Opvallend in rapport grensoverschrijdend gedrag NPO: 'Wil jij mijn wortel zien?'

De aanleiding voor het onderzoek van de commissie waren de signalen over grensoverschrijdend gedrag bij de talkshow van Matthijs van Nieuwkerk, De Wereld Draait Door. De OGCO besoot toentertijd het onderzoek uit te voeren binnen de gehele publieke omroep. "De commissie is zeer geschrokken van wat wij de afgelopen maanden hebben gehoord van de medewerkers. En ook van de ernst van de omschreven gedragingen", schrijft de OGCO nu.

In totaal sprak de commissie onder leiding van Martin van Rijn - voormalig minister voor Medische Zorg - met meer dan 200 medewerkers van de omroep over de cultuur op de werkvloer. Daarnaast werd er door ruim 2500 mensen een vragenlijst ingevuld. Driekwart van deze respondenten heeft aangegeven wel eens in aanraking te zijn gekomen met ongewenst gedrag op de werkvloer. Een aantal zelfs meerdere keren. De commissie laat weten dat in totaal 1484 mensen getuige zijn geweest van grensoverschrijdend gedrag binnen de NPO.

Te veel weggekeken

Volgens de commissie is een belangrijke conclusie dat grensoverschrijdend gedrag breed speelt binnen de Nederlandse Publieke Omroep. Daarnaast beschrijft de OGCO dat de kwestie serieuze aandacht verdient. Dat is volgens het rapport in het verleden niet voldoende gebeurd.

"Op alle niveaus is teveel weggekeken door leidinggevenden, organisatieprofessionals, toezichthouders bij de omroepen en door de NPO. Dit ondanks indringende signalen vanaf de werkvloer maar ook vanuit functionarissen zoals P&O", schrijft de commissie.

Daarnaast komt in het rapport naar voren dat veel medewerkers uit angst voor hun eigen positie hebben weggekeken. Of zich niet verantwoordelijk voelden voor de misstanden.

'Wil jij mijn wortel zien?'

In het rapport worden alle beschreven gedragingen wat betreft 'grensoverschrijdend gedrag' weergegeven. Zo zijn er tijdens het onderzoek voorbeelden genoemd van seksuele opmerkingen die op de werkvloer zijn gemaakt. Deze richtten zich vaak tot een persoon. Voorbeelden hiervan zijn: 'Wil jij mijn wortel zien?', 'Wie zou jij liever pijpen, mij of ...?' en 'Ben jij wel eens geneukt?'

Daarnaast is in het rapport te lezen dat vrouwen werden aangeduid als 'poesje' en 'dozen'. En ook zou er op de werkvloer in billen, borsten en geslachtsdelen geknepen zijn.

Ook van verbale intimidatie zou sprake zijn geweest binnen de omroepen. Meerdere medewerkers spreken over een 'schreeuwcultuur'. Zo was er sprake van 'in het gezicht schreeuwen' en mensen zo erg vernederen dat ze huilend wegliepen. In het rapport van de OGCO staat zelfs dat er gespuugd zou zijn in iemands gezicht.

Tot slot spreekt een aantal medewerkers over pestgedrag op de werkvloer. Van verschillende medewerkers zouden zelfs hun reputatie geschaad zijn, doordat ze werden weggezet als 'onbetrouwbaar' als er bepaalde taken niet op tijd werden afgerond. Ook uitspraken als 'Jij zult nooit goed zijn in jouw functie' en 'Ik geloof er niets van dat jij dat kan' zouden gezegd zijn.

Relaties op de werkvloer

Meerdere medewerkers spreken over relaties op de werkvloer tussen leidinggevenden en collega's. Deze relaties zouden in de loop van tijd zijn ervaren als seksueel grensoverschrijdend. Volgens het rapport is er sprake geweest van ongepaste relaties 'waarin grote machtsverschillen bestaan op basis van posities binnen de organisatie en/of leeftijd'.

"In verhalen van sommigen komt terug dat de ongepastheid van relaties niet altijd direct werd herkend. Zij benoemden dat ze in eerste instantie geïmponeerd waren door het charisma van de leidinggevende, dat zij het gevoel hadden bijzonder te zijn, en veronderstelden dat de relatie exclusief was waardoor zij zijn meegegaan in avances van formeel of informeel leidinggevenden. Soms waren ze overdonderd of hadden het gevoel niet te kunnen weigeren", schrijft de OGCO.

Volgens de commissie was er formeel gezien geen sprake van dwang, maar was er ook geen sprake van gelijkwaardige instemming 'vanwege de ongelijkheid in machtspositie'.

De Telegraaf meldt dat de voormalig NPO-directeur Frans Klein inmiddels een advocaat heeft ingehuurd naar aanleiding van het rapport van de OGCO.