Een kaskraker voor een schijntje; deze films waren spotgoedkoop

The Blair Witch Project

In 1997 bekijken filmschool-studenten Daniel Myrick en Eduardo Sánchez samen een hoop documentaires over onverklaarbare en spookachtige gebeurtenissen. Ze komen tot de conclusie dat ze deze docu’s eigenlijk veel enger vinden dan de horrorfilms in de bioscoop, die op dat moment overigens hun beste tijd gehad lijken te hebben. En dus schrijven ze een script van amper 35 pagina’s dik en noemen het The Blair Witch Project. Insteek is een gespeelde documentaire te maken die handelt over de zoektocht naar een heks in een bos. In acht dagen tijd wordt de film opgenomen. Kosten: amper 60.000 dollar. Voor de film in januari 1999 wordt uitgebracht, openen ze een website met het verhaal over drie studenten die zogenaamd spoorloos verdwenen zijn na hun poging The Blair Witch te vinden. In eerste instantie weet niemand of het werkelijk gebeurd is, of bedacht. Hoe dan ook, de film blijkt een waanzinnig succes. Opbrengst: ruim 248 miljoen dollar. Met dank aan de geniale marketing vooraf en een min of meer nieuwe manier van filmen met teksten die meestal geïmproviseerd zijn, zogenaamde handheld shots waarbij de camera soms trillende beelden geeft en de hoofdpersonen ook zichzelf filmen. En dan is het ook nog eens een film over een heks, een witch, waarin geen heks te zien is. Al was dat trouwens niet eens de bedoeling. In één scène zou ze te zien zijn, maar de hoofdpersoon, die in deze scène wegvluchtte, vergat de camera richting heks te draaien. Vervolgens is besloten het zo te laten. Volgens de kenners draagt dit alleen maar bij aan het succes omdat de kijker nu zijn eigen verbeelding moet laten spreken. Wat beter lijkt te werken dan toch ineens een heks in beeld die misschien wel tegenvalt, qua engheid.

Een van de hoofdrolspelers, Heather Donahue, is op het moment dat de film uitkomt een onbekend actrice, maar de film wordt zo’n succes en zij acteert daarin zo goed, veruit het best van allemaal, dat een grote carrière in het verschiet ligt.

Donahue geeft echter gelijk zelf al aan dat ze dit enorme succes waarschijnlijk nooit meer zal kunnen overtreffen. Ze krijgt gelijk. In 2007 stopt ze zelfs helemaal met acteren.

Open Water

Tom en Eileen Lonergan overkwam het echt, in 1998, regisseur Chris Kentis verdiende er met zijn film Open Water 54 miljoen mee tegen nog geen half miljoen aan kosten. De Lonergans werden tijdens een duikexcursie op open zee vergeten door de boot die het uitstapje organiseerde en niet goed koppen had geteld. Ze keerden terug naar wal zonder de twee en ontdekten pas twee dagen later, toen ze een tas van een van de twee terugvonden, dat ze twee duikers midden op open zee waren vergeten. Er werd een zoektocht georganiseerd waarbij echter alleen wat duikapparatuur werd gevonden. Van het echtpaar zelf ontbrak ieder spoor. Regisseur Kentis zag een documentaire over de gebeurtenis en baseerde er zijn film op.

In zijn film worden ook twee duikers vergeten op zee en proberen ze (uiteindelijk ook vergeefs) te overleven, in afwachting van een redding. Om de spanning er lekker in te houden, komen er ook haaien aan te pas. Er verschijnen later nog twee Open Water-filmdelen, die overigens geheel losstaan van dit eerste deel en de makers daarvan. Ook qua opbrengst komen ze niet in de buurt. Sommige koeien kun je maar eenmaal melken.

Rocky

Sylvester Stallone probeerde al jaren voet aan de grond te krijgen in Hollywood, maar slaagde daar niet in. In 1975 schreef hij maar weer eens een van zijn vele, steevast afgewezen, scripts. Hij raakte geïnspireerd door een bezoek aan de bokswedstrijd tussen Muhammad Ali en Chuck Wepner. Die laatste werd kansloos geacht, maar hij sloeg Ali in de negende ronde wel tegen het canvas. Uiteindelijk verloor hij de partij alsnog door een knock-out in de vijftiende ronde.

Een van de redenen dat niemand dit script voor een boksfilm wilde verfilmen, was dat Stallone per se zelf de hoofdrol wilde spelen. Een in het script geïnteresseerde studio bood hem zelfs 350.000 dollar als hij daar vanaf zou zien. Maar Stallone, die naar verluidt op dat moment slechts 100 dollar op zijn bankrekening had staan, weigerde en zette door. Dat men hem niet zag zitten als hoofdrolspeler had mogelijk ook te maken met de gedeeltelijk verlamming van zijn lippen, tong en kin. Een souvenir die Stallone overhield aan complicaties bij zijn geboorte. Niemand zag toen in wat we nu wel weten: dat de daardoor ook wat moeizaam pratende Sylvester eigenlijk geboren was voor de rol van bokser.

Uiteindelijk zwichtte United Artists, mits hij de film kon maken voor niet meer dan 1 miljoen dollar. Dat gebeurde. Eind 1975 en begin 1976 werd Rocky in 28 dagen tijd opgenomen. Tot ieders verbazing sloeg de film daarna in als een bom. Wereldwijd werd er 225 miljoen dollar mee verdiend. Bovendien kreeg de film tien Oscarnominaties en won er drie: beste film, beste regie én beste montage. Stallone werd voorgedragen als beste acteur, maar won niet.

Van nobody tot rijke held in een jaar. En Stallone was nog lang niet klaar met films over de nooit opgevende bokser met een enorm incasseringsvermogen en een goed hart. Heel even was er het idee om Rocky aan het einde van de eerste film te laten sterven in een vuurgevecht op straat, maar Stallone bedacht zich. Hij vond het geen goed einde voor het hoofdpersonage. En zodoende kwam in 2008 de zesde Rocky-film uit, terwijl het karakter Rocky Balboa inmiddels ook opduikt als trainer in de nieuwe filmreeks Creed, die inmiddels aan zijn tweede deel toe is. Het zijn stuk voor stuk allemaal kaskrakers, geboren uit die ene film van 1 miljoen dollar. Het verhaal in al die films is overigens steevast hetzelfde: Rocky verliest of krijgt fikse tegenslag te verwerken, hij gaat heel hard trainen, lijkt alsnog te verliezen, maar wint uiteindelijk toch. En in de eerste delen roept hij na die overwinning dan: “Adrian!”

Paranormal Activity

In 2007 komt de film Paranormal Activity uit. Een film die qua opzet behoorlijk leentjebuur speelt bij The Blair Witch Project.

Oren Peli schrijft het script over een koppel dat een huis betrekt waarin vreemde dingen gebeuren. De beelden in de film zouden ook hier shots zijn die de hoofdpersonen zelf hebben opgenomen. De film wordt in 2007 in één week tijd opgenomen en kost de makers slechts 15.000 dollar. Pas in 2009 wordt hij uitgebracht en blijkt dan gelijk een succes, met een wereldwijde opbrengst van liefst 193 miljoen dollar. Later verschijnen nog een deel 2,3 en 4 die ook de nodige miljoenen binnenhalen. Katie Featherston, nog onbekend als ze de eerste film opneemt, speelt in alle vier de films een rol en bouwt een aardige carrière op als actrice.

Napoleon Dynamite

Als ze nog studenten zijn op de filmacademie van Brigham Young University (Amerika) maken acteur Jon Heder en schrijver/regisseur Jared Hess een korte film over een nerdy student. Het is een film voor een schoolopdracht. Ze hebben dan al in gedachten dat ze er ooit een volledige bioscoopfilm van willen maken. Het verhaal is losjes gebaseerd op zijn eigen tienerjaren, vertelt Hess later. Uiteindelijk stoppen ze met hun opleiding als ze de kans krijgen de film werkelijk te gaan maken. Ze krijgen een budget van 400.000 dollar, waarvan de helft al bijna op is na de aankoop van de rechten van het nummer Canned Heat van Jamiroquai. Maar dat nummer is dan ook belangrijk voor de cruciale dansscène aan het einde van de film. Verder proberen ze de kosten zo laag mogelijk te houden door onderdak en hulp te bietsen van de inwoners en middenstand van Preston, waar ze de film opnemen. Bijrollen worden vooral gespeeld door vrienden en bekenden van school. Maar als de film uitkomt, blijkt het een groot succes en krijgt Napoleon Dynamite een cultstatus. De opbrengst is, wereldwijd, uiteindelijk 46 miljoen dollar. Wat Heder ertoe beweegt toch nog maar eens de onderhandelingen over de gage voor zijn hoofdrol te heropenen. Hij kreeg in eerste instantie 1000 dollar voor de rol. Uiteindelijk deelt hij mee in een percentage van de winst.

Ook lekkere winst

De Britse film Slumdog Millionaire wordt in 2008 een ware sensatie. De film wint liefst acht Oscars en brengt dik 352 miljoen dollar in het laatje. Terwijl de productiekosten ‘maar’ 15 miljoen waren. The Full Monty, over een stelletje metaalarbeiders dat om de kost te verdienen aan de slag gaat als stripdansers, blijkt ook al zo’n onverwacht succes. De film kost 3,5 miljoen dollar, maar brengt 257 miljoen én 35 gewonnen filmprijzen en vier Oscarnominaties op.

Saw is een ouderwets bloederige horrorfilm die in achttien dagen tegen een budget van 1,2 miljoen dollar wordt opgenomen. Als de film in 2004 uitkomt, blijkt hij goed voor 104 miljoen dollar opbrengst. My Big Fat Greek Wedding ten slotte kost 6 miljoen en levert 369 miljoen op.