Getuigenis 4-jarig jongetje cruciaal bij oplossen cold case

Het is zondagmiddag 25 augustus 1996 in Bonhill, iets ten noorden van Glasgow. Langs de oevers van de rivier Leven ziet een wandelaar iets drijven onder kreupelhout. Eerst denkt hij dat het een paspop is maar een paar minuten later is er het telefoontje met alarmnummer 999. “Hallo, ik heb zojuist een lichaam gevonden,” meldt hij droog in een onvervalst Schots accent. Enkele buurtjongeren herkennen het slachtoffer al snel aan haar sportschoenen: het is de 14-jarige Caroline Glachan.

Die zondag, uitgerekend op haar 40ste verjaardag, krijgt moeder Margaret het telefoontje dat elke ouder vreest. Haar kind is dood, vermoord. Caroline is Margarets enige kind nadat zij en ex-man William een reeks miskramen te verduren hebben gehad. Later zegt Margaret daarover: “Je hoort wel dat het leven bij 40 begint. Dat van mij hield toen juist op.”

Uit de lijkschouwing blijkt dat Caroline flink is afgetuigd, haar schedel is met stompe voorwerpen verbrijzeld. Toch leeft ze nog wanneer ze in het water belandt. Caroline is verdronken. Er zijn geen sporen van drank- of drugsgebruik. Geruchten over Carolines zwangerschap blijken ongegrond.

De politie zet tientallen rechercheurs op de zaak. Maar het grootschalige buurtonderzoek levert eigenlijk alleen een vage compositietekening van een man in een capuchon op.

Toch heeft de politie snel een verdachte in beeld: Carolines criminele vriendje Robbie O’Brien (18). Zijn familie is berucht in Bonhill. Dat Robbie heroïne gebruikt en losse handjes heeft is een publiek geheim. Hartsvriendin Joanne verklaart dat Caroline die fatale nacht stiekem heeft afgesproken met Robbie, langs de rivier Leven.

Bonhill is een hechte gemeenschap waar iedereen weet wat de ander voor ontbijt heeft gegeten. Maar in de jaren 90 woedt er in de regio een ware ‘heroïne-epidemie’. Uit angst voor dealers als Robbie is er weinig animo om met de politie te praten.

De getuige is 4 

Bovendien presenteert de hoofdverdachte een ‘waterdicht’ alibi. Tijdens de moord is hij namelijk in de flat van ene Betty Wilson, om op haar twee zoontjes te passen. Bij het babysitten krijgt Robbie gezelschap van drie leeftijdsgenoten: Donna Brand, Andrew Kelly en Sarah O’Neill. Het verhaal rammelt aan alle kanten.

Betty meldt een interessant detail aan de politie. Bij terugkeer in haar woning is het tapijt doorweekt. De babysitters proberen haar oudste, de 4-jarige Archie, de schuld te geven. Hij zou de boel ondergeplast hebben.

Desgevraagd geeft Archie een hele andere lezing. “Robbie had natte kleren.” Het knulletje verklaart dat hij en zijn broertje door de tieners ’s avonds laat naar de rivier zijn gebracht. Hier zien ze hoe de groep een ‘wee lassie’ (meisje) slaat, schopt en met stenen bekogeld. Het gebeuren is zo eng dat Archie zijn ogen dichtknijpt.

Maar de rechercheurs vermoeden dat Archie details herkauwt die hij opgevangen heeft. Omdat verder niemand in Bonhill iets gezien of gehoord heeft, raakt Carolines moordzaak in het slop. Toch blijven geliefden hopen op gerechtigheid. Moeder Margaret in 2003: “Het is waar ik elke ochtend voor opsta.”

Moeder Margaret: ‘Je hoort wel dat het leven bij 40 begint. Dat van mij hield toen juist op’ 

Aanknopingspunten

In 2019 gloort er nieuwe hoop wanneer de Schotse politie een aantal cold cases heropend. Carolines dossier belandt op het bureau van Detective Inspector Stuart Grainger. Het lijkt een taaie klus. Er zijn geen DNA-sporen of bruikbare bewakingsbeelden, alleen verhuisdozen vol verklaringen. Het eurekamoment komt wanneer het team op de getuigenis van Archie stuit. Het jongetje kent namelijk details die nooit wereldkundig zijn gemaakt, zoals over Carolines blauwe trui. Bovendien praat Archie uren voordat Caroline is gevonden al met zijn moeder over de aanval op de ‘wee lassie’.

Graingers voorgangers hebben duidelijk steken laten vallen. Zijn team weet tweehonderd potentiële ooggetuigen op te sporen, waaronder Betty Wilsons voormalige bovenbuurvrouw. Die zaterdagnacht in 1996 staat in haar geheugen gegrift. Vooral dat beeld van Robbie en zijn kornuiten die tegen middernacht met een rammelende kinderwagen richting de rivier lopen, met in hun kielzog de kleine Archie. Rond half één hoort ze gegil vanaf de rivier, iets dat zeker vijf andere getuigen bevestigen. Wanneer het gezelschap zo’n veertig minuten later terugkeert, hoort de buurvrouw een van de vrouwen zeggen: “Dat ging te ver.” En: “Dit had nooit mogen gebeuren!”

Utter crap

In november 2021, een kwart eeuw na de moord, is er genoeg bewijs om Robbie, Donna en Andrew in de boeien te slaan. De tieners van weleer zijn veertigers met verweerde gezichten, het resultaat van jarenlang overmatig drugsgebruik. Sarah is inmiddels overleden.

De aanklagers denken voldoende bewijs te hebben dat de verdachten Caroline doelbewust naar de rivier hebben gelokt om haar een ‘les te leren’. Het motief lijkt jaloezie. Robbie beschuldigt Caroline ervan dat ze andere jongens heeft gezoend. Ondertussen gelooft Donna dat Caroline zwanger is van ‘haar’ Robbie. De verdachten ontkennen in alle toonaarden en noemen de belastende verklaringen ‘utter crap’.

Maar op 14 december 2023 heeft rechter Lord Baird genoeg gehoord om het drietal schuldig te verklaren aan de ‘verdorven, wrede en boosaardige’ moord. Robbie en Andrew horen het emotieloos aan. Donna barst in tranen uit terwijl agenten haar naar de cel leiden. In de gevangenis loopt ze een zware luchtinfectie op waardoor haar strafoplegging is uitgesteld tot maart.

Robbie O’Brien

Andrew Kelly

Donna Brand

Robbie en Andrew verschijnen op 15 januari voor rechter Baird. “Caroline stond vol in het leven, maar jullie hebben haar beroofd van dat leven.” Hij vonnist de mannelijke verdachten tot de ‘enige gepaste straf’: levenslange opsluiting.

Buiten de rechtszaal legt moeder Margaret (inmiddels 67) een emotionele verklaring af. “We hebben 27 jaar gewacht op deze dag,” zegt ze omringd door geliefden waaronder Carolines vader en hartsvriendin Joanne. “We krijgen Caroline niet meer terug, maar er is eindelijk gerechtigheid voor haar.”

Na de veroordeling blijkt dat Robbie voor zijn arrestatie flink aan zijn strafblad heeft kunnen werken. Zo heeft hij in 2006 bijna iemand doodgeschoten met een kruisboog...

Moord in Schotland

Ondanks Schotlands rauwe reputatie is het moordcijfer iets lager dan in de rest van Groot-Brittannië. Volgens de laatste cijfers (2021-2022) zijn er 53 moorden gepleegd in Schotland. Opmerkelijk is dat de Schotse politie alle 605 moordzaken tussen 2013 en 2023 heeft opgelost.