Fantastische filmfeiten over: The Terminator

Het verhaal in één zin

Een soldaat wordt van het jaar 2029 terug naar 1984 gestuurd om een brute cyborg-moordmachine te stoppen die is geprogrammeerd om een jonge vrouw te executeren, omdat haar ongeboren zoon de sleutel is tot de toekomstige redding van de mensheid.

Genre

Actie

The Terminator in cijfers

Kosten: $ 6 miljoen

Opbrengst: $ 78 miljoen

Oscars: 0

1. Plot

In de inmiddels niet meer zo verre toekomst, het jaar 2029, vindt er een wereldoorlog plaats tussen mensen en machines nadat het revolutionaire AI-systeem Skynet van techbedrijf Cyberdyne robots met eigen bewustzijn maakt en alles gruwelijk fout gaat. De machines sturen een van hen, een zogeheten Terminator, terug in de tijd naar 1984. Deze cyborg heeft maar één missie: het doden van Sarah Connor, omdat haar ongeboren zoon later zal uitgroeien tot de leider van het menselijk verzet. De mensen sturen op hun beurt guerrillastrijder Kyle Reese terug in de tijd. Hij moet Sarah Connor eveneens zien te vinden om haar juist te beschermen tegen de Terminator. De grote vraag is: wie vindt haar het eerst?

2. Net als de nazi’s

De openingsscène van The Terminator speelt zich af in een door oorlog volledig verwoest Los Angeles. Robots hebben de controle overgenomen en zijn een oorlog met de mens gestart, waardoor de gehele mensheid het risico loopt om uitgeroeid te worden. Regisseur James Cameron, die dan pas zijn tweede speelfilm regisseert na de uiterst slechte Jaws-rip-off Piranha Part Two: The Spawning, is ook verantwoordelijk voor het filmscript en baseert het verhaal op beelden van de razzia’s in de getto’s van het Poolse Warschau tijdens de Tweede Wereldoorlog. De nietsontziende wijze waarop de nazi’s als kille robots mensen uitroeien als ware het onkruid maakt diepe indruk op de dan 29-jarige Canadees. Hij schrijft een verhaal over een vergelijkbare situatie, maar dan in het Amerika van de toekomst. Het tijdreiselement is er natuurlijk wel bij verzonnen. Denken we…

3. Toch een regiedebuut?

Officieel geldt Piranha Part Two: The Spawning uit 1982 als het regiedebuut van James Cameron, maar hij begint die film in eerste instantie als special effects-director. Wanneer de oorspronkelijke regisseur Miller Drake vanwege een conflict met de filmstudio de zak krijgt, maakt Cameron promotie en mag hij de film tot een einde breien. The Terminator is hiermee dus wel zijn regiedebuut als eerste volledige speelfilm die hij regisseert. Voor zijn werk als special effects-goeroe werkte Cameron ook al als modelbouwer aan films als Battle Beyond the Stars en Escape from New York.

4. Gruwelijke nachtmerrie

Piranha Part Two: The Spawning mag dan weinig om het lijf hebben, hij brengt wel nog drie Piranha-filmnakomelingen voort. En is ergens ook de grondlegger voor The Terminator. Tijdens de filmopnamen in Rome lijdt James Cameron op een avond aan hevige koorts en hij heeft die nacht een gruwelijke nachtmerrie waarin hij een cyborg uit een vuurzee ziet kruipen op weg om hem te pakken te nemen. Wanneer hij de volgende ochtend ijlend ontwaakt, houdt hij dat beeld vast en begint te schrijven. Die nachtmerrie, samen met de onmenselijke hardheid van de nazi’s tijdens de Tweede Wereldoorlog vormt de basis van het script voor The Terminator.

5. Niet helemaal zoals het verhaal

In het oorspronkelijke verhaal is het niet één robot die naar het verleden reist, maar zijn het er twee. En het is ook niet één menselijke verzetsheld, maar eveneens twee. In het verhaal overlijdt een van hen overigens al helemaal aan het begin, wanneer hij na het tijdreizen niet in zijn nakie op de openbare weg maar in een hek met prikkeldraad materialiseert. De andere robot is overigens geen Terminator, maar is gemaakt van vloeibaar metaal en kan zich in elke vorm of gedaante gieten die hij maar wil. Vanwege een te beperkt budget is Cameron gedwongen het aantal tijdreizende verzetshelden en robots te halveren. Filmliefhebbers die bekend zijn met het vervolg op The Terminator, Terminator 2: Judgment Day, zullen in de vloeibare robot de grote schurk van het tweede deel herkennen.

6. Pssst, kopen? Dollartje…

Omdat James Cameron een beginnend regisseur is, ziet geen enkele filmproducent het zitten om met hem aan het roer een film als The Terminator te maken. Niet vanwege het benodigde budget. Dat valt met 6 miljoen dollar wel mee. Nee, vooral vanwege het feit dat niemand weet of die jonge Canadees wel echt kan regisseren. Het script is in 1983 daarentegen een van de meest begeerde verhalen in Hollywood. Hij verkoopt het verhaal uiteindelijk voor het bizarre bedrag van één dollar aan producent Gale Anne Hurd met als voorwaarde dat hij de regie op zich mag nemen. Grappig detail: een jaar nadat The Terminator in de bios verschijnt, stappen Cameron en Hurd in het huwelijksbootje. Mogelijk heeft hij tijdens de onderhandelingen over de film dus niet alleen zijn poot stijf weten te houden.

7. Studio-eisen

Spoiler alert! Met de regiestoel stevig onder zijn kont en de filmproducent in zijn bed, hoeft Cameron alleen nog maar filmstudio Orion Pictures zien te overtuigen. Die heeft twee eisen: geef Reese een cyborg-hond mee als metgezel en verdiep de relatie tussen Reese en Sarah Connnor. Cameron verwerpt het eerste idee ter plekke, maar die andere eis, daar kan hij wel wat mee. Wat als de tijdreizende verzetsheld en goede vriend van de leider van het verzet John Connor terugreist in de tijd, een relatie krijgt met diens moeder en uiteindelijk ook de verwekker blijkt van zijn vriend en leider? Diep James, héél diep…

8. IJzeren Rinus Jim

Begin jaren 80 van de vorige eeuw is James Cameron nog maar een beginneling in Hollywood, hij krijgt al snel de reputatie als een van de meest veeleisende regisseurs in de business. Tijdens de opnamen van The Terminator krijgt hij de bijnaam die hij nog altijd met gepaste trots draagt: ‘Iron Jim’. Acteur Michael Biehn (Kyle Reese) zegt later over de ervaring op de set: “Het probleem met Jim is dat hij het werk van alle anderen beter denkt te kennen… en er meestal ook echt beter in is dan zij.” Crewleden drijven de spot met Camerons juk op de set en laten T-shirts drukken met de tekst: ‘Je kunt mij niet bang maken. Ik werk voor James Cameron’.

9. O.J. als Terminator?

En dan naar de man om wie het uiteindelijk allemaal echt draait in The Terminator: O.J. Simpson! Eh nee, maar het had zomaar gekund. Voor de hoofdrol zoekt Cameron een acteur die ‘in een menigte zou kunnen opgaan’. O.J. Simpson, later vooral bekend van de hilarische Naked Gun-reeks en als moordenaar van zijn vrouw en haar nieuwe vriend, is een tijdlang serieus in beeld. Net als Lance Henriksen, Sylvester Stallone, Michael Douglas, Kevin Kline, Tom Selleck en Mel Gibson. Om verschillende redenen – te oud, te bekend, te onbekend, te maf – vallen ze een voor een allemaal af.

10. Stille kracht

En dan staat Cameron ineens oog in oog met de Oostenrijkse bodybuilder en voormalig Mr. Universe Arnold Schwarzenegger. Schwarzenegger, die twee jaar eerder met Conan the Barbarian zijn eerste filmhit scoort, is niet direct een optie, vooral vanwege zijn stugge accent. En toch, die blik, dat fysiek… misschien zit er toch wel iets in. Na wat audities besluit Cameron de gok te wagen, maar hij perkt de hoeveelheid gesproken tekst van de moordrobot drastisch in. In de hele film heeft Schwarzenegger slechts veertien regels om op te dreunen, alsnog twee meer dan in Conan the Barbarian.

11. Sarah Connor

Voor de rol van Sarah Connor wordt in eerste instantie actrice Debra Winger gecast. Winger, dan succesvol met films als An Officer and a Gentleman (1982) en Terms of Endearment (1983) maakt zich echter te veel zorgen over hoezeer een rol in een sciencefiction B-film haar carrière kan schaden en stapt er vlak voor de start van de productie uit. Uiteindelijk is het de vrij onbekende 27-jarige Linda Hamilton die de rol van Sarah gestalte mag geven. Tijdens de filmopnamen van The Terminator verstuikt ze tijdens een van de vele vluchtscènes haar enkel. Haar moeilijke loopje – waar ze tot op de dag van vandaag last van heeft – wordt als onderdeel gebruikt aan het eind van de film.

12. Niet Bruce of Sting, maar Biehn

Voor de rol van verzetsheld Kyle Reese is acteur Bruce Willis lange tijd de topkandidaat, maar omdat hij een lucratief televisiecontract voor de komische serie Moonlighting tekent, laat zijn grote filmdoorbraak nog even op zich wachten (zie de ‘Fantastische Filmfeiten’ van vorige week over Die Hard). Een serieus alternatief is Gordon Sumner, beter bekend als Sting. De Britse zanger van Sting & The Police geeft evenwel de voorkeur aan een optreden in de film Dune. Uiteindelijke gaat de rol naar Michael Biehn. Twee jaar na The Terminator zouden Cameron en Biehn opnieuw samenwerken voor de film Aliens. De twee zijn tot op de dag van vandaag erg goed bevriend.

13. I’ll be back

Hoewel Schwarzenegger maar veertien gesproken regels heeft in de hele film, groeit een van die zinnen uit tot dé tagline van de hele franchise: “I’ll be back.” Oorspronkelijk is het de bedoeling dat Terminator “I’ll come back” zegt, maar Cameron kiest op het laatste moment voor de versie die filmgeschiedenis zou worden.

14. 75.000 dollar

Arnold Schwarzenegger zou later grof geld verdienen aan zijn absolute doorbraak na The Terminator én diens vijf vervolgfilms, maar voor het eerste deel vangt hij een relatief bescheiden loon: 75.000 dollar. Omgerekend ongeveer 5000 dollar per gesproken zin in de film.

15. Oefening baart kunst

Schwarzenegger oefent een maand lang dagelijks met wapens om zich op de rol voor te bereiden. De eerste twee weken van de filmopnames oefent hij geblinddoekt het uit elkaar halen en weer in elkaar zetten van wapens zodat de bewegingen haast automatisch worden, als een machine. Hij brengt uren door op de schietbaan totdat hij zonder met zijn ogen te knipperen het vuurwapen meester is. Ook probeert hij volledig tweehandig te zijn in al zijn wapenhandelingen. Het levert hem na de première van The Terminator een compliment op in het militaire tijdschrift Soldier of Fortune voor zijn realistische omgang met de wapens op camera. Bijzonder, want het tijdschrift staat er indertijd om bekend om het wapengebruik in Hollywoodfilms vrijwel altijd volstrekt belachelijk te maken.

16. Gouverneur Schwarzenegger

Tijdens de gehele filmopname probeert Arnold Schwarzenegger tegenspelers Linda Hamilton en Michael Biehn zoveel mogelijk te ontwijken. Hij doet dit omdat de Terminator hen immers probeert te vermoorden, dus gaat hij buiten de opnamen liever geen contact met ze aan. Tegenwoordig zijn Arnold en Linda nog altijd heel goede vrienden. Hamilton, overtuigd Democraat, stemt zelfs op de Republikein Schwarzenegger wanneer hij in 2003 probeert om gouverneur van Californië te worden. Mede dankzij haar stem wint hij die verkiezingen.

17. Camerons cameo

Toegegeven, het is extreem moeilijk te spotten, maar James Cameron doet zelf ook mee in The Terminator. Nou ja, zijn stem tenminste. Halverwege de film speelt hij een baliemedewerker in een motel waar Sarah en Reese een nacht verblijven. Hij komt niet in beeld. En aan het begin van de film is Cameron te horen op het antwoordapparaat van Sarah Connor als date die een afspraakje afzegt. Bijzonder genoeg gaat Cameron nadat hij in 1989 scheidt van Gale Anne Hurd met Linda Hamilton aan de haal. De twee vallen voor elkaar tijdens de opnamen van Terminator 2: Judgment Day en hebben samen een dochter. In 1999 scheiden ze, mede doordat Cameron tijdens de filmopnames van Titanic een behoorlijk scheve schaats rijdt met actrice Suzy Amis. Amis en Cameron trouwen in 2000 met elkaar en zijn tot op de dag van vandaag samen.

18. Megahit

Met een voor die tijd nog best bescheiden budget van 6 miljoen dollar weet The Terminator in 1984 bijna 80 miljoen op te halen in de wereldwijde bioscopen. Toch zijn niet alle recensies even lovend. Eén krant noemt de film een ‘luguber, gewelddadig, pretentieus stuk onzin’. Ach, als er maar over je geluld wordt, nietwaar? Hoe dan ook, het succes van The Terminator lanceert niet alleen de carrière van regisseur James Cameron, die met de Avatar-reeks momenteel miljarden ophaalt in de bios, maar ook die van Schwarzenegger. De Oostenrijkse spierbundel zou samen met collega’s als Bruce Willis, Sylvester Stallone en Mel Gibson uitgroeien tot de meest succesvolle én meest geliefde actiesterren ooit in Hollywood. Ook nu nog, op 76-jarige leeftijd, is hij razend actief als acteur. Wellicht ook omdat hij sinds een buitenechtelijke affaire met zijn huishoudster – bij wie hij zelfs een kind verwekt – elke maand een godsvermogen moet aftikken aan ex-echtgenote Maria Shriver.

19. Miljardenfranchise

Het succes van The Terminator leidt tot maar liefst vijf directe vervolgfilms én een televisieserie (The Sarah Connor Chronicles). Van de reeks is Terminator 2: Judgment Day nog altijd de meest succesvolle. En volgens sommigen ook de beste. Samen leveren de films rond de 2 miljard dollar op. Niet slecht voor wat ooit is begonnen met een slechte koortsdroom. Alle films in orde van verschijning met de wereldwijde bioscoopopbrengst ernaast.

The Terminator (1984): $ 78.571200

Terminator 2: Judgment Day (1991): $ 520.943.345

Terminator 3: Rise of the Machines (2003): $ 433.471.112

Terminator Salvation (2009): $ 371.422.469

Terminator Genisys (2015): $ 440.660.956

Terminator: Dark Fate (2019): $ 261.153. 077

20. T2 is een nóg grotere hit

The Terminator is een grote hit, maar verbleekt bij het succes van diens opvolger Terminator 2: Judgement Day. Toegegeven, het budget is een stuk hoger – 102 miljoen dollar in plaats van 6 miljoen dollar – dus naar verhouding levert het eerste deel meer op, maar met ruim een half miljard aan bioscoopopbrengsten is het vervolg in 1991 verreweg de meest succesvolle film. Ook het salaris van Schwarzenegger maakt een behoorlijke promotie, van 75.000 dollar voor het eerste deel naar 15 miljoen dollar voor deel twee. Niet slecht, Arnie!