Columnist, schrijver en tv-maker Özcan Akyol: ‘Ik ben overal de outsider’

Je boek stond aanvankelijk gepland voor februari 2021 en is nu pas verschenen. Was het zo’n zware bevalling?
“Nou nee, dat het telkens werd uitgesteld, had vooral met corona te maken. We hadden het boek wel eerder uit kunnen brengen - in de hoop dat mensen het dan thuis gingen lezen - maar de verwachting was toch dat de boekwinkels minder zouden verkopen en ik minder zou kunnen optreden in bibliotheken. Toen ook de Boekenweek nog eens werd uitgesteld, heb ik het vertelperspectief in het boek helemaal veranderd. Dat kostte veel tijd. Eerst zou het begin dit jaar uitkomen, maar omdat mijn vriendin Anna (Volkskrant-journaliste Anna van den Breemer, red.) toen ook met een boek kwam, dacht ik: gelijktijdig een boek uitbrengen, dat slaat ook nergens op. Ook wilde ik nog verder sleutelen aan het boek. Nu is het echt af. En eerlijk gezegd wilde ik het nog steeds niet uitbrengen.”

Waarom niet?
“Omdat ik momenteel veel te druk ben. Ik zal me voor het boek niet evenveel kunnen inspannen als bijvoorbeeld in het voorjaar.”

Je schrijft columns, maakt diverse tv-programma’s, bent af en toe nog te horen op de radio en werkt intussen ook nog aan boeken. Hoe doe je dat allemaal?
“Of het allemaal goed is en wat het mij qua gezondheid en creativiteit voor de langere termijn gaat opleveren, dat weet ik niet, maar voor nu is het vooral een kwestie van goed plannen. Ik weet elke minuut van de dag precies wat ik ga doen. Dat gaat voorlopig zo door tot en met 23 december, als iedereen in een winterslaap gaat. Dat vraagt veel discipline. Voor dit boek plande ik in dat ik ’s ochtends tussen vijf en acht aan het schrijven was. Als je dan een plan hebt gemaakt, dan moet je je daar wel aan houden.”

‘Ik weet elke minuut van de dag precies wat ik ga doen. Dat vraagt veel discipline. Voor dit boek plande ik dat ik ’s ochtends tussen vijf en acht aan het schrijven was’

Wat is je drijfveer om zo hard te werken?
“Voor mijn gevoel heb ik veel te lang niets gedaan in het leven. Ik ben geen psychiater ofzo, maar ik denk dat wij, de jongens ook uit dit boek, vroeger heel lang over het hoofd zijn gezien en dat probeer ik nu op een ziekelijke manier recht te zetten.”

Kortom, je wilt gezien worden?
“Ja. Maar ik wil ook gewoon veel verhalen vertellen. Het harde werken zit ook wel in de genen. Dat heb ik meegekregen van mijn moeder. Ik begrijp ook wel dat het met mijn schema vrij onlogisch is om nog aan een roman te beginnen, maar ik had wel het gevoel dat ik dit verhaal moest vertellen. In mij zit een diepgewortelde drang om alles te vertellen, om gezien te willen worden. En dat heeft denk ik te maken met de ontberingen die er vroeger waren. Ik kan het verder ook niet goed verklaren. Maar ik doe het niet voor het geld. Ook niet uit ijdelheid. Wat ik wel hoop, is dat er in de loop der tijd een bepaalde spanning vanaf gaat. Ik zal blij zijn als ik merk dat mijn hersenen niet meer op het hoogste standje aanstaan.”

Wanneer voelde je voor het laatst rust in jezelf?
“Ik ben nu 39 en als ik ga reflecteren op mijn leven, dan was er misschien wel nooit rust. Ik deed weliswaar niks, maar er was geen rust, omdat er thuis een onvoorspelbare vader was over wie ik al zo vaak heb verteld. En daarnaast was er op straat altijd wel wat te doen. Al vrij snel kwam ik in een soort overlevingsmodus terecht. Op 11-jarige leeftijd liep ik hier (wijst naar de Brink, in het centrum van Deventer, red.) het Deventer Dagblad rond te brengen. Vanaf dat moment is er nooit rust geweest. Omdat ‘we’ moesten overleven. Daar gaat het boek voor een groot deel ook over.”

Als je Afslag 23 leest, dan denk je bij de hoofdpersoon ook automatisch aan jou. Ben je klaar voor de vraag in hoeverre dit boek autobiografisch is?
“Zeker. Ik heb daar ook over nagedacht. Het is in zekere zin ook een gedachtespel. Ik heb ergens in mijn leven besloten dat ik er er iets van ga maken, waarbij ik het lezen van boeken ging ontdekken, later zelf ging schrijven en nog later ook de tv ontdekte. Het is door omstandigheden goed gekomen met mij. Maar als ik mijn passie niet had ontdekt, wat was er dan van mij terechtgekomen? Dat is dit boek. In die zin is het een gedachtespel: welke kant was het dan mogelijk opgegaan? En dan heb je de fictie, de vrijheid om alles op te schrijven wat je wilt. Dat loopt heel erg door elkaar heen. Ik ben niet die jongen uit het boek. En tegelijkertijd ook weer wel.”

Benieuwd naar de rest van het artikel? Bekijk 'm in de nieuwste Panorama of check het via Blendle.