/https%3A%2F%2Fcdn.pijper.io%2Fcore%2Fpanorama-fallback2.png "https://cdn.pijper.io/core/panorama-fallback2.png")
“Kijk, zie je dat dak daar? Daar zijn ze op geland,” schreeuwt de schrijver van het boek Helicopter Heist Jonas Bonnier in de microfoon van zijn headset, “daar, rechts van dat glas.” Hij wijst op een gebouw dat zich onder de helikopter bevindt. Een deel van het dak bestaat uit een glazen constructie, een markante vierkante piramide. “Die piramide is ’s nachts verlicht, als een soort baken in het donker. Het was heel makkelijk aanvliegen voor de piloot. Tegenwoordig kun je er niet meer op landen, er zijn nu hoogteverschillen gemaakt en stalen kabels gespannen.”
Jonas Bonnier – een jongensachtige man met een hoog Robert Redford-gehalte – grijnst omdat al die voorzorgsmaatregelen ‘te danken’ zijn aan de hoofdrolspelers van zijn boek Helicopter Heist. Daarin spelen vier boeven het voor elkaar om zonder één gewonde en zonder één bedreiging, onder de neus van de politie vijf miljoen euro weg te kapen uit een gebouw dat toebehoort aan het grootste beveiligingsbedrijf ter wereld: G4S. En de buit was nog veel groter geweest als zich niet een paar ‘onvoorziene omstandigheden’ hadden voorgedaan waardoor ze er tien minuten langer over deden dan voorzien. Maar hoewel de buit enigszins tegenviel en de overvallers later gepakt werden, gaat hun helikopteroverval in de Stockholmse wijk Västberga de boeken in als de spectaculairste roof uit de Zweedse misdaadgeschiedenis. Een beetje zoals bij ons de Heineken-ontvoering maar dan zonder geweld, waarmee de daders – meer dan Holleeder en zijn maten – het publiek en de media achter zich hadden. Sterker nog: van deze jongensdroomachtige Pietje Bell-actie dachten veel mensen destijds: jammer dat ze er niet mee weggekomen zijn. Waarbij we eerlijkheidshalve wel moeten aangeven dat het geld nooit gevonden is.
Etentje met bankrovers
Na de helikoptervlucht, waarbij Jonas Bonnier onder andere de troosteloze flats heeft aangewezen waar een aantal van de bevriende bankrovers zijn opgevoed en ook de bossen van waaruit de helikopter, beladen met ladders, wapens en explosieven is opgestegen, staat een etentje met twee van de bankrovers op de agenda in een trendy restaurant in Stockholm-Zuid. ‘Sterren’ Goran Bojovic, het brein achter de overval, en Charbel Charro, medeorganisator en een van de mannen die fysiek aanwezig was tijdens de roof, zijn fashionably late en tijdens het wachten vertelt Jonas Bonnier hoe verbaasd hij was toen hem werd gevraagd om Helicopter Heist te schrijven. “Dit was een van de meest gedurfde kraken ooit in Zweden. Journalisten waren bereid hun linkerarm te geven voor dat verhaal. En uitgerekend ik, een scenarioschrijver die nul ervaring had met crimeverhalen en die probeerde als romanschrijver in de picture te komen, kreeg dit epische verhaal in mijn schoot geworpen.”
Jonas kijkt op zijn horloge. “Ik weet nog steeds niet zeker of ze allebei wel zullen komen opdagen,” zegt hij. “Ze hebben nog nooit met de pers gepraat en vinden het erg spannend om hun verhaal te vertellen.”
Er mogen vanavond geen foto’s worden gemaakt en ook geluidsopnamen zijn uit den boze. “Tot nu toe zijn de overvallers blijven ontkennen dat ze iets met de roof te maken hadden,” zegt Jonas. “Ze waren onherkenbaar, droegen bivakmutsen en hadden hun handschoenen en schoenen rondom met tape vastgeplakt om geen DNA te verliezen.”
Alleen van overvaller Saha Kadhum – die in Helicopter Heist Sami Farham heet – kon in 2009 zonder twijfel worden vastgesteld dat hij een van de rovers was die in het gebouw aanwezig was omdat hij zijn hand open had gehaald aan een opgeblazen veiligheidsdeur. Van de rest weet men wel dat ze erbij betrokken waren alleen bestaat er nog steeds geen fysiek bewijs dat ze daadwerkelijk in het gebouw waren tijdens de roof. “Dus daarom blijf ik ze ook een beetje omhullen met mysterie. Maar ik kan je wel vertellen dat negentig procent van het boek klopt. Zelfs..., nee, vooral de meest onwaarschijnlijke gebeurtenissen.”
Intelligent en manipulatief
Twee mannen wandelen het restaurant binnen en kijken onderzoekend om zich heen. De lange graatmagere kerel herken ik gelijk als dé hoofdpersoon uit het boek. Dit moet Goran Bojovic zijn, de man die model heeft gestaan voor de intelligente, manipulatieve, altijd in maatpakken geklede, vrouwen verslindende en uitsluitend warm water drinkende Zoran Petrovic, het brein achter de helikopterroof. Hij is afkomstig uit Montenegro en is – totdat hij gepakt werd voor deze overval – nooit eerder achter tralies beland terwijl hij al criminele zaken doet vanaf zijn zestiende. Hij heeft het goed voor elkaar en wast zijn geld wit via diverse horecazaken. Hij wordt niet alleen het voorbeeld, maar ook een soort peetvader voor de veel jongere Libanees Charbel Charro, die in het boek waarschijnlijk model heeft gestaan voor Petrovics jongere vriend Michel Maloof. Charbel Charro had de langgekoesterde jongensdroom om het gebouw van G4S te overvallen dat niet ver verwijderd was van de buurt waar hij opgroeide.
In het boek – dat dus voor negentig procent waar is – krijgt Michel Maloof (lees de zojuist aan tafel aangeschoven Charbel Charro) een tip over een jonge vrouw die actief is op datingsites. Niet alleen is het een lekker ding volgens de tipgever, maar heeft ze ook nog een uiterst interessant beroep: Alexandra telt geld bij G4S, locatie Västberga. De Libanees met de innemende glimlach en de brandende jongensdroom neemt contact op met haar. Zonder al te veel moeite krijgt hij haar in bed. Ze is nogal hartstochtelijk en dat niet alleen: ze praat graag en veel. Vooral over haar baan. Tussen de vrijpartijen door vertelt Alexandra honderduit over de kluis van G4S. Die is niet te kraken. “Maar wat niemand weet is dat er op de afdeling daarboven, waar het geld wordt geteld, ook vele miljoenen liggen en dat die nauwelijks worden bewaakt.”
Tussen die geldschat en de buitenwereld, zo leert Charbel Charro, bevinden zich uitsluitend een paar veiligheidsdeuren en een glazen dak, zo’n zes meter hoger. Maloof betrekt zijn vriend Bojovic erbij, de man waarvan hij weet dat hij het talent heeft van een wild idee een strak plan te maken.
Een half jaar duurt de voorbereiding van de overval die veel weg heeft van een Ocean Eleven-kraak. Dat de overval per helikopter moet, is duidelijk. Dus er moet een helikopter komen en er moet iemand worden gerekruteerd om hem te vliegen. Er moet een blauwdruk komen van het gebouw, een plan waardoor de helikopters van de politie aan de grond moeten blijven en maatregelen om de politiewagens van het bureau om de hoek tegen te houden. Er moet een techneut en explosievenexpert worden gevonden die telefoons, simkaarten, portofoons en opblaasmateriaal voor zijn rekening neemt, wapens om de geldtellers die nachtdienst hebben onder controle te houden, bivakmutsen, snijbranders, slijptollen, extra lange ladders, een mokerhamer, kortom: het gaat niet over één nacht ijs.
Kat-en-muisspel
En in de voorbereiding gaan er al dingen mis. De eerste piloot die ze rekruteren – een ex-militair die in de Joegoslavische burgeroorlog heeft gevochten – verdwijnt plotseling uit beeld. Ze vinden afluisterapparatuur in het huis van Bojovic. Allemaal verdacht, maar toch zetten ze hun plannen voort. Het wordt een kat-en-muisspel met de politie. Voor Bojovic, de man die nu naast me zit aan tafel en op z’n allercharmantst zijn glas warm water tegen mijn wijnglas aantikt, wordt het een sport om de politie op een dwaalspoor te zetten, nu hij weet dat hij wordt afgeluisterd.
Dan komt de nacht van de overval in zicht. Heel veel dingen gaan goed, maar ook een paar helemaal niet. Het glas op het dak is sterker dan gedacht. De veiligheidsdeuren hebben meer springstof nodig om stuk te gaan, iemand snijdt zich aan een kapotte deur, de straat kleurt blauw van de zwaailichten, er komt een bazooka in beeld, het duurt allemaal veel langer dan vooraf gepland. Maar uiteindelijk kunnen de mannen, in het bezit van vijf postzakken vol met grote geld coupures, het duistere luchtruim kiezen. Om in de periode die volgt een voor een opgepakt te worden. Als het DNA van Saha Kadhum is geïdentificeerd is het daarna niet meer moeilijk de rest met elkaar in verband te brengen. Saha Kadhums DNA zit in de databank van de politie omdat hij al eerder vast heeft gezeten vanwege een spectaculaire kunstroof. Samen met zijn twee broers stal hij in december 2000 uit het Nationale Museum van Stockholm drie kleine schilderijtjes en ontsnapte per boot. Het waren twee Renoirs en één Rembrandt ter waarde van 75 miljoen euro. Het stelen was makkelijker dan het verkopen dus zo liepen de broers tegen de lamp.
“Toen we uit de gevangenis kwamen, wilde iedereen ons verhaal hebben,” zegt topcrimineel Goran Bojovic naast me. “Maar het is niet handig om de pers te veel achter je aan te hebben. En dus leek het me beter om het één keer goed te vertellen, aan één persoon die er een roman van heeft gemaakt. Op die manier kan ik altijd nog zeggen dat bepaalde details niet waar zijn, maar uit de fantasie van de schrijver zijn ontsproten.”
Hij lacht om z’n eigen slimheid. “Jullie zijn de enige journalisten waar we mee praten, daarna lezen mensen het boek maar. Bijkomend voordeel is dat jullie allemaal vrouwen zijn.” Hij pauzeert even en zegt dan beslist: “Vrouwen zijn betere wezens dan mannen. Mijn vriendin wist niet waar ik mee bezig was. Het was voor haar een complete verrassing toen ik werd opgepakt. En toch heeft ze op me gewacht, vijf lange jaren.”
Zweetaanval
Dat Goran Bojovic smaak heeft, althans wat vrouwen betreft, blijkt als we onverwacht worden getrakteerd op een bliksembezoek van mevrouw Bojovic. In het boek Helicopter Heist zet de boomlange topcrimineel met zijn doordringende ogen en ontwapenende lach zijn charmes voornamelijk in om blondines met veel borstomvang en weinig herseninhoud in te zetten voor zijn plannen of persoonlijk genot, maar in het echt heeft hij het beter voor elkaar. De vrouw die vijf jaar lang op hem heeft gewacht valt heel even binnen om een nieuw overhemd voor haar man te brengen. Goran Bojovic heeft iets onder de leden (“Ik denk een opkomende keelontsteking, no french kissing tonight”) en heeft aan het begin van de avond een zweetaanval gehad die zijn hemd heeft doorweekt. De vriendin van de meestercrimineel is niet een doorsnee gangsterliefje, maar een prachtige, lange, slanke, exotische dame waar elke gezonde man op straat minimaal een nekverrekking voor zou riskeren. Liefdevol geeft ze hem zijn verse hemd. Op de vraag wat ze zou doen als hij weer zoiets zou flikken, zegt ze: “Ik zou wel een beetje teleurgesteld zijn, maar hij vertelt me niet alles wat hij doet omdat hij me wil beschermen. Voor dingen die ik niet weet, kan ik niet vervolgd worden.”
Na vijf minuten excuseert ze zich en vertrekt. Hij glimlacht. “Vroeger misbruikte ik vrouwen, maar mijn gevangeniservaring heeft me veel geleerd. Dat we de Zweedse autoriteiten in hun hemd hebben gezet, hebben we namelijk geweten. Je denkt dat Zweden een beschaafd land is, maar ze hebben ons drie jaar lang in isolatie gehouden. Drie jaar lang heb ik haar mooie gezicht niet gezien. Daarna, het vierde jaar, mocht ik haar zien door glas. En pas het laatste jaar mochten we elkaar aanraken. “ Hij vervolgt: “Je kunt zoiets alleen overleven door in jezelf te kruipen. Door helemaal terug naar het nulpunt te gaan en dan te ontdekken welke dingen echt belangrijk zijn. Het was een leerzaam proces. Een paar keer heb ik geprobeerd uit de eenzame opsluiting te komen. Maar zonder succes. Ik vind het bijvoorbeeld vreemd dat een pedofiel eerder vrij was geweest dan wij. Wij hebben niemand kwaad gedaan, we zijn alleen maar lui. Dus ik vroeg tijdens zo’n gesprek aan de directrice van de gevangenis: “Stel, ik breek bij u in. Wat heeft u dan liever? Dat ik uw geld steel? Of dat ik uw kinderen verkracht?” Ze drukte meteen op een knop waarna ik met geweld tegen de grond werd gewerkt door vier bewakers en terug in de isoleercel werd gegooid.”
Hij is rustiger geworden, zegt hij zelf. Maar hij straalt nog steeds kracht uit. Zijn ogen lichten op als hij zich naar me toe buigt en zegt: “Je raadt nooit wat ik mijn vriendin voor haar verjaardag heb gegeven.” Hij pakt zijn telefoon en zoekt een filmpje op. Te zien is hoe ze samen in een witte helikopter zitten, ver boven Stockholm. “Ik heb onze overvalhelikopter gehuurd, die wordt tegenwoordig ingezet voor toeristische tripjes, en heb haar laten zien hoe we het hebben gedaan. Prachtig vond ze het.”
Geen vrijheid, slechts keuzes
Als ik hem vraag hoe het leven is met een strafblad in Zweden kijkt hij me licht geamuseerd aan. “Ik creëer mijn eigen werk,” zegt hij. “Ik ben niet afhankelijk van wat de maatschappij van me denkt.” Even zwijgt hij en dan komt een overpeinzing naar boven die hij waarschijnlijk in zijn eenzame cel heeft opgedaan: “Eigenlijk zitten we allemaal in een gevangenis. Iedereen werkt elf maanden om één maand op vakantie te kunnen. Er is geen vrijheid, er zijn slechts keuzes. Dat zijn ook tralies. Ik zat alleen eventjes in een iets kleinere gevangenis. En nu probeer ik hem weer zo groot mogelijk te maken. Dat is alles wat je kunt doen in dit leven. Je gevangenis zo groot mogelijk maken.”
Ook Charbel Charro heeft duidelijk een jasje uitgetrokken als ‘gast’ van de Zweedse autoriteiten, al komt ook hij bepaald niet over als een verslagen ex-gedetineerde. Hij vindt de aandacht van ons vrouwen – er zitten ook journalistes van De Telegraaf, Het Parool en Humo aan tafel – zichtbaar vlijend, maar als hij lacht blijven zijn ogen soms dof. Ook hij heeft drie jaar in eenzame opsluiting gezeten en natuurlijk doet dat iets met een man, zelfs al draagt hij een glimmende Rolex om zijn pols. “Toe, doe niet zo flauw,” probeer ik hem op te beuren en buig me voorover naar hem toe, “waar zijn die vijf miljoen euro gebleven?” Hij grinnikt en schudt zijn hoofd alsof hij wil zeggen ‘grapjas’. “Oké, dan niet,” zeg ik quasi-teleurgesteld. “Maar vertel me dan eens wat er met een man van binnen gebeurt die op een zes meter lange ladder staat te wiebelen, zwetend onder zwarte kledij en een bivakmuts terwijl het beneden op straat blauw ziet van de politiezwaailichten, je al tien minuten langer in het gebouw bent dan van tevoren gepland, het benzinelichtje van de nog in de lucht hangende helikopter al rood opgloeit en je nog lang niet het geld hebt binnen geharkt als waar je voor kwam?” Hij grijnst zijn tanden bloot en trekt zijn schouders op. “Je denkt niet, je voelt niet, je doet het gewoon. Omdat het moet.” En daarna, met een knipoog: “Enneh, het is nooit bewezen dat ik erbij was. Dat was een goede vriend van me. En hij laat weten dat het goed met hem gaat.”
Het boek Helicopter Heist wordt uitgegeven door The House of Books en kost 19,99 euro.