'De samenleving verandert en daarmee ook het beeld van oom agent'

De regelmatige lezers van deze column zullen zo onderhand wel weten dat ik een verleden heb bij de politie. En het zal ook best zijn opgevallen dat ik regelmatig voor mijn oud-collega’s in de bres spring. Dat zal ik blijven doen, want de kritiek op de politie is vaak ongenuanceerd, onterecht en gebaseerd op ronkende TikTok-filmpjes waarin elke context ontbreekt. Het gros van de dienders is uit het juiste hout gesneden en doet zijn of haar werk echt naar behoren. En dat werk is zwaar, kan ik u verzekeren. Een agent ziet in één jaar meer ellende dan een doorsnee burger in zijn hele leven.

Maar helaas moet ook ik erkennen dat er de laatste tijd iets grondig mis lijkt te zijn binnen de organisatie. Werden we eerst al opgeschrikt door het nieuws dat een groep agenten uit het oosten van het land zich flink had misdragen tijdens een voetbaltripje in Parijs, nu was het aan de leiding van de eenheid Zeeland om de bezem eens flink door de eigen gelederen te halen. Zes agenten van het basisteam Walcheren bleken zich schuldig te hebben gemaakt aan ernstig grensoverschrijdend vrouwonvriendelijk gedrag, ongewenst seksueel gedrag, discriminatie, racisme en het oneigenlijk gebruik van vuurwapens. Inmiddels zijn twee van hen onvoorwaardelijk ontslagen, twee hebben voorwaardelijk ontslag gekregen – wat betekent dat ze zijn overgeplaatst en een proeftijd opgelegd hebben gekregen – en twee agenten namen eerder zelf al ontslag. Fraai allemaal.

Intussen werpt zich wel de vraag op of er werkelijk zoveel meer misstanden zijn, of dat het zo lijkt omdat er door de leiding harder wordt ingegrepen en er openlijker over wordt gecommuniceerd. Ik denk het laatste. Ooit was de politie een typisch mannenbolwerk, dat de rijen snel wist te sluiten als zich een intern akkefietje had voorgedaan. Want ook vroeger vlogen er regelmatig dienders uit de bocht. Een kleine opsomming. Bij de motorbrigade Rotterdam was het lang traditie om bij een rustige zondagochtenddienst een wedstrijdje ‘Ruit van Rotterdam’ te doen. Het ging erom wie als snelste op de motor over de rondweg van de havenstad van A naar B wist te rijden.

Iets verderop, bij de politie in Dordrecht, hadden ze weer een andere hobby. Daar was het een sport om in de nachtdienst naar een plek ver buiten het eigen bewakingsgebied te rijden en daar als bewijs een foto te maken. Het leverde plaatjes op van agenten, trots poserend bij Artis in Amsterdam. En er waren zelfs al plannen voor een ritje naar Parijs, totdat de korpsleiding er lucht van kreeg en ingreep. En bij de politie in Gorinchem liepen rechercheurs tegen de (rode) lamp toen ze tijdens een dienstbezoek aan enkele prostituees hun b(r)oekje te buiten gingen en taxidiensten aanboden met de surveillancewagen.

Het gedrag van die wilde jongens straalde uiteraard negatief af op de hele politieorganisatie. En je kunt je afvragen hoe het soms zo mis kan gaan. Zijn de daders ‘selectiefoutjes’, zoals dat binnen de burelen wordt genoemd, of speelt er iets anders? Feit is in ieder geval dat er minder streng lijkt te worden geselecteerd. Als je vroeger in aanmerking wilde komen voor een baan bij de Rijks- of Gemeentepolitie moest je aan zeer strenge eisen voldoen en werd de halve familie onderwerp van een antecedentenonderzoek. Een sollicitant met een zichtbare tatoeage of een oorbel had een probleem, je moest zoals dat heette ‘een jongen van stavast’ zijn. Maar de samenleving verandert en daarmee ook het beeld van oom agent. De politie is nu een afspiegeling van de samenleving, met als consequentie dat de verhuftering ook daar helaas soms de kop op steekt.