Carlos Bilardo: champagne in de dug-out, aan tafel met Pablo Escobar

Als je van attractief voetbal houdt, heb je in Argentinië niets te zoeken. In het land van de tango, Evita Perón en steaks, telt slechts één ding: winnen. Een spelopvatting die de Argentijnen tot kunst hebben verheven, ingezet na het mislukte WK in 1958. Tijdens dat toernooi in Zweden spelen de Zuid-Amerikanen op techniek en flair, onder voetbalromantici bekend als La Nuestra, maar vliegen ze er in de groepsfase al uit.

Het land schreeuwt om verandering en bovenal resultaat.

Coaches als Spinetto en Zubeldía opperen voor een andere speelstijl. Ze verleggen de aandacht naar een gesloten defensie, tolereren spijkerharde overtredingen en boezemen de heilige overtuiging in dat alles geoorloofd is om te winnen; het antivoetbal is geboren.

De stijl verspreidt zich als een olievlek over het land én met succes. Decennialang bijten buitenlandse topclubs zich stuk op de onvermurwbare wedstrijdinstelling van de Argentijnen en worden internationale successen aan elkaar geregen. Independiente, Racing Club en Estudiantes schrijven een voor een de Copa Libertadores en de wereldbeker voor clubteams bij op hun palmares. Carlos Bilardo leert als speler van Estudiantes het antivoetbal kennen. Hij pikt onder coach Zubeldía de beginselen van de controversiële filosofie op en maakt de gloriejaren mee, waarin de club drie keer de Copa Libertadores wint. Als coach borduurt hij voort op zijn geleerde lessen en voegt er een absurde dosis bijgeloof aan toe, in Argentinië beter bekend als cábala. Hij schopt het zelfs tot bondscoach en sleept in 1986 de tweede WK-winst voor het land binnen wat volgens velen niet was gelukt zonder zijn inbreng.

Gokkers en meubelmakers

Carlos Salvador Bilardo wordt geboren op 16 maart 1938 en groeit op in een bescheiden huis in de arbeiderswijk La Paternal, op struikelafstand van het stadion van profclub Argentinos Juniors. Moeder Maria is huisvrouw en vader Calógero een hardwerkende timmerman, die een eigen meubelzaak bestiert en lange dagen maakt om zijn gezin te onderhouden.

Calógero, groot fan van San Lorenzo, droomt van een voetbalcarrière voor zijn zoon en geeft hem een bal cadeau voor zijn zesde verjaardag. Op straat leert Carlito voetballen en trekt op met landgenoten van diverse pluimage. “Ik groeide op tussen gokkers, voetballers en meubelmakers.

Ik ben daar ongelooflijk trots op. Mensen die zo opgroeien, hebben een voordeel op de rest. Het heeft me geleerd om het leven in perspectief te zien.’’

Vader Calógero meldt Carlito aan bij zijn grote liefde San Lorenzo.

De club ziet wel wat in de watervlugge tiener. Lichtvoetig doorloopt hij de jeugdopleiding en studeert, als enige van zijn vrienden, tegelijkertijd medicijnen aan de universiteit van Buenos Aires. Vrienden steunen hem in examenperiodes. “Ik bleef graag als laatste in de kroeg. Dat wisten mijn maten. Tijdens mijn examens deden ze alsof ze naar huis gingen, zodat ik ook ging slapen. Pas later kwam ik erachter dat ze stiekem elke avond gewoon weer terugkeerden naar de kroeg,” memoreert hij in sportmagazine El Gráfico. Hondsmoe sloft hij na elke training ’s avonds naar boven en maakt – onder een zwak peertje om stroom te besparen – plechtig zijn huiswerk.

Bilardo debuteert in 1958 in het betaalde voetbal in een wedstrijd tegen Atlanta, waar coach Zubeldía zijn antivoetbal-denk-beelden ontvouwt. Bilardo beleeft een droomdebuut en scoort twee luizige goals. In plaats van de overwinning te vieren, beent hij gedisciplineerd naar huis om huiswerk te maken. Met San Lorenzo wordt hij landskampioen en vertrekt naar Deportivo Espanyol. Als semiprof combineert hij hier jarenlang een voetbalcarrière met zijn medische studie en is hij vaak te vinden in een doktersjas in het ziekenhuis. Verbouwereerde patiënten worden getrakteerd op een panna wanneer ze hem dribbelend op de gangen van het ziekenhuis tegenkomen. Wanneer hij in 1966 zijn diploma behaalt aan de Faculteit Medische Wetenschappen overweegt hij een carrière in de medische wereld, maar Zubeldía – inmiddels coach bij Estudiantes – lokt hem naar La Plata. Een succesvolle keuze.

Knijpende Ratten

Bij Estudiantes wint hij nationaal en internationaal veel prijzen met spijkerhard spel en gewiekste methodes. Het levert het elftal de bijnaam Pincharratas (Knijpende Ratten) op. Bilardo irriteert tegenspelers door ze tijdens wedstrijden te prikken met een pincet en misbruikt zijn privileges als dokter. Op de avond voor de confrontatie met rivaal Racing Club snuffelt hij in de medische dossiers van het ziekenhuis, vogelt uit dat de vriendin van Racing-speler Perfumo onlangs een cyste heeft verwijderd en gebruikt dit om hem te stangen. Perfumo reageert woest, trapt Bilardo in zijn maag en mag met rood van het veld vertrekken. Tijdens een ander onderhoud met Racing ging hij zelfs nog verder:

“Er was een keeper van Racing die een hele hechte relatie had met zijn moeder,” vertelt historicus Juan Presta in het boek Angels With Dirty Faces. “Ze wilde niet dat hij ging trouwen, maar hij deed dat wel en zes maanden later stierf zijn moeder. Bilardo liep naar hem toe en zei: Gefeliciteerd, eindelijk heb je je moeder vermoord.”

Na de succesvolle periode bij Estudiantes stopt Bilardo met voetbal. Hij helpt zijn vader in de meubelzaak, klust bij als gynaecoloog en volgt gelijktijdig een cursus coach betaald voetbal. Zubeldía, nog steeds coach van Estudiantes, ziet in El Doctor zijn evenknie en vraagt hem als assistent. Bilardo accepteert het verzoek, neemt plaats op de bank en leert de fijne kneepjes van het vak. Na omzwervingen bij San Lorenzo en Deportivo Cali, treedt hij in 1980 aan als bondscoach van Colombia. Het land ontspint zich als de grootste cocaïneproducent ter wereld door toedoen van Pablo Escobar en het Cali-kartel. Bilardo laat zich graag vergezellen door beide kampen. “Ik kende ze, ze waren goed voor me. Ze noemden me El Doctor en nodigden me uit voor etentjes,” vertelt hij droogjes in zijn biografie Doctor y Campeon. Miguel Orejuela, een beruchte topman van het Cali-kartel, biedt hem zelfs 10.000 hectare grond aan. “Maar ik zei nee, wat moet ik ermee?”

Escobar geeft Bilardo het nobele advies om nooit meer knuffelend op de foto te gaan om ongewenste verhalen te voorkomen. Sindsdien verschijnt hij plichtsgetrouw op foto’s met zijn handen naar voren. Jaren later is hij niet te beroerd om als bemiddelaar op te treden tussen het Cali-kartel en Escobar tijdens de gewelddadige drugsoorlog die het land teistert. “Ik werd gebeld door iemand van het Cali-kartel. Hij vertelde me dat ik naar Cali moest komen. Ik antwoordde dat ik niet kon. Hij zei: Je auto en vliegtuig staan al klaar. Even later zat ik met Escobar te praten, maar we kwamen er niet uit.”

Verkleed als vrouw

Na een teleurstellend verlopen WK in Spanje wordt de Argentijnse bondscoach Menotti, een trainer uit de La Nuestra-school, ontslagen. Bilardo’s droom wordt werkelijkheid; hij wordt aangesteld als opvolger van Menotti. Bilardo krijgt een kraakheldere boodschap mee: in Mexico wereldkampioen worden met wonderkind Maradona. Ter voorbereiding speelt de ploeg een vriendschappelijke toernooi.

“Ik gaf de jongens toestemming om op stap te gaan tot één uur ’s nachts. Om een oogje in het zeil te houden, verkleedde ik me als vrouw met een zwarte rok en hoed. Toen ik binnenkwam, danste ik vrolijk mee. Niemand herkende me. Tot ik voor Ruggeri stond en hij zag wie ik was. Hij schrok zich dood! Lachend vertelde ik dat ze mochten blijven tot drie uur.” Argentinië haalt de finale en speelt die tegen West-Duitsland. Bilardo vreest de Duitse goaltjesdief Karl-Heinz Rummenigge. Hij wijst verdediger Ruggeri aan om de Duitser te dekken en verzint een opmerkelijke methode om hem op scherp te zetten. Een week lang wurmt hij ’s nachts de kamer van de slapende Ruggeri binnen en brult: “Ruggeri! Wie dek je?” Ondanks een goal van Rummenigge verslaat Argentinië West- Duitsland met 3-2 en winnen de Zuid-Amerikanen het WK. Een verbolgen Bilardo weigert echter de medaille in ontvangst te nemen omdat zijn ploeg twee doelpunten uit hoekschoppen incasseert. Vier jaar later speelt Argentinië het WK in Italië. “Ik stort nog liever neer met het vliegtuig dan dat ik terug moet naar Argentinië zonder beker,” blikt hij vooruit.

De openingswedstrijd tegen Kameroen wordt tot zijn grote woede verloren. “Als we verliezen tegen Rusland, kopen we voor de piloot een parachute en als hij springt blijf ik in het vliegtuig zitten tot we crashen,” briest Bilardo voor de wedstrijd.

De wedstrijd wordt gewonnen en in de achtste finales spelen de Argentijnen tegen aartsrivaal Brazilië in een bloedheet Turijn.

De Goddelijke Kanaries spelen het buurland zoek, maar vergeten te scoren. Dan, in de 40ste minuut, raakt de Argentijn Troglio geblesseerd en komt verzorger Galíndez het veld in met een krat groene en witte bidons. “Nee nee, niet deze groene! Pak een witte,” lijkt Galíndez tegen een dorstige Troglio te zeggen. De groene bidon belandt bij Branco, een toegesnelde Braziliaan. Bij een volgende blessurebehandeling wordt er opnieuw geheimzinnig gedaan met de bidons. Het spel vervolgt, Brazilië is ineens de weg kwijt en Caniggia scoort de winnende goal voor Argentinië. Na afloop beweert een withete Branco onwel te zijn geworden in het veld en wijst naar de bidons. Won Argentinië door het drogeren van de rivaal? De Argentijnen ontkennen stellig, maar later geeft Maradona het min of meer grollend toe in een tv-show. “Ik zeg niet dat het niet gebeurd is,” reageert Bilardo cryptisch. Argentinië bereikt de finale, weer tegen Duitsland, maar moet dit keer buigen voor de Duitsers.

Wartaal

Bilardo, ook wel El Narigón (Grote Neus) genoemd vanwege zijn ruim bemeten reukorgaan, vertrekt als bondscoach en maakt uitstapjes naar Sevilla, Guatemala en Libië en staat ook nog aan het roer bij de Argentijnse reus Boca Juniors. In 2003 treedt hij in dienst bij zijn oude werkgever Estudiantes. Dat seizoen baart Bilardo opzien door tijdens een uitwedstrijd bij River Plate triomfantelijk met een fles champagne en een ijsbak in de dug-out plaats te nemen. Camera’s leggen het tafereel vast en een reporter vraagt met stijgende verbazing of hij daadwerkelijk alcohol drinkt. Bilardo slaat wartaal uit en reageert met dubbele tong: “Nee nee, mevrouw! Ik drink geen alcoholische drank, het is gatorei!”

Doelend op het populaire sportdrankje Gatorade. In de rust is de beschonken coach genoodzaakt om het proviand achter te laten in de kleedkamer na klachten van de tv-maatschappij. Want alcohol drinken op tv is niet toegestaan.

Na zijn trainerscarrière gaat hij aan de slag als technisch directeur bij de voetbalbond en ondersteunt hij zijn oude pupil en bondscoach Maradona. Op geheel eigen wijze laat hij van zich horen met flamboyante uitspraken en ongevraagde adviezen, zoals tijdens het WK 2010. “De spelers mogen seks hebben, maar zonder zichzelf moe te maken. Ze kunnen het beste onderop liggen, zodat de vrouwen het werk doen. Maar het liefst niet voor een wedstrijd. Masturberen? Ja, dat kan. Onder de douche.” Bij toernooiwinst heeft hij zo zijn eigen beloning in gedachten.

“Degene die scoort in de finale mag me van achteren nemen,” vertelt hij een verschrikte verslaggever van sportkrant Olé. “Ik weet dat het pijn doet en dat de mensen me gek vinden, maar dat is niet erg. Ik wil gewoon wereldkampioen worden.” Argentijnen zijn dol op hun excentrieke coach. De inmiddels 82-jarige Bilardo is de belichaming van het maniakale fanatisme waarmee de latino’s het spelletje beleven. Daarnaast is zijn spelopvatting een inspiratie voor de volgende generatie Argentijnse coaches. “Bilardo is een voetbalvader,” biechtte Atlético Madridcoach Diego Simeone op en vedette Juan Sebastián Verón vindt hem de beste coach in de geschiedenis van het nationale team. Bilardo zelf zegt het zo: “Ik ben graag nummer één. Je moet alleen nog maar kunnen nadenken over de eerste plek. Tweede worden is niet goed, een mislukking. Die plek herinnert niemand zich. Weet iemand nog wie als tweede voet zette in Amerika?”

Tja, daar is geen pincet tussen te krijgen. Helaas weten wij in Nederland dat maar al te goed.

Misschien ook voor jou:

Ontsnapte nijlpaarden van Escobar terroriseren Colombia