Markante militair Marco Kroon: Oorlogsheld én wildplasser

Precies een jaar geleden plaatste de Eindhovense regisseur Roel Reiné, de man achter onder meer de avonturenfilm Michiel de Ruyter uit 2015, in de krant een oproepje. Voor de opnames van zijn nieuwe project De Vuurlinie, een biografisch actiespektakel over oorlogsheld Marco Kroon, was de filmmaker nog op zoek naar figuranten. Geen militairen, commando’s of Taliban-strijders, maar bezopen carnavalsgangers. Met daarbij de extra kanttekening: liefst níét in kikkerkostuum. Die kledingkeuze lag namelijk nogal gevoelig, gezien de voorgeschiedenis van ’s lands beroemdste militair.

Velen zullen zich het carnavalsincident nog wel herinneren, toen Kroon werd betrapt op een potje wildplassen in zo’n gifgroen feestpakje én de agent die hem daarop aansprak vervolgens ook nog eens van een flinke kopstoot voorzag. Dat was in 2019. Acht jaar eerder was er ook al veel te doen om de oorlogsveteraan, die destijds door het OM werd beschuldigd van cocaïne- en wapenbezit. Het zijn smetjes – of zeg maar gerust olievlekken – op het blazoen van een man met een onwaarschijnlijke loopbaan bomvol heldhaftig leiderschap, meedogenloze vuurgevechten en de allerhoogste onderscheidingen. Een loopbaan die zijn eigen film verdient – en die nu met De Vuurlinie ook krijgt.

De film van Reiné, die deze week in première gaat, opent met het meest heroïsche moment uit die militaire carrière: koningin Beatrix die Marco Kroon in 2009 tot Ridder der Militaire Willems-Orde 4e Klasse slaat, ofwel de hoogste onderscheiding binnen militaire kringen. Geen andere soldaat, marinier of commando die dat kunstje flikte sinds 1955. “Hij krijgt deze onderscheiding niet voor één enkele actie, maar voor zijn optreden als leider, als militair en als mens tijdens de hele missie,” sprak Beatrix tijdens de uitreiking.

In gevecht met de Taliban

De betreffende missie: Afghaanse Taliban-vechters bestrijden in het kader van Task Force Uruzgan. Daar hoorden ook bloedlinke specialforce-operaties bij, zoals het uitschakelen van belangrijke Taliban-leiders. Met die opdracht leidde Kroon zijn groep gespecialiseerde commando’s op een zekere nacht in 2006 de beruchte Baluchi-vallei in, een gebied waarvan vaststond dat het er krioelde van de vechtlustige Taliban-strijders met kalasjnikovs. Kroon en zijn mannen waren gewapend met nachtkijkers en volautomatische geweren.

Dat er stevig gevochten zou worden, had Kroon ingecalculeerd. Maar dat zijn peloton belaagd zou worden door een klein vijandig leger, dat stomtoevallig terugkeerde van een ander gevecht, kon de commandant alleen maar oplossen door te improviseren. De manier waarop Kroon dat daadwerkelijk deed, zie je eigenlijk alleen maar in films. Een hevig vuurgevecht brak uit en omdat de munitie van Kroon en zijn troepen het af moest leggen tegen de almaar groeiende groep Taliban, maakte hij een beslissing ‘die ik mijn hele leven niet meer zal vergeten’, zoals de veteraan het moment zelf later omschreef.

Kroon schakelde de luchtsteun in van een gevechtsvliegtuig, met het levensgrote risico dat een slecht gemikt schot zijn eigen troepen zou omleggen

Kroon schakelde de luchtsteun in van een gevechtsvliegtuig, een AC-130 gunship, met het levensgrote risico dat een slecht gemikt schot zijn eigen troepen zou omleggen. Dat gebeurde niet. Als door een godswonder bleven Kroon en zijn mannen ongedeerd, maar werden de nabijgelegen Taliban juist vol getroffen. Toen de rook eenmaal optrok, snelde Kroon zich met zijn commando’s naar een nabijgelegen huisje om daar de nacht door te brengen. Ook daar sloeg de koelbloedige leider meerdere vijandige aanvallen op heroïsche wijze af. In het peloton van Kroon viel die hele missie geen enkel slachtoffer. De levenloze en zwaargewonde Taliban-vechters daarentegen waren amper te tellen.

En ook na de vuurgevechten toonde Kroon zich een groot leider. Van zijn troepen eiste hij dat gewonde Taliban-strijders werden verzorgd en dat gedode vijanden op zijn minst werden toegedekt. “Juist op zulke momenten moet je krachtig optreden,” reageerde Kroon later in de krant. Ergens in die overlevingsmissie in Uruzgan redde de bikkelharde militair ook nog het leven van een gewonde collega én loodste hij zijn peloton door een andere hinderlaag.

Hekel aan verliezen

Het zijn de momenten waar de jonge Marco Kroon ongetwijfeld als klein jongetje van droomde. “Vanaf mijn derde jaar wist ik het zeker, ik word militair. Mijn voorbeelden zijn mijn opa en mijn vader. Mijn opa was een Engelse militair en al jong vond ik de Tweede Wereldoorlog heel fascinerend. Ik heb alle oorlogsfilms uit die tijd gezien. Van mijn vader leerde ik om altijd af te maken waar je aan begint. Ik heb een hekel aan verliezen en voor mij is alles een wedstrijd,” aldus de majoor in gesprek met het Nederlands Veteranen Instituut.

Na het behalen van zijn havo wond de Bosschenaar er dan ook geen doekjes om. Nog diezelfde zomer meldde Kroon zich aan bij het Korps Mariniers in Rotterdam. In de jaren daarop reisde de ambitieuze militair in tal van functies en rangorders af naar de verste uithoeken van de wereld. De enige voorwaarde: als er in die uithoeken maar genoeg ellende heerste.

In 1991 werd hij voor het eerst uitgezonden, naar Noord-Irak. Daar verleende hij als 20-jarig broekie humanitaire hulp aan slachtoffers van de Golfoorlog. Twee jaar later mocht hij de vrede bewaren in Cambodja. Naar Bosnië werd hij in totaal zelfs drie keer uitgezonden, waarvan eenmaal als commando. In 2004 keerde hij terug naar Irak en tussen 2005 en 2007 voltooide hij missies in Afghanistan. Zijn laatste avontuur dateert uit 2014, toen hij in het door rebellen verscheurde Mali verkenningsmissies uitzette onder commando’s.

Hoe vind je je draai in de alledaagse maatschappij, na maanden of jaren in een oorlogssituatie te hebben geleefd? Het is een complex vraagstuk waar talloze oorlogsveteranen dagelijks mee worstelen. Het verhaal van Marco Kroon is niet anders. In 2008, direct na zijn laatste missie naar Afghanistan, opende hij zijn eigen kroeg in zijn thuisstad Den Bosch. “Mijn vrouw begreep er niets van, maar ik kon niet vertellen waarom. Ik was op de vlucht. Ik schaamde me voor wat me was overkomen. Daarom ging ik ook enorm drinken. Ik was mijn eigen beste klant,” erkende de militair later in gesprek met EenVandaag.

Benieuwd naar de rest van het artikel? Bekijk 'm in de nieuwste Panorama of check het via Blendle.