'Gewoon voetballen en wegwezen'

Micha Jacobs

Retorische vraag natuurlijk, maar heb jij afgelopen maandag in de 65ste minuut van Nederland- Senegal ook geapplaudisseerd voor de tv? Nee hè? Nou, leg dat maar eens uit aan John van ’t Schip en Barbara Barend, want die deden dat wel.

Althans, als ik het persbericht van vorige week moet geloven. Het bericht was afkomstig van het sportmerk Cruyffen de Pro2Foundation, wat dat laatste ook moge zijn: “Cruyff en de Pro2Foundation roepen op tot een eerbetoon aan de arbeidsmigranten die zijn overleden tijdens de bouw van de stadions van het WK in Qatar. Door op te staan en te applaudisseren in de 65ste minuut, wanneer in beeld 65:00 verschijnt tijdens de wedstrijden van Oranje.” Alsof dat al niet lachwekkend genoeg was, maakte de voorzitter van deze foundation, ene Gerard Arink, zich onsterfelijk belachelijk door te zeggen dat ‘je kunt laten weten dat je wel naar Oranje kijkt, maar niet wegkijkt’ en dat je ‘je ongemakkelijke gevoel iets kunt verzachten en dit WK een plaats kunt geven’: “En als we dit met velen doen maakt dit wellicht ook nog een groot verschil.”

Je begrijpt dat ik mij heel erg aangesproken voelde door dit bericht, dat ik inderdaad in de 65ste minuut mijn handen blauw hebt geklapt en dat ik dat Gutmensch-tafereel heb laten filmen zodat ik het kon delen op social media. Ik bedoel: als ik in coronatijd met e en pannendeksel op straat kan lopen loeien voor de zorg, na elke aanslag een vlaggetje van het betreffende land in mijn profielfoto kan zetten en mijn woonkamer inmiddels geel en blauw heb geverfd om mijn steun te betuigen aan de Oekraïense bevolking, dan kan ik in de 65ste minuut van de wedstrijden van Oranje ook wel even opstaan van de bank, of niet? Applaudisseren op weg naar de koelkast: kleine moeite. Of volgens het persbericht: “Doe iets kleins en simpels met een grote impact.”

Door dit WK ben ik niet minder cynisch over de mensheid geworden, maar ik krijg nóg grotere braakneigingen van al die deugmensen die, ongetwijfeld goedbedoeld, iets willen doen met hun onvrede. Door te klappen, een liedje te zingen of, doe eens gek, oliebollen te bakken voor alle nabestaanden van die dode Nepalezen. Want het is allemaal voor de bühne, om te laten zien dat jíj ermee bezig bent en anderen niet. Zal ik dan nu iets ergs zeggen? Hoe hard je nu ook klapt of schreeuwt, volgend jaar rond deze tijd heeft niemand het meer over de mensonterende toestanden in Qatar, hoe triest ook. Want waar zijn we dan met ons applausje?

Edwin Struis

Ja, je zou er zo langzamerhand licht cynisch van worden.

Nooit stak er iemand een hand uit naar de migranten die al tientallen jaren worden uitgebuit door de Qatarese slavendrijvers en nu worden ze nog n et niet opgesteld in de verschillende elftallen. Opstaan in de 65ste minuut? Ja, misschien om een biertje te halen of plasje te doen. Staat die 65ste minuut trouwens voor de 6500 doden die gevallen zijn tijdens de werkzaamheden in aanloop naar dit WK? Dan mogen ze nog blij zijn dat het er geen 9800 waren. Ik zei al: het is nog best lastig om er niet cynisch van te worden, hoe goedbedoeld de actie ook zal zijn. Wat Qatar doet met dit WK (sportswashing), ooit geïntroduceerd door dictators als Mussolini (WK 1934) en Hitler (Olympische Spelen 1936), ter meerdere eer en glorie van hun duistere regimes, gebeurt omgekeerd evenredig ook. Als de Pride in het land is, profileren bedrijven zich een week lang uit pr-oogpunt als gay-vriendelijk (pink-washing) en dat geldt nu ook voor zo’n Pro2Foundation. Inderdaad, nog nooit van gehoord, maar nu over de ruggen van dode werklui een beetje makkelijk scoren. En straks als het WK voorbij is, overgaan tot de orde van de dag. In januari hoor je nooit meer iemand over die arme, tot slaaf gemaakte arbeiders uit Nepal en Bangladesh die tot in lengte van dagen verder uitgebuit zullen worden en misschien wel erger dan nu, nu de hele wereld meekijkt.

Want kijken doe ik toch, wegkijken is zinloos. Daarvoor is mijn liefde voor het voetbal te groot. Maar toegegeven, de kijkzin wordt danig op de proef gesteld, ook omdat ik de deprimerende omgeving een beetje ken. Twee weken heb ik doorgebracht in Qatar en dat was, zacht uitgedrukt, niet de meest enerverende periode van mijn werkzame leven. Ik zag ze elke ochtend staan op bijna iedere straathoek, groepen migranten die opgepikt hoopten te worden om ergens in de verzengende hitte arbeid te gaan verrichten tot ’s avonds laat voor een hongerloontje en dat zes dagen per week. Ook bezocht ik er in 2011 het openingsduel van de Asia Cup tussen Qatar en Oezbekistan. Zelden zo’n sfeerloze setting meegemaakt en dat wil wat zeggen hoor, als fan van HFC Haarlem. Om me heen zaten de Qatari verveeld naar het gebodene te bekijken, het interesseerde ze werkelijk geen ene zier. En zo’n vreugdeloos, discriminerend landje krijgt dan een WK in de schoot geworpen, het is en blijft een aanfluiting.