Defensie overweegt dienstplicht naar Scandinavisch voorbeeld, dit houdt het in

Met het uitbreken van de oorlog in Oekraïne schoten de zoekopdrachten voor 'dienstplicht' omhoog in de Google-zoekbalk. Dat schreef de Telegraaf enige tijd terug. Ook liet de krant weten dat er ineens veel naar het Haagse ministerie van Defensie werd gebeld. Bezorgde (of gewoon nieuwsgierige) Nederlanders wilden schijnbaar weten of ze snel hun abonnementje op de sportschool weer moeten activeren, zodat ze straks goed voorbereid kunnen meestrijden, mochten ze opgeroepen worden.

Toch liet een woordvoerder van Defensie destijds weten dat het zo'n vaart niet zal lopen. Op papier bestaat de dienstplicht wel, maar de zogenaamde opkomstplicht staat op dit moment voor onbepaalde tijd in de koelkast. Alleen in heel uitzonderlijke situaties kunnen de regering en het parlement besluiten om de opkomstplicht weer te activeren.

Dienstplicht zoals in Zweden en Noorwegen

Inmiddels zijn we een aantal weken verder en wordt er gesproken over de invoering van de dienstplicht 'naar Scandinavisch voorbeeld'. Staatssecretaris Van der Maat van Defensie kijkt serieus naar de mogelijkheden. Dit omdat er een groot tekort heerst aan militairen in Nederland - duizenden functies zijn nog niet ingevuld. Maar wat houdt dit Scandinavische model dan eigenlijk in? En niet geheel onbelangrijk: werkt het?

In Zweden hebben ze hun systeem enkele jaren terug aangepast. Dit vanwege de toenemende dreiging vanuit Rusland. Sinds 2018 worden er daarom elk jaar een paar duizend achttienjarigen geselecteerd die een basisopleiding van elf maanden krijgen. Deze groep bestaat deels uit vrijwilligers én deels uit mensen die simpelweg worden geselecteerd. Na deze zogenaamde basisopleiding zijn deze dienstplichtigen oproepbaar.

In Noorwegen selecteert Defensie jaarlijks ook enkele duizenden jongeren, alleen daar gebeurt dit op basis van vragenlijsten. De Noren denken op deze manier de echt gemotiveerde jongeren te selecteren. Beide systemen leveren de Scandinavische landen duizenden extra militairen op.

'Nog geen concreet plan'

Vooral het Zweedse model lijkt in trek bij de bestuurders in Den Haag, al laat een woordvoerder van Defensie aan de Telegraaf weten dat er "nog geen besluit of een concreet plan" ligt. Wel wordt er met grote interesse gekeken naar de mogelijkheden.