakt en dan zitten ze ook nog met een huis waar ze liever geen stap binnen zetten. Ik durf echt te zeggen dat we bij onze opdrachten tot het gaatje gaan. Of een klus nu twee uur duurt of twee dagen, we gaan pas weg als niets nog herinnert aan wat er is gebeurd. We hebben weleens hele vloerdelen weggezaagd om een geur weg te krijgen. Niets gaat ons te ver.”

Hoewel de mannen van DREO al heel wat voor de kiezen hebben gehad, blijven ze zich verwonderen. Bijvoorbeeld over de staat van vervuiling waarin mensen kunnen leven. Of de verzamelwoede van hoarders, die er soms voor zorgt dat de bewoner nauwelijks nog bewegingsvrijheid heeft door alle opgeslagen spullen. Helemaal heftig zijn de taferelen in een woning waar iemand is overleden aan een maagbloeding, een van Dirkses meeste recente opdrachten. “De hoeveelheid bloed die je dan aantreft, is haast niet voor te stellen. In deze specifieke situatie had iemand in bed een maagbloeding gekregen. Hij was in paniek uit bed gestapt en naar de badkamer gelopen. Daar werd de bloeding nog erger. Uiteindelijk is hij naar beneden gestrompeld en na een val over een bijzettafel op de bank terechtgekomen, waar hij is overleden. Werkelijk het hele huis lang vol met bloed.”

Is het een heel recent incident, dan wil een reguliere schoonmaak nog weleens volstaan. Maar meestal doen de biologische processen van ontbinding en bederf al snel hun werk en zijn er zwaardere middelen nodig. “De geur van een overledene trekt op een gegeven moment in kleding, gordijnen, tapijt en zelfs muren,” vertelt Van Kollenburg. “In zulke gevallen gebruiken we speciale ozonapparaten. En voor het desinfecteren gebruiken we dezelfde technieken als een ziekenhuis. In de praktijk betekent dit dat we het hele vertrek volnevelen en alles in laten trekken. Na een minuut of wat is alles gedesinfecteerd.”

Natuurlijk zijn er momenten waarop zelfs de door de wol geverfde mannen van DREO worden geraakt. Ze worden telefonisch bijgepraat over de te reinigen locatie, maar de echte confrontatie komt pas ter plekke. En die kan heftig zijn. Dirkse: “Wij zeggen geen nee. En dat weten de opdrachtgevers. We kunnen dus alles verwachten. Van iemand die twee maanden dood tegen een warme kachel heeft gelegen tot een keuken vol bedorven voedsel, waar de ratten alle kanten opvliegen. En toch gaan we steeds weer vol overgave aan de slag. Het geeft een enorme voldoening om een huis ‘als nieuw’ terug te kunnen geven. En nog mooier vinden we de dankbaarheid van de nabestaanden. Die tevreden lach, daar doen we het voor.”

Zaak 1: de vakantiebungalow

“We werden benaderd via het contactformulier op onze site. Een mevrouw meldde dat haar broer was overleden in de badkamer van zijn vakantiebungalow. Hij had daar enkele dagen gelegen en daardoor was de badkamer vervuild geraakt, zo waarschuwde de opdrachtgeefster. Omdat de uitvaartverzorger nogal wat werk had gehad aan het verplaatsen en bergen van de overledene was ook de gang nogal besmet geraakt. De familie had dit allemaal van de politie gehoord, zelf waren ze op dringend advies van de agenten niet naar binnen gegaan. Voor we echt aan de slag konden, moesten we goede afspraken maken met de eigenaar van het vakantiepark. Hij zat met de situatie in de maag en wilde geen onrust onder de parkbezoekers. Daarom spraken we af om low profile te werken, dus zonder logo’s en andere opvallende uitingen van ons werk.

Eenmaal bij de bungalow werden we met de sleutels opgewacht door de zus van de overledene. Het bleek nog een hele klus. De man had nogal wat spullen verzameld, waaronder talloze kussens, kussenslopen, dekbedovertrekken, doucheschuim en tandpasta. Alles nieuw, met de kaartjes er nog aan. Maar dat was slechts een kwestie van opruimen. Meer werk hadden we aan het reinigen en desinfecteren. Enkele uren nadat we naar binnen waren gegaan, zat de klus erop. De zus kwam terug om het huis af te sluiten en is nog even met ons naar binnen gegaan. Ze was erg bij en verrast hoe we alles schoon en fris hadden weten te krijgen. De spullen hebben we kunnen doneren aan instanties die ze goed konden gebruiken.”

Zaak 2: dode in slaapkamer 

“In deze zaak werden we gebeld door een uitvaartverzorger. De man zocht met enige urgentie een specialistisch reinigingsbedrijf. Hij was bij ons terechtgekomen na mindere ervaringen met een ander schoonmaakbedrijf. Het was duidelijk dat er urgentie op de zaak zat. Het ging hier om een overleden vrouw die in haar slaapkamer was gevonden. Hoewel ze er nog niet heel lang lag, was de situatie al van dien aard dat het beter was dat de familie er niet naar binnen zou gaan. Het punt was echter dat de familie in de woning wilde samenkomen om alles te regelen, uiteraard zonder geconfronteerd te worden met hetgeen zich in de slaapkamer had afgespeeld. We zijn met enige spoed naar Terneuzen afgereisd en werden in het huis ontvangen door de zoon en dochter van de overledene. Na wat uitleg te hebben gegeven over onze werkwijze hebben we onze beschermende kleding aangetrokken en zijn we aan de slag gegaan. We hebben de ‘besmette’ materialen ingepakt, geseald, afgevoerd en de ruimte volledig gedesinfecteerd. Zowel de uitvaartondernemer als de nabestaanden waren blij met onze snelle actie.”

Zaak 3: zwaar vervuilde woning

“Enigszins in paniek belde de eigenaar van een woning ons op met het verhaal dat zijn huurder in het ziekenhuis was opgenomen en een totaal vervuild huis had achtergelaten. Daar was geen woord te veel mee gezegd, zo ontdekten we bij het binnengaan van de studio. We werden meteen geconfronteerd met bloed en braaksel, overal lag vuil en afval over de vloer en de keuken was een en al beschimmelde etensresten en aangekoekt vet. De badkamer was er niet veel beter aan toe, daar zat de stront letterlijk tegen de muren. Het verzoek van de eigenaar was duidelijk: alles grondig reinigen, zodat de bewoner na ontslag uit het ziekenhuis weer zijn studio kon betrekken. Het was geen eenvoudige klus, want we werden ook nog eens geconfronteerd met honderden kakkerlakken en die verdelg je ook niet zomaar. Maar na een hele dag ruimen, schrobben, reinigen en compleet desinfecteren van de meubels hebben we de studio weer netjes kunnen inrichten. In de wetenschap dat de bewoner een fris en schoon huis wachtte, reden we tevreden terug naar Tilburg.”

Zaak 4: fatale maagbloeding

“Het telefoontje kwam op een donderdag binnen. Iemand vertelde dat zijn zwager in z’n woning was overleden aan een maagbloeding en dat er overal door het huis bloed lag. De beller zocht met spoed iemand die het huis kon schoonmaken, zodat de familie in alle rust – dus zonder te worden geconfronteerd met het bloed – de papieren kon uitzoeken die nodig waren voor de begrafenis. De man wist waarover hij sprak, want hij was de woning al in geweest en nogal geschrokken van wat hij daar aantrof. Hij wilde dit de overige familieleden besparen. Aangezien het twee dagen had geduurd voordat de politie op verzoek van de ongeruste familie een kijkje had genomen in het huis, was de situatie er niet frisser op geworden. Daar kwam bij dat het slachtoffer kennelijk in paniek door het huis was gaan lopen. Daardoor lag er door heel de woning een fors bloedspoor. Letterlijk van de slaapkamer, via de badkamer de trap af naar beneden tot aan de bank in de woonkamer. Overal in de woonkamer lag bloed en ontlasting en met name de wc-pot in de badkamer was een en al bloed. Wel kon je aan de rest van de woning zien dat de bewoner netjes en stijlvol door het leven was gegaan en ook goed van het leven had genoten.

Maar de grote hoeveelheid medicijnen die we overal aantroffen, vertelde ook een ander verhaal, dat van een ernstig zieke man. Desondanks was hij altijd elke morgen op tijd opgestaan om naar zijn werk te gaan. Totdat de dood daar helaas een einde aan maakte. We zijn al met al een behoorlijke tijd bezig geweest in het huis. Vooral moesten er veel menselijke resten worden ingepakt en verwijderd, zoals de bebloede bank en de toplaag van het matras. Tot slot hebben we de woning gedesinfecteerd en de lijkgeur aangepakt. Bij ons vertrek zag de woonkamer er weer keurig uit en kon de familie zonder problemen naar binnen om alles af te wikkelen.”