Documentaireserie Pact met de Duivel schijnt nieuw licht op liquidatieproces: ‘Soerel zit onterecht vast’

“Wat wij graag zouden willen is dat er een herziening komt,” aldus Rachel, de dochter van Dino Soerel. “Wij zijn eigenlijk klaar in Nederland en de zaak is nu aangenomen bij het Europese hof. Je gaat er vanuit dat de waarheid alsnog naar boven komt en dat er recht gesproken wordt.” Het is alweer zeven jaar geleden dat het Passageproces eindelijk werd afgerond. Na tien jaar van oververhitte zittingen, krankzinnige plotwendingen en heel veel media-aandacht is het verdict van het hof onherroepelijk: Soerel krijgt een levenslange celstraf voor het geven van de opdracht tot de moorden op de criminelen Thomas van der Bijl en Kees Houtman. Maar Soerel berust zich niet in zijn lot, zijn dochter dus ook niet, maar ook zijn advocaat niet. “Als ik aan Dino denk bekruipt me een soort benauwd gevoel,” zegt Nico Meijering in Pact met de Duivel. “Deze man is ten onrechte veroordeeld.”

De stofwolken van Passage zijn allang neergedaald, maar als Meijering alleen dat woord al hoort, trekt hij een gezicht alsof hij kauwt op een bevroren kroket. Het is vermoedelijk de bitterste nederlaag van zijn carrière. Verliezen hoort bij het leven van een advocaat, maar deze nederlaag weigert Meijering te accepteren. Die is in zijn ogen volledig onterecht, daar is hij ook zeven jaar na dato heilig van overtuigd. Daarin is hij niet de enige. Heeft Meijering een punt?

Advocaat Flokstra, ietwat sarcastisch: 'Target number one was gepakt, eindelijk! Maar als je Dino ziet en spreekt: dat is geen bloeddorstige man'

Opsporing Verzocht

“In 2005 kreeg ik door dat mijn vader misschien niet altijd even netjes zijn geld verdiende, toen begonnen ook de krantenartikelen te verschijnen,” zegt Rachel Soerel in de zesdelige Prime Video-documentaire. Daarin was haar vader ook graag aan het woord gekomen, maar dat werd hem verboden in verband met de belangen van de nabestaanden. Ze vervolgt: “Die begon ik te lezen en ik dacht: wat is dit allemaal? Ik was vijftien en dan vraag je je af wat een crimineel eigenlijk is. En wat doet een crimineel dan? Dat begon ik aan mijn vader te vragen. Klopt dit? Waarom ben je in het nieuws?” Dat hij zijn geld verdient met drugstransporten wordt niet of nauwelijks betwist. In 2012 krijgt hij in hoger beroep een celstraf van zeven jaar. Soerel heeft niet zoveel trek om die uit te zitten. Jaren voor die uitspraak wordt het hem te heet onder zijn voeten. Hij zegt zijn gezin gedag en duikt onder. Volgens het geruchtencircuit zit hij ergens in Zuid-Afrika, Azië of misschien toch in Afrika. Opsporing Verzocht besteedt aandacht aan zijn verdwijning, maar hij blijft lang voortvluchtig. Tót een zomeravond in 2010. Hij zit helemaal niet op een tropisch oord, maar in een appartement op een paar honderd meter van het Amsterdamse hoofdbureau. Cameraploegen en journalisten worden uitgenodigd om de arrestatie van Soerel aan de Rozengracht bij te wonen. “Uitermate onhandig en onprofessioneel,” kijkt Betty Wind, officier van justitie, terug op dat opgetuigde mediacircus. “Als je veel inspanning hebt verricht om een verdachte aan te houden en dat lukt, zal ik niet ontkennen dat ik daar blij mee ben. Maar blij is niet het goede woord, het is gewoon een zakelijk iets.” “Target number one was gepakt, eindelijk!” zegt Christian Flokstra, die samen met Meijering de verdediging voert van Soerel, ietwat sarcastisch. “Maar als je Dino dan ziet en spreekt: dat is geen bloeddorstige man. Het sloeg nergens op.”

Koning Soerel

Hij staat dan te boek als een drugscrimineel, maar volgens vastgoedhandelaar Willem Endstra moeten we Soerel een segment hoger inschalen. Tijdens de befaamde - en opgenomen - achterbankgesprekken die Endstra had met de Criminele Inlichtingen Eenheid (CIE) over met name Willem Holleeder, verklaart de bankier van de onderwereld dat Soerel de koning is van diezelfde onderwereld ‘waar iedereen doodsbang voor is’. Volgens Endstra behoort Soerel samen met Stanley Hillis en Holleeder tot een trio dat de dienst uitmaakt in de Hollandse misdaad. Met De Neus is hij in ieder geval bevriend. In het Passagedossier zit een afgetapt gesprek tussen Danny K. en Dick V. Die laatste is die avond ervoor naar de Rotterdamse club Jackie geweest met Soerel en Holleeder. Danny vraagt of het klopt dat Holleeder vaak is te vinden in Jackie. “Alleen maar!” bevestigt Dick. “Maar hij ging snel weer weg, want Voef was er niet.” Voef schijnt een bijnaam te zijn voor Soerel. “Als Voef er wel is, dan gaat ie tot het einde of als laatste weg.”

Kees Houtman.

Thomas van der Bijl.

Willem Endstra.

Bovenstaand fragment staat in een Panorama-verhaal uit 2016. Het lijdend voorwerp wordt dan nog aangeduid als Dino S., maar dat is honderden, misschien wel duizenden, artikelen later overbodig. Inmiddels weet iedereen met een internetaansluiting dat het om Soerel gaat. De centrale vraag in dat verhaal: wordt de vriendschap met Holleeder hem fataal? Uit de reconstructie blijkt dat ze op dezelfde feestjes en etentjes komen en dat ze het uitstekend met elkaar kunnen vinden. Rachel Soerel bevestigt in de nieuwe documentaire dat Holleeder geregeld over de vloer kwam in huize Soerel en dat hij soms een vorkje meeprikte. “Maar mijn vader was vrij snel klaar met hem. In 2004 was dat wel zo’n beetje bekoeld. Daarna hebben wij hem ook nooit meer gezien.” Het jaartal dat ze noemt is van belang, want de moorden die zouden zijn gepleegd in opdracht van haar vader, stammen van daarna, 2005 en 2006. Holleeder heeft motieven om Van der Bijl en Houtman uit de weg te ruimen, Soerel voor zover bekend niet. Het OM denkt dat de zaak anders in elkaar zit. Ook Danny K. verklaart dat Soerel en Holleeder ruzie hebben, maar die lezing gelooft het OM dus niet. Soerel en zijn advocaten zouden de breuk, ontstaan in de zomer van 2005, kunstmatig hebben gecreëerd. “Een knap geconstrueerd verhaal, dat het OM jaren heeft beziggehouden, maar nu weten we beter.”

Kroongetuigen

De gedachte van het OM is mede gevoed door de verklaringen van Peter La Serpe. Die ondersteunt de woorden van de vermoorde Willem Endstra. In de Hollandse onderwereld is het Soerel die beschikt over leven en dood. Hij heeft de opdracht gegeven voor in ieder geval de liquidaties van Van der Bijl en Houtman. La Serpe heeft bekend zelf de trekker te hebben overgehaald bij Houtman. Hij stapt over naar justitie en neemt de rol aan van kroongetuige in het Passageproces. Daarin wijst hij dus consequent naar Soerel als de opdrachtgever, maar tijdens een zitting komt hij opeens met de naam van Holleeder. Die had toch eigenlijk ook wel een flinke vinger in de pap. Dus kwam de opdracht nou van Soerel of Holleeder?

Kwam de opdracht nou van Dino Soerel of Willem Holleeder? Kroongetuige La Serpe zaait zoveel vertwijfeling en zijn verhaal rammelt aan alle kanten

La Serpe zaait zoveel vertwijfeling en zijn verhaal rammelt aan alle kanten: Soerel wordt vrijgesproken. Vanwege de veroordeling in die drugszaak komt hij nog niet op vrije voeten, maar deze zaak is nog niet klaar, het OM gaat in hoger beroep. Daarin komt een nieuw konijn uit de hoge hoed: Fred Ros. Die is in hetzelfde proces veroordeeld tot dertig jaar vanwege de moord op Van der Bijl. En ook hij wijst nu naar Soerel als opdrachtgever. Soerels advocaten nemen het amper serieus, die zijn stellig overtuigd dat hun cliënt opnieuw vrijuit gaat. Misdaadjournalist Jan Meeus heeft nog altijd zijn bedenkingen over de rol van Fred Ros. “Juist vanwege het feit dat hij in zo’n late fase kroongetuige is geworden, voedt dat de theorie: die man heeft het OM dat gegeven waarvan hij wist wat ze nodig hadden om Soerel te veroordelen.” Er is meer waarom Meeus, die een boek schreef over Holleeder, twijfelt aan de schuld van Soerel. Toen Holleeder als getuige moest verschijnen, richtte Soerel het woord tot zijn voormalige makker. Dat ging er allesbehalve vriendelijk aan toe en Meeus kan zich niet voorstellen dat Soerels woede was geacteerd. “Dat past wel in een breder verhaal dat je vaker ziet in het criminele milieu. Die mannen weten: het kan zijn dat ik een keer gepakt of beschoten word, dat is het risico van het vak. Waar die gasten een ongelofelijke hekel aan hebben, is als ze gepakt worden voor het verkeerde.” Dat sentiment dacht de misdaadverslaggever bij Soerel te zien tijdens de zittingsdagen. “Dat hij het gevoel heeft: ik word voor dingen vervolgd en gestraft die ik niet gedaan heb. Hij heeft altijd gezegd: ik heb er niks mee te maken. Ik had geen motief, ik had geen ruzie met die mensen. Sterker nog: op het moment dat die dingen gebeurden was ik gebroken met Holleeder. Dus waarom zou ik, als iemand die niks met Holleeder te maken wilde hebben, een vuil klusje voor hem opknappen?”

Kleinkinderendagen

Desalniettemin is Soerel in 2017 veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf, tot verbijstering van zijn advocaten Meijering en Flokstra. Voor het opdrachtgeven van de liquidaties van Houtman en Van der Bijl, precies hetzelfde vergrijp waar óók Holleeder later voor is veroordeeld. Zo blijft het Passageproces ook zeven jaar na afloop nog omgeven door vraagtekens. Een van de geïnterviewden zegt in de documentaire dat je een paar weken vakantie moet opnemen, wil je alles terugzien en -lezen dat is verschenen over het vóór Marengo grootste proces van ons land. Op knappe wijze zijn de makers van Pact met de Duivel erin geslaagd alles handzaam samen te vatten en betrokkenen van toen te laten terugblikken. Als fraaie bonus geeft Rachel Soerel een inkijkje in het huidige bestaan van haar vader. Dat maakt de serie allemaal meer dan de moeite waard, maar als het aan vader en dochter Soerel ligt wordt er op termijn nog een aflevering toegevoegd aan de zaak. Op zijn vroegst in 2035 kan Soerel gratie aanvragen, maar zijn dochter heeft dus goede hoop dat haar kinderen al eerder niet meer afhankelijk zijn van de kleinkinderendagen in de PI in Heerhugowaard om opa te bezoeken. “Wij zijn nog steeds bezig met deze strijd.”

Pact met de Duivel

Pact met de Duivel, in de wurggreep van het Passageproces is een productie van Sarphati Media Producties. De zes afleveringen van ongeveer 45 minuten zijn nu te streamen op Prime Video.

‘Ik hoor van iedereen dat Soerel zo’n innemende, charmante man is’
Erica Reijmerink is de producent en maker van Pact met de Duivel. Het Passageproces heeft haar altijd gefascineerd. “Heel opmerkelijk dat twee kroongetuigen, twee moordenaars, de nekslag gaven aan Soerel.”

Het Passageproces is zó ingewikkeld, waarom wilde je daarmee aan de slag?
“We waren in 2017 bij de uitspraak omdat we het kantoor van Nico Meijering en Bénédicte Ficq volgden voor een documentaire. Ik vond het zo fascinerend hoe het allemaal is gegaan. Eerst werd Dino Soerel vrijgesproken en daarna kreeg hij tóch levenslang. Het OM nam zo’n u-bocht en dan ook nog met behulp van kroongetuigen. Dit was de eerste zaak waarin dit op zo’n manier gebeurde. Ik heb het idee even laten liggen, maar in 2020 dacht ik: ik ga er helemaal induiken.”

Dat moet een flinke klus zijn geweest.
“We hadden inderdaad de nodige tijd nodig voor de research. Het zijn zulke complexe zaken, die lopen van 1993 tot en met 2006. Waarom hoort de ene moord er nou wel bij en de andere niet? Waarom is Willem Holleeder geen onderdeel van het proces terwijl hij wel betrokken is bij de moorden? Dat moet je eerst allemaal uitzoeken, maar dan ontdek je vanzelf wel een gemeenschappelijke factor.”

Dilan Yeşilgöz, Nico Meijering, John van den Heuvel, rechters, officieren, rechercheurs, nabestaanden van slachtoffers; de namenlijst met mensen die meewerkten aan de documentaireserie is indrukwekkend. Zelfs de dochter van Dino Soerel werkt mee. Hoe hebben jullie dat voor elkaar gekregen?
“Soerel wilde zelf ook meedoen, maar hij kreeg uiteindelijk geen toestemming van de penitentiaire inrichting. Toen hebben we Rachel benaderd en die wilde haar visie op de zaak wel geven en ook praten over welke impact het proces heeft op haar leven. Ze hebben een heel goede band en ze was aanwezig bij alle zittingsdagen. We brengen het verhaal vanuit alle kanten en dan moet de kijker maar zijn eigen conclusies trekken. Het is in ieder geval moeilijk vast te stellen hoe het allemaal precies is gegaan. Rechters zeggen ook: je hebt de waarheid en de juridische waarheid. Wat ik zelf heel opmerkelijk vind is dat de tegenstrijdige verklaringen van Fred Ros en Peter La Serpe de nekslag waren voor Soerel. Je hebt het over twee échte moordenaars. Maar dit proces heeft tien jaar geduurd en draaide vooral om het oppakken van de opdrachtgevers van de moorden. Ali Akgün (door La Serpe genoemd als opdrachtgever, red.) kon niet meer worden veroordeeld, want die was al geliquideerd. La Serpe had in zijn kluisverklaringen ook Holleeder genoemd als opdrachtgever, maar met het OM was afgesproken dat zijn naam werd weggelaten, omdat La Serpe bang was voor Holleeder. Daardoor lag het zwaartepunt bij Soerel en Akgün. Een dag voor de uitspraak in het hoger beroep zei Peter R. de Vries op televisie al dat er veel moed van het hof nodig zou zijn om anders te oordelen over Soerel, want dat was de enige die over was. Het is ook lastig om iemand, na een proces van tien jaar dat draait om opdrachtgevers, vrij te spreken.”

Er is veel discussie geweest over de vriendschap tussen Soerel en Willem Holleeder, hoe close waren ze nou echt?
“Wat iedereen zegt, ook de dochter van Soerel, is dat er beginjaren 2000 sprake was van vriendschap. Soerel zat in de drugs, Holleeder in de afpersingen en dat zijn echt twee verschillende takken van sport. Het is misgegaan toen Soerel erachter kwam dat Holleeder zijn naam misbruikte om mensen bang te maken. Toen was het over met de vriendschap. Astrid Holleeder heeft ook verklaard dat Soerel op Holleeders dodenlijst stond. Wat je ook veel hoort: Holleeder heeft geen vrienden, alleen potentiële vijanden.”

Tot slot, welk beeld heb je nu zelf van Soerel?
“Ik heb hem nooit ontmoet, maar wat ik van iedereen hoor – van journalisten, advocaten tot mensen bij het OM – is dat het zo’n innemende, charmante man is. Niet iemand van woedeaanvallen ofzo. Ook privé wordt het beeld geschetst van een soort ideale schoonzoon. Of dat klopt weet ik niet, doet er voor mij als maker ook niet toe. Wij wilden puur de zaak ontleden en wat mij bij Marengo nog eens duidelijk is geworden, is dat onze rechtsstaat nog niet is ingericht op het inschakelen van kroongetuigen. Namen en foto’s kwamen op straat te liggen en ook bij Passage is er veel misgegaan. Als je ziet hoe La Serpe het proces heeft gegijzeld… Na een proces van zeven jaar veroordeel je Ros tot dertig jaar cel en dan bij ingang van het hoger beroep maak je met hem een deal om te gaan praten in ruil voor 50 procent strafkorting én geld. Vind ik ethisch gezien lastig. Ik ben niet tegen het gebruik van kroongetuigen, maar het zal dan wel moeten binnen heel strakke kaders.”