Voetbalplaatjes: ‘Je wilt ze opsnuiven als een drug’

Wat is toch de magie – en de geschiedenis – van voetbalplaatjes? “Het gevoel bij het openmaken van het zakje is hetzelfde als het langzaam openen van een pokerhand.” 

Is het normaal voor een 34-jarige man dat hij baalt dat Luis Sinisterra dit jaar geen voetbalplaatje heeft gekregen van Albert Heijn? Dat hij met zijn 7-jarige stiefdochter iedere keer hoopt dat Steven Berghuis eindelijk in de verpakking zit? Vast niet, maar ik ben lang niet de enige vader die blij is dat er hier in huis voetbalplaatjes worden gespaard en geveld wordt door jeugdsentiment. Ik had de Panini-albums van het WK van 1994, ’98 en het EK ’96 compleet, maar heb ze weggegooid bij een verhuizing. Ik kan me niet zo snel een idiotere beslissing heugen. 

Als je de seizoengids van Voetbal International koopt, heb je alle foto’s van de eredivisievoetballers ook in handen, met allerlei informatie en statistieken die in de stickeralbums ontbreken. Wat is dan toch de magie van de voetbalplaatjes? “Er zijn drie cruciale momenten voor een verzamelaar,” zegt Fabrizio Melegari, directeur van de Panini Group in 2018 in de Volkskrant. “Eén: het moment dat je een pakje gaat kopen en je ziet dat de verkoper speciaal voor jou een nieuwe doos uit het plastic haalt. Dat geeft een tinkelend, bijna gelukzalig gevoel. Je weet: ik ben de eerste. Ik heb de meeste kans om precies de juiste plaatjes te vinden. Twee: het openen van een pakje. Dat geluid – de muziek! – van het openscheurende papier: een rrrrrip die je gehoor streelt. En daarna die plots vrijkomende geur van versgedrukte plaatjes, die je wilt opsnuiven als een drug. Ik ben van de generatie die nog lijm moest gebruiken om plaatjes in je boek te plakken. Die lijm heette Coccoina en had de spectaculaire geur van amandelen. Ik kon daar uren aan snuffelen.”

Eerste album in 1961

De markt rond de eredivisieplaatjes is sinds een jaar of vijftien in handen van supermarkten (eerst Plus, nu Albert Heijn), maar grondlegger van de voetbalplaatjes zijn de Italiaanse gebroeders Panini. Umberto Panini werkt na de oorlog in een krantenkiosk. Daar wordt hem steeds gevraagd naar de sportplaatjes die je bij een pakje sigaretten krijgt. Zo ontstaat het idee voor een plaatjesboek en dat ligt in 1961 voor het eerst in de winkel: een album van de Italiaanse competitie. In 1970 volgt het eerste album rond een groot toernooi, het WK, en nog altijd brengt het bedrijf een album op de markt rond EK’s en WK’s.

In 1974 is het Nederlands elftal voor het eerst present in een Panini-album, maar de geschiedenis rond voetbalplaatjes begint hier al veel eerder, volgens de website sportgeschiedenis.nl in 1907. Dat is dan handig voor voetballiefhebbers, want wie niet naar het stadion gaat heeft geen idee hoe de spelers eruitzien. In de krant staan nog geen foto’s en Studio Sport en VI bestaan nog lang niet. Bij een tankbeurt in de jaren vijftig bij Esso krijg je een elftalfoto, maar pas in 1978 is er voor het eerst een Panini-album van de eredivisie. “Het is een kansspel voor kinderen. Het gevoel bij het openmaken van het zakje, is hetzelfde als het langzaam openen van een pokerhand,” omschreef oprichter Panini eens. 

Het is geen goedkope hobby. Bij het WK van 2018 telde het album liefst 682 stickers. De Engelse hoogleraar Paul Harper berekende voor The Independent dat je voor een vol album 125 euro kwijt bent, in het hypothetische geval van geen dubbele plaatjes in de aangekochte zakjes. Maar dat is onmogelijk, gemiddeld kost het een kleine 900 euro. Heb je tien vrienden om mee te ruilen, dan gaat het bedrag terug naar bijna 300 euro. 

Lees het in Panorama

Dit is een voorstukje uit ons blad. Wil je het hele artikel over de voetbalplaatjes lezen? Bestel Panorama dan HIER, of haal 'm in de winkel!