Hoe kon El Chapo zo stom zijn?

Joaquín Guzmán (64), beter bekend als El Chapo, zit alweer vijf jaar achter slot en grendel. Verrassend genoeg wist hij nog steeds niet te ontsnappen, iets dat al twee keer lukte in het wonderlijke bestaan van de Mexicaanse drugsbaron. Over de wortels van El Chapo, zijn vrouwen en zijn fatale inschattingsfout. “Ik verkoop meer heroïne, amfetaminen, cocaïne en marihuana dan wie dan ook.”

“Missie volbracht: we hebben hem. Hierbij wil ik het Mexicaanse volk melden dat Joaquín Guzmán is gearresteerd. Mijn waardering voor de veiligheidsraad van het kabinet is groot voor deze belangrijke prestatie voor de rechtsstaat Mexico.”

Met dit bericht, getwitterd door president Enrique Peña Nieto, komt er begin 2016 een einde aan het tijdperk-El Chapo. Al weet je dat bij de Mexicaanse drugskoning nooit helemaal zeker. Dat is misschien ook wel de reden dat de president absoluut blij is met de arrestatie, maar het is niet te vergelijken met de euforie van 2014, toen Joaquín Guzmán eindelijk was gevonden en opnieuw in de boeien werd geslagen.

Hij was na Osama Bin Laden en Saddam Hussein zo ongeveer de meest gezochte persoon op aarde, er stond een prijs van miljoenen dollars op zijn hoofd, maar desondanks wist El Chapo liefst dertien jaar uit handen van justitie te blijven. Hij verbleef vaak in de moeilijk begaanbare bergen van Sinaloa, in diverse safehouses.

Maar als ze hem eindelijk te pakken hebben, flikt hij hetzelfde kunstje dus gewoon weer. Al duurt zijn vlucht nu heel wat korter, een half jaartje.

Inmiddels zit hij alweer vijf jaar veilig opgeborgen in een Amerikaanse cel, al blijft de mythe groeien, mede dankzij de populaire Netflix-serie El Chapo. Logisch ook, zijn levensverhaal fascineert. Alleen al alles rond die laatste en vooralsnog definitieve arrestatie in 2016 is haast niet te geloven.

De man die al tientallen jaren onder de radar leeft, de vleesgeworden ontsnappingskunstenaar, heeft zich laten vangen omdat hij bezig is aan een film over zijn leven.

Flirt met actrice

“Ik geloof vandaag de dag meer in El Chapo Guzmán dan in regeringen die waarheden voor me verborgen houden,” schrijft de Mexi caanse actrice Kate del Castillo in 2012 op social media. Het is een berichtje dat vanuit meerdere opzichten bijzonder is. Ten eerste: ziet u het al gebeuren, dat Halina Reijn of Angela Schijf zegt meer vertrouwen te hebben in bijvoorbeeld Ridouan Taghi dan in het kabinet? Maar het zegt wel iets over hoe sommige landgenoten denken over El Chapo. Een Robin Hood in de ogen van velen, die zich op eigen kracht omhoog heeft geknokt. Veel Mexicanen vinden het ook wel grappig hoe hij de corrupte overheid keer op keer te kakken zet met zijn acties. Ten tweede: de bewondering van de actrice is wederzijds. Onder een schuilnaam heeft ze contact met El Chapo, in de periode dat hij een half jaar op vrije voeten is. Een deel van die conversatie ligt later op straat. “Ik word emotioneel als ik besef hoeveel je om me geeft,” zegt ze. Het antwoord van El Chapo liegt er ook niet om. “Ik drink niet, maar als jij bij me bent, zal ik dat wel doen.”

De actrice is ‘supermooi’, ‘de liefste van de wereld’ en hij appt: “Ik zal beter op je letten dan op mijn eigen ogen.” Het is diezelfde Del Castillo die El Chapo in contact brengt met acteur Sean Penn. De drugsbaron vindt het de hoogste tijd dat zijn levensverhaal wordt verfilmd, Penn gaat – met Del Castillo aan zijn zijde – op audiëntie bij El Chapo die op dat moment dus voortvluchtig is.

Maar Penn komt helemaal niet praten over een film. Hij wil in het gesprek van zeven uur wel alles weten over het leven van El Chapo, om het als interview te publiceren in muziekblad Rolling Stone. Dat gebeurt uiteindelijk ook. Guzmán vertelt al op zijn vijftiende te zijn begonnen met het telen van marihuana. “Nu verkoop ik meer he-roïne, amfetaminen, cocaïne en marihuana dan wie dan ook.

Ik heb een vloot van onderzeeërs, vliegtuigen, vrachtwagens en boten.” Maar even voor alle duidelijkheid: El Chapo gebruikt natuurlijk geen geweld bij het vergaren van zoveel rijkdom. “Ik verdedig mijzelf alleen maar, dat is alles.”

Mislukt interview

De Mexicaanse autoriteiten verklaren dat de ontmoeting heeft bijgedragen aan de opsporing van Guzmán. Sterker nog: het oorspronkelijke idee van de marine is om in te grijpen tíjdens het interview. Volgens het boek El Chapo, de jacht op ’s werelds meest ongrijpbare drugsbaron (Alan Feuer, 2020) was de Drug Enforcement Administration (DEA) tegen het plan en is het niet doorgegaan vanwege het slechte weer op die bewuste dag. Dat is voor Penn maar goed ook, want het is de vraag of hij de inval had overleefd. Bij de daadwerkelijke arrestatie, zo’n twee maanden later, vallen vijf dodelijke slachtoffers. Maar hoe kon de acteur de meest gezochte man van het continent nou ontmoeten? Dat was niet zo ingewikkeld volgens Penn. Hij was in het gezelschap van de zoon van El Chapo, Alfredo, en daarom mochten ze van de militaire controleposten zo doorrijden. Penn hoorde ook dat het kartel een informant heeft bij het leger die informatie doorspeelt over de militaire patrouilles.

El Chapo weet zo precies wanneer hij wel en niet kan vliegen. De politie laat bij de arrestatie dus weten dat ze El Chapo in het vizier kregen dankzij de filmplannen, maar volgens Penn is dat flauwekul. Hij zegt in het programma 60 Minutes: “Er doen sprookjes de ronde over het bezoek dat ik en mijn collega brachten aan El Chapo. Dat het ‘van groot belang’ zou zijn geweest voor de arrestatie. Maar we hebben hem weken eerder gesproken, op 2 oktober, op een plek die niet eens in de buurt lag van waar hij werd gepakt.”

Lees verder op de volgende pagina.