Hoe een 'verboden liefde' tussen een moslima en een orthodoxe christen dodelijk afliep

Vrij vertaald heet het gebergte in zuidelijk Montenegro de ‘Vervloekte Bergen’. Toch leidt Sheila Bakija (19) een vrij gezegend leventje in Tuzi, aan de voet van dit bergmassief. De aantrekkelijke vrouw woont er in een mondaine villawijk met haar ouders. Er staan altijd mooie bolides voor de deur, waaronder de Audi van haar vriendje Ilir Gjokaj (28). Hij komt uit Albanië, aan de andere kant van de vervloekte bergen. Maar de relatie kent grotere barrières dan besneeuwde bergtoppen. Zij is praktiserend moslim, hij orthodox christelijk. Ondanks dat Ilir alcohol en varkensvlees heeft afgezworen, beschouwt Sheila hun relatie als een verboden liefde. Ze is geïntrigeerd door een afbeelding van Romeo en Julia die Ilirs ouders aan de muur hebben hangen. Meer dan eens laat Sheila weten dat ze, door haar relatie met Ilir, ‘gedoemd is als Julia te eindigen’.

Wanneer Sheila in juli 2021 de relatie verbreekt, nemen familieleden aan dat het om religieuze meningsverschillen draait. Na de breuk ligt Ilir wekenlang depressief in bed, nauwelijks etend of drinkend. Maar op 30 september 2021 oogt hij verrassend opgewekt. “Ik ga Sheila bezoeken,” zegt hij monter. Zijn ouders denken dat hij een nieuwe lijmpoging gaat ondernemen. Niets blijkt minder waar…

Met doodsverachting

Iets na drie uur ‘s middag parkeert Ilir zijn Audi voor Sheila’s woning. Ze wacht hem op, omringd door haar ouders, zusje en grootmoeder. Er ontstaat een stevige discussie tussen Ilir en het ‘welkomstcomité’, waarbij Sheila’s oma hem herhaaldelijk uitmaakt voor een ‘kleinzielig mannetje’. Sheila’s vader Shaban (42) maant tot kalmte. “Laat het gaan, ma!” Sheila zelf smeekt haar ‘Romeo’ om weg te gaan. “Voor mij is dit al moeilijk genoeg.”

Dan tovert Ilir een vuurwapen tevoorschijn en haalt vijf keer de trekker over. Alle kogels treffen doel. Sheila overlijdt in de armen van haar moeder

Daarop tovert Ilir een handvuurwapen van onder zijn hoodie tevoorschijn en haalt in rap tempo vijf keer de trekker over. Alle kogels treffen doel: Sheila is in de borst, been en arm geraakt. Wanneer Shaban met doodsverachting op de schutter afstevent, krijgt ook hij een kogel in de buikstreek. Hij komt er na de nodige chirurgische ingrepen weer bovenop, maar zijn dochter overlijdt ter plaatse, in de armen van haar moeder.

Na het schietincident rijdt Ilir weg en stopt hij met zijn Audi voor het politiebureau. Hij overweegt zichzelf aan te geven, maar bewakingscamera’s registreren hoe hij uiteindelijk het moordwapen in een vuilcontainer gooit en wegrijdt. Dezelfde dag vindt de politie de Audi in het centrum van Tuzi, maar Ilir lijkt van de aardbodem verdwenen. Vier dagen later duikt de schutter op in de achtertuin van zijn broer, die hem overtuigt om ‘het goede’ te doen. Laat in de avond meldt hij zich, met advocaat, bij een politiebureau in de hoofdstad Podgorica.

Bloedvergieten

Ilir is een goede bekende van de politie. Er is een oude veroordeling voor drugshandel, een taakstraf voor geweldpleging en op 26 augustus 2021, een maand voor de moord, is hij nog ondervraagd wegens een melding van huiselijk geweld. Sheila heeft hem toen aangegeven nadat hij haar, voor de zoveelste keer na hun breuk, heeft bedreigd in het bijzijn van familieleden. “Dit eindigt in bloedvergieten. Jouw leven ligt in mijn handen,” heeft hij volgens het proces-verbaal gedreigd. “Noch op aarde, noch in de hemel zal iemand anders jou ooit krijgen!” De autoriteiten zien echter geen aanleiding om Ilir te vervolgen…

Naar aanleiding van de ‘tragedie van Tuzi’ gaan door heel Montenegro duizenden demonstranten de straat op om betere bescherming te eisen voor alle andere ‘Sheila’s’. Ondanks alle politieke beloftes concludeert Amnesty International in zijn laatste rapport dat Montenegro tekortschiet in het beschermen van vrouwen tegen huiselijk geweld.

Zwart voor de ogen

Voor de onderzoeksrechter toont Ilir zich vol berouw en zegt: “Als ik één kogel over had gehad, zou ik nu niet voor u staan.” In volgende zittingen omschrijft hij zichzelf als een ‘leeg omhulsel’ zonder ‘zijn’ Sheila. “Als ik de klok kon terugdraaien, zou ik in haar plaats gestorven zijn.”

Ilir houdt vol dat hij nooit van plan is geweest zijn ex te vermoorden, maar dat het ‘zwart voor de ogen’ is geworden nadat hij door Sheila’s familie is gekleineerd. Hij verklaart dat hij het moordwapen, illegaal, heeft aangeschaft voor zelfverdediging. Voor 400 euro heeft de verkoper het pistool nog geladen ook. “Ik heb nog nooit een wapen vastgehouden.”

In april van dit jaar behandelt het gerechtshof in Podgorica de zaak. Het Openbaar Ministerie eist de maximale celstraf van veertig jaar voor moord, poging tot moord en illegaal wapenbezit. Cruciaal voor de aanklagers zijn de opnames van de dodelijke confrontatie die vader Shaban met zijn mobieltje heeft gemaakt. De beelden, die niet zijn vrijgegeven, ontkrachten Ilirs lezing dat hij uit zelfverdediging heeft gehandeld. Hij is duidelijk de agressor.

Uit psychiatrisch onderzoek blijkt bovendien dat Ilir een ‘narcistische persoonlijkheid’ heeft en volledig toerekeningsvatbaar is geweest. Na de nodige vertraging door de huilbuien van de verdachte doet de rechtbank op 16 april uitspraak. De rechter oordeelt dat Ilir het slachtoffer uit ‘ziekelijke jaloezie’ heeft vermoord en neemt de eis van vertig jaar over.
De verdediging tekent meteen bezwaar aan. “Deze uitspraak is onder politieke druk tot stand gekomen,” meent Ilirs advocaat.

Maar voor de verdachte is de hoogste straf door hemzelf opgelegd, namelijk een leven zonder ‘zijn’ Sheila. Zo zegt hij in zijn slotwoord: “Het berouw over de zonde die ik heb begaan, is de zwaarste straf. Die zal ik moeten uitdienen totdat ik mijn laatste adem uitblaas.”

Moord in Montenegro

Op zo’n 600.000 inwoners telt Montenegro ongeveer vijftien tot twintig moorden per jaar. De meeste zaken houden verband met de georganiseerde drugshandel. Eerder dit jaar heeft Europol twee Montenegrijnse bendes opgerold die verantwoordelijk zijn geweest voor zeker zestig moorden in Zuid- en Oost-Europa. Grootschalige geweldsmisdrijven zijn zeldzaam maar niet ongehoord. In augustus 2022 schiet Vucko Borilovic in het dorpje Cetinje tien burgers, onder wie twee kinderen, dood met een jachtgeweer. De politie maakt hem het elfde slachtoffer.