40 jaar na de Heineken-ontvoering: het ongekende succes van Peter R. de Vries

Wie in de jaren tachtig en beginjaren negentig voetbalweekblad VI las, werd er bijkans melig van. Elke week werd een voetballer in een kort interview gevraagd naar zijn voorkeuren en de slotvraag ‘favoriete boek’ werd steevast beantwoord met ‘De ontvoering van Alfred Heineken’. Hierdoor kreeg het kunststukje van Peter R. de Vries een wat kolderiek karakter in elitaire kringen. Want ja, als voetballers, die nou niet bepaald bekendstonden om hun literaire hobby’s, dit boek zo goed vonden, dan kon het toch niet veel zijn? Ten onrechte, want hoe knap is het niet om mensen die zelden een boek openslaan, aan het lezen te krijgen?

“Die verhalen van de voetballers waren bij ons op de redactie ook vaak onderwerp van gesprek,” zegt De Fontein-uitgever Jeannette Ploeger. “In voetbalkringen werd het boek van Peter vaak omhooggehouden, zoals wij dat hier noemen. Het ging van mond tot mond. Voetballers die op trainingskamp waren, lazen ‘Heineken’ aan de rand van het zwembad, hadden het erover, leenden het aan elkaar uit. Het was echt een enorme hit, niet alleen onder voetballers, maar zij vormden wel het publiek dat met z’n enthousiasme over het boek het meest in de publiciteit kwam.”

Ook Royce de Vries (34), de zoon van Peter, weet zich goed te herinneren hoe groot de populariteit was onder voetballers. Zijn vader werd door Wilfried de Jong uitgenodigd om samen met de toenmalige Ajacieden Fred Grim en Nigel de Jong over het werk van zijn vader te praten. “Dat was de eerste aflevering van Holland Sport,” zegt de jonge advocaat, die twee jaar na het uitkomen van het boek het levenslicht zag. “En ik mocht mee. Er zaten nog veel meer voetballers in de studio, ik weet niet meer wie precies. Ze spraken lyrisch over het boek, sommigen hadden het wel twee of drie keer gelezen. Of ik een verklaring heb waarom het juist bij hen zo aansloeg? Ik denk doordat het toch makkelijk wegleest als een spannend jongensboek. Ik weet dat ik als kleine jongen ook altijd die rubriek in VI las en snel ging spieken of ze mijn vader noemden. En dat was vaak het geval.”

Enorme Bestseller

De ontvoering van Alfred Heineken was meteen na het uitbrengen in 1987 niet aan te slepen. De schattingen lopen uiteen van 300.000 tot 500.000 verkochte exemplaren. Volgens Jeannette Ploeger, die bij De Fontein in 2011 true crime in haar portefeuille kreeg en vanaf dat moment zeer regelmatig contact had met Peter, is een exact aantal niet te achterhalen. “Dat heeft te maken met alle ontwikkelingen van de afgelopen jaren, de komst van e-books, verkopen in het buitenland en het is ook niet altijd goed geregistreerd. Maar dat het een enorme bestseller was en is, staat buiten kijf.”

De ontvoering was in 1983, met als afloop de betaling van 35 miljoen gulden aan losgeld. Het boek verscheen pas vier jaar later. “Maar dat was een andere tijd,” zegt Ploeger. “Van internet was nog geen sprake en e-mail ontstond ook pas jaren later. Destijds ging er veel meer tijd overheen als je een journalistiek boek schreef, waar zoveel research bij komt kijken.”

Ondanks dit hiaat verkocht het boek als een dolle. Toch was dat niet in elke boekhandel het geval. Boekhandelaar Eric Herni (63) werkte bij boekhandel Jan Haverman in de Amsterdamse wijk Osdorp. Daar liet de verkoop te wensen over.

Benieuwd naar de rest van het artikel? Bekijk 'm in de nieuwste Panorama of check het via Blendle.