Tekende Esmeralda met uitmaak-appje haar doodvonnis? 'Ik heb mijn vriendin vermoord, sorry iedereen'

Het gebeurt allemaal op 5 februari vorig jaar, een frisse en overwegend bewolkte zondag. Het loopt tegen de middag als de 31-jarige Juanito V. uit het Belgische Brasschaat zijn Facebook-account opent voor een publiekelijke biecht. “Ik heb drie mensen neergestoken,” schrijft hij, “waaronder de persoon waarvan ik hield. Ik kon het niet verkroppen dat ze mij verliet. Ben geen gek, maar alles was me te veel. Sorry iedereen.”

Dan trapt hij het gaspedaal van zijn auto diep in en rijdt hij vanuit Delft via de snelwegen A13, A20 en A16 naar België, in de wetenschap dat zijn vlucht nooit lang kan duren. Want talloze mensen hebben hem daar, in de Frederik van Eedenlaan, weg zien rijden en het kenteken genoteerd. Met het bloed nog aan zijn handen jaagt Juanito zijn auto richting de Belgische grens, op de hielen gezeten door een stoet achtervolgende politieauto’s.

Een klein uur eerder. Het lijkt voor Juanito een gewone zondag te worden, al zijn er ook de nodige kopzorgen. Het loopt al een tijdje niet zo lekker tussen hem en zijn Nederlandse vriendin Esmeralda. De twee hebben elkaar via een datingsite leren kennen en zijn nu ongeveer een jaar aan het daten. Juanito was, na twee mislukte relaties, in eerste instantie blij met zijn Nederlandse vriendin. “Hopelijk heb ik nu de juiste gevonden,” zo heeft hij zijn pleegmoeder Nadine eerder toevertrouwd. Dat Esmeralda helemaal in Delft woont deerde de verliefde Vlaming niet, hij had de lange ritten vanuit Brasschaat er graag voor over. Maar de laatste tijd rommelt het dus tussen de twee. Het is vooral Esmeralda die twijfelt en dat laat ze duidelijk merken. Een paar keer maakt ze het uit, om het kort daarna weer bij te leggen. Maar deze zondag is het anders.

Na samen het weekend in Delft te hebben doorgebracht, rijdt Juanito die ochtend terug naar huis. Hij is gestrest en maak zich zorgen over de relatie. Het weekend is niet helemaal lekker verlopen. Dan opeens, tijdens de rit, ontvangt hij een sms’je. Het is Esmeralda. Juanito’s ogen vliegen over het tekstje en zetten zijn leven onmiddellijk volledig op z’n kop. Nu is het écht uit, zo laat de Delftse weten. Definitief, geen kans meer op verzoening. De kortsluiting in Juanito’s hoofd drijft hem tot wanhoop en woede. De Belg bedenkt zich geen moment, neemt de eerstvolgende afslag en jaagt zijn auto terug naar Delft. Tegen 11.00 uur rijdt hij de wijk Voorhof binnen en parkeert hij zijn wagen in de buurt van Esmeralda's ouderlijke woning aan de Frederik van Eedenlaan.

‘Hij stak drie, vier keer op haar in. Haar dochtertje stond in de deuropening en riep: Mama, ga alsjeblieft niet dood. Het ging door merg en been’

Explosie van geweld

Het zijn enkele huiswaarts kerende kerkgangers die het zien gebeuren. Het is een explosie van geweld, pure horror. Juanito zwaait met een mes, er klinkt geschreeuw, mensen vallen bloedend op de grond. Een buurtbewoonster zou later aan de verslaggever van de NOS vertellen: “Ik kwam net uit de kerk en een vrouw begon heel hard te schreeuwen. Ik dacht eerst dat er een kat doodgereden was of zo. Maar toen zag ik die man met een mes lopen. Ik ben naar die vrouw gegaan, die allemaal steekwonden had. Ze bloedde als een rund. En toen zag ik dat er nog twee mensen waren neergestoken.” Een andere getuige vult aan: “We stonden er misschien 2 meter vandaan toen hij drie, vier keer op haar (Esmeralda, red.) in stak. Haar dochtertje stond in de deuropening en riep: Mama, ga alsjeblieft niet dood. Ik hoor haar stem nog steeds. Het ging door merg en been.”

Terwijl Juanito V. in alle hectiek kans heeft gezien om ervandoor te gaan, snellen de hulpdiensten toe. In een mum van tijd staan er vijf ambulances en meerdere politieauto’s in de straat en klinkt het ronkende geluid van twee naderende traumahelikopters. Het is op slag gedaan met de zondagsrust. Buurtbewoners zien van achter een afzetting hoe er wordt gevochten voor het leven van drie slachtoffers. Voor één van hen komt alle hulp te laat. Het is Esmeralda, ze is in de voortuin van haar ouderlijk huis aan haar verwondingen bezweken. De moeder en pleegvader van het slachtoffer zijn in hun poging Juanito tegen te houden zwaargewond geraakt – ze hebben net als Esmeralda steekwonden in hoofd, nek en lichaam – maar hun leven kan worden gered.

Intussen is de politie aan een onderzoek begonnen naar de toedracht van het drama. Heel ingewikkeld is het allemaal niet. Er zijn volop getuigen die het drama hebben zien gebeuren, Juanito is herkend door buurtbewoners en het kenteken van zijn auto is genoteerd. Omdat de kans aanwezig is dat de Belg het mes ergens in de straat heeft gedumpt, kamt een agent met speurhond de omgeving uit. Vanuit de meldkamer worden politie-eenheden langs de route naar België ingeseind en zetten niet veel later talloze surveillance-auto’s uit Zuid-Holland en Noord-Brabant de achtervolging in, niet veel later geassisteerd door Belgische collega’s.

Knipperlichtrelatie

De verslagenheid in de normaal zo rustige Frederik van Eedenlaan is groot. Veel mensen kennen het getroffen gezin. De 55-jarige vader werkt in de kassenbouw en de 57-jarige moeder in de zorg. “Het zijn rustige en hardwerkende mensen,” aldus een buurvrouw. “Vreselijk dat hun dit is overkomen.”

Over Esmeralda is weinig bekend, behalve dat ze een rustige jonge vrouw was met een kindje uit een eerdere relatie. Volgens Juanito’s pleegmoeder Nadine kampte Esmeralda met ‘psychische problemen’ en was ze daarvoor onder behandeling, althans, dat had Juanito haar verteld. “Hij zorgde zo goed als hij kon voor haar. Esmeralda’s kindje noemde hem zelfs ‘papa’.”

Naast verslagenheid heerst er ook ongeloof en verwarring, vooral bij familie en vrienden van Juanito. Zijn Facebook-biecht, die hij vrijwel onmiddellijk na zijn daad online heeft gezet, slaat dan ook in als een bom. En opmerkelijk genoeg klinkt er niet alleen afkeuring, maar ook steun voor de Belg. “Hou je sterk, we zijn er voor u,” reageert bijvoorbeeld pleegmoeder Nadine. Een ander schrijft: “Ik steun je door dik en dun maatje.” Niemand uit de kring rond Juanito snapt wat de Belg heeft bezield. “Hij was helemaal geen agressieve kerel die makkelijk over zijn toeren raakte,” aldus Nadine in een Vlaamse krant. De vrouw ving Juanito en zijn broers en zussen op in Oudenaarde toen hun moeder ernstig ziek werd. Met hun vader was de relatie al langer vertroebeld. “Juanito had twee langere relaties gehad. Na zijn laatste relatie verhuisde hij van Oudenaarde naar Brasschaat. Daar werkte hij in een supermarkt. Hij was een goede werker, dat wist iedereen. Verder was hij ook veel in de sportschool. Met politie of justitie had hij nooit problemen.” Een vriendin van Juanito denkt dat de Vlaming heel onzeker is geworden door zijn, wat ze noemt, ‘knipperlichtrelatie’ met Esmeralda. “Het was af, dan weer aan. Hij heeft al zoveel meegemaakt in zijn leven, het moet hem te veel zijn geworden.”

Dat laatste is een understatement en je kunt beter stellen dat de stoppen volledig moeten zijn doodgeslagen. Wat zijn gedachten waren tijdens zijn rit naar Delft zal tijdens de rechtszaak moeten blijken. Feit is in ieder geval dat hij vrijwel meteen nadat hij Esmeralda naar buiten ziet komen als een dolle tekeergaat. Hij steekt vele malen toe en richt zijn woede daarna op de ouders, die hem uiteraard proberen tegen te houden. Kort daarna moet het besef zijn ingedaald dat hij iets vreselijks heeft gegaan, wat hem ertoe brengt om zijn spijtbetuiging op Facebook te zetten.

De vlucht daarna naar België is tot mislukken gedoemd, Juanito moet hebben beseft dat er meteen een massale zoektocht zou worden opgezet. Wellicht tegen beter weten in zet hij koers richting grensovergang Hazeldonk. Maar er zitten hem dan al meerdere auto’s van de verkeerspolitie Zuid-West-Brabant op de hielen. Nadat ook enkele auto’s van de Belgische Federale Politie zijn aangehaakt, wordt tot klemrijden en aanhouden overgegaan. Op de E19, ter hoogte van Schoten, wordt de Belg in de boeien geslagen.

Poging tot zelfmoord

Juanito wordt in eerste instantie overgebracht naar een cel in Antwerpen, maar niet lang daarna uitgeleverd aan justitie in Nederland. Bij de eerste verhoren vertelt de Vlaming dat hij eigenlijk naar Delft was gereden om voor de ogen van Esmeralda zelfmoord te plegen, vandaar dat hij een mes bij zich had. Maar bij het zien van zijn vriendin was hij ontstoken in blinde razernij, met fatale gevolgen waar hij nu ‘duizendmaal spijt’ van heeft. Het is een verhaal waar zowel de verhorende rechercheurs als de officier van justitie meteen al zo hun twijfels bij hebben. Uit niets is gebleken dat V. daadwerkelijk van plan was geweest om zelfmoord te plegen. En ook hecht het OM weinig waarde aan Juanito’s bewering dat het in een impuls was gebeurd en dat hij zich eigenlijk niet meer kan herinneren wat er precies is gebeurd. In een afgeluisterd gesprek tussen V. en zijn broer zegt de verdachte namelijk dat hij zich ‘alles nog goed kan herinneren’, maar zich van de domme wil houden in de hoop op een lagere straf.

Het valt de recherche in die eerste dagen van het onderzoek op dat ze met een atypische verdachte te maken hebben. De man heeft, afgezien van een misschien wat moeilijke jeugd, verder een schoon verleden. V. is onbekend bij politie en justitie en heeft nooit blijk gegeven van een opvliegend of agressief karakter. Verder is hij schuldbewust en al snel vol wroeging. Zozeer zelfs dat hij in de Nederlandse cel alsnog een poging tot zelfmoord doet door niet meer te eten en te drinken. Maar dat plan laat hij varen als hij wordt overgeplaatst naar een cel in Vught, waar hij gemakkelijker en vaker bezoek van zijn familie kan ontvangen.

De vraag is nu of Juanito een stoornis heeft die van invloed kan zijn geweest op zijn geweldsexplosie. Om dat te kunnen beoordelen moet hij langere tijd worden geobserveerd in het Pieter Baan Centrum. Dan zal ook duidelijk worden of hij inderdaad alleen maar doet alsof hij zich niets kan herinneren. Verder zal er worden gekeken naar verborgen psychische afwijkingen. Want dat die voor V.’s familie en vrienden niet zichtbaar waren, wil nog niet zeggen dat ze er niet zijn. De inhoudelijke behandeling van de strafzaak zal dan ook nog wel even op zich laten wachten. Voor januari staat weer een tussentijdse zitting gepland.

Bij een eerdere pro-formazitting toonde de Belg zich een zielig hoopje mens. Hij zat trillend en snikkend in het beklaagdenbankje en zei: “Als ik opsta, is het eerste waaraan ik denk aan haar. Als ik eet denk ik aan haar. Als ik ga slapen denk ik aan haar. En ik kan wel duizend keer spijt zeggen, maar ik weet dat door mij zij er niet meer is.”

Justitie heeft de aanklacht ‘doodslag’ inmiddels uitgebreid met de tenlastelegging moord. Later deze maand zullen we weten of de Belg inderdaad in een impuls handelde zoals hij beweert, of dat er sprake is van voorbedachten rade. In het laatste geval kan V. een aanzienlijk zwaardere straf tegemoet zien.

Wat is femicide?

Femicide is een vorm van gender gerelateerd geweld: vrouwen worden vermoord omdat ze vrouw zijn. Dit wordt vaak in verband gebracht met partnergeweld. Geweld in afhankelijkheidsrelaties kan ernstige vormen aannemen. In de periode van 2017 tot en met 2021 was bij bijna zes op de tien vrouwen die slachtoffer waren van moord en doodslag, de vermoedelijke dader de (ex-)partner. Bij mannen was dat in 5 procent van de zaken het geval.

Voorafgaand aan femicide is er in veel gevallen sprake van ‘intieme terreur’; een patroon van controle en dwang. Ook zijn sommige vormen van mishandeling binnen een relatie vaak een opmaat naar zwaarder geweld. Zo is uit onderzoek gebleken dat met name de ‘niet voltooide verwurging’ vaak voorafgaat aan fataal geweld. Niet iedereen is het overigens eens met de term femicide. Het zou een iets te gemakzuchtig label zijn, dat voorbijgaat aan andere mogelijke motieven en achtergronden, zoals drugsgebruik, roof of zelfs liquidatie.

Wat voor soort daders?

De Universiteit van Leiden heeft vrij nauwkeurig inzichtelijk gemaakt welk soort man zich schuldig maakt aan (ex-)partnerdoding en welke motieven daaraan ten grondslag liggen.

Uitzichtloze dader
Motief: wanhoop door grote financiële schulden
Geen huiselijk geweld
Geen strafblad
Geen psychopathologie (leer van abnormaal gedrag of psychische ziekten)
Geen middelenmisbruik
Geen hulpverleningsgeschiedenis

Ontoerekeningsvatbare dader
Motief: psychopathologie
Soms huiselijk geweld
Geen strafblad
Soms middelenmisbruik
Hulpverleningsgeschiedenis aanwezig

Gekrenkte dader
Motief: krenking
Geen huiselijk geweld
Geen strafblad
Psychopathologie aanwezig
Soms middelenmisbruik
Soms hulpverleningsgeschiedenis

Zelfverdedigende dader
Motief: zelfverdediging
Huiselijk geweld door slachtoffer en dader
Strafblad aanwezig
Psychopathologie aanwezig
Middelenmisbruik aanwezig
Soms hulpverleningsgeschiedenis

'Blaffende' en 'bijtende' dader
Motief: krenking
Eerder huiselijk geweld
Geen strafblad
Psychopathologie onbekend
Soms middelenmisbruik
Hulpverleningsgeschiedenis aanwezig

De moord op stewardess Rachel: klassiek voorbeeld van femicide

Het is maandag 17 januari 2022, even voor 9.30 uur als de Curaçaose Racheline 'Rachel' Concincion (30) en haar 7-jarige dochtertje aankomen bij hun huis in de Schoolstraat te Abbenbroek. Ze willen wat kleren ophalen. Eerder hebben ze het huis verlaten omdat de Rovilliën R., de 33-jarige ex van Rachel, de sleutel van haar woning niet wil teruggeven. Rachel is bang voor haar ex. Want hij is suïcidaal en bepaald niet van het type dat alleen uit het leven stapt. Meer van: als ik je niet kan krijgen, dan krijgt niemand je.

Kort nadat moeder en dochter bij het huis zijn aangekomen, horen omwonenden geschreeuw. “Papa, niet doen!” Maar papa doet het wél. Rovilliën steekt Rachel met een mes dood. De 30-jarige KLM-stewardess sterft op de stoep voor haar huis. Rovilliën vlucht. Hij rijdt naar de Hartelbrug bij Spijkenisse, over de A15. Daar heeft hij al eens eerder op gestaan. Ook toen wilde hij zelfmoord plegen. Maar iets had hem die keer weerhouden. Nu springt hij wel. En het is al snel duidelijk waarom. Bij Rovilliën zijn de stoppen doorgeslagen toen hem duidelijk werd dat de relatie met de mooie Rachel voorbij was. En dat was hem meerdere malen duidelijk gemaakt, zelfs nog kort voor de fatale dag.

Buurtbewoners zien die zondag vier politieauto’s de straat in rijden; de agenten stoppen voor de deur van Rachel. Ze proberen met Rovilliën te praten, maar die blijft weigeren om de sleutel van Rachels woning terug te geven. Noodgedwongen slapen Rachel en haar dochtertje die nacht elders. Uit angst. De volgende ochtend, op die fatale maandag, gaan ze toch weer naar de Schoolstraat om snel kleren te halen. Camerabeelden van een deurbel zouden later uitwijzen hoe Rovilliën plots opduikt, zijn ex van achteren bij de nek grijpt, op de grond duwt, slaat en vervolgens een mes uit zijn trainingsbroek haalt. Hij steekt de weerloze vrouw voor de ogen van haar dochtertje meerdere malen. Rachel overleeft de aanslag niet. Na zijn daad rijdt R. naar de Hartelbrug en springt. Hij belandt op het wegdek en wordt nog aangereden door een auto. Maar wat hij niet wil, gebeurt: hij overleeft. In februari 2023 wordt Rovilliën tot twintig jaar cel veroordeeld.