Misdaadcolumn: 'Selectiefoutjes bij de politie'

Misdaadjournalist Mick van Wely legde onlangs in De Telegraaf de vinger op een gevoelige plek. Steeds meer agenten in opleiding blijken zich schuldig te maken aan ‘normoverschrijdend’ gedrag, zoals drugs- en alcoholmisbruik, rijden onder invloed en het lekken van vertrouwelijke informatie. Met name dit laatste baart de politiek en korpsleiding zorgen. Zo beschikken leerling-agenten al bij de eerste de beste stage over een app waarmee allerlei privacygevoelige gegevens kunnen worden geraadpleegd, zoals kentekens en criminele antecedenten. Veel van dergelijke info blijkt in verkeerde handen terecht te zijn gekomen. Niet eens zozeer bij criminelen, maar gewoon bij familie en vrienden. Want hoe spannend is dát, even digitaal gluren bij de buren. Wangedrag onder leerling-agenten is niet nieuw. Groot was bijvoorbeeld de verbijstering (en hilariteit) toen jaren geleden op politieschool De Cloese in Lochem een seksschandaal aan het licht kwam, waarbij een grote rol was weggelegd voor de biljarttafel in de recreatiezaal. Gerecreëerd werd er zeker, maar dan zonder biljartkeus en ballen. Hoewel... De nachtelijke taferelen op het rode laken – waarbij ook de vrouwelijke leerlingen zich niet onbetuigd lieten – bezorgde de schoolleiding het schaamrood op de kaken. En zo waren er op de verschillende opleidingsinstituten wel meer schandaaltjes, van dronkemans-nazigroeten tot halve aanrandingen en van xtc-gebruik tot contacten met bedenkelijke personen.

Maar nu is het allemaal dus wat ernstiger, aldus De Telegraaf. Niet dat het aantal indicenten sterk toeneemt, want dat houdt gelijke tred met het aantal leerlingen, maar de aard van de misdragingen belooft weinig goeds voor de toekomst. “Het laat zien dat een deel van de politiestudenten onvoldoende beseft wat het betekent om bij de politie te gaan werken,” aldus de korpsleiding in een reactie. “Het opzoeken en delen van informatie aan strenge regels gebonden. En je mag niet zomaar alles delen met collega’s of vrienden.”

Helaas heeft de politiek deze ontwikkeling over zichzelf afgeroepen. In een poging de politie op sterkte te houden – er is een grote uitstroom gaande – zijn er allerlei lapmiddeltjes bedacht om de leerling-agenten zo snel mogelijk op straat te krijgen. Niet alleen is de opleiding verkort, ook zijn de toelatingseisen versoepeld. Wie moeite heeft met d’tjes of dt’tjes, intervieuw schrijft in plaats van interview en in het weekend niet de barbecue aansteekt maar de barbeque komt fluitend door de slectie. Lees een gemiddeld proces-verbaal en de haren rijzen je te berge.

Maar dat is allemaal het ergste niet. Het echte probleem zit ’m in het gebrek aan screening.

Als je vroeger agent wilde worden kwam er een adjudant op huisbezoek, gewoon om even te kijken uit wat voor nest je kwam. Vrienden en familie werden doorgelicht, een oom met een klein strafblad kon al een probleem vormen. In geval van twijfel werd er ook geïnformeerd bij schoolleraren en commandanten uit militaire dienst. Heel lastig allemaal en tegenwoordig vast in strijd met de Wet Bescherming Persoonsgevens, maar het hield veel problemen buiten de deur. Die screening behoort tot het verleden, met alle gevolgen van dien. Vooral de werving van agenten met een migratie-achtergrond vormen een stevige uitdaging. Turkse, Marokkaanse of Antilliaanse leerling-agenten kunnen nog zó geschikt zijn, er is altijd het risico van een achterban die minder enthousiast is over de politie. Dit kan leiden tot een loyaliteitsprobleem bij de agent. Voor wie kom je op, voor je werkgever of voor de familie? En hoe ga je om met die neef die vraagt of je even in het politiesysteem kan kijken? Ga je als agent nog naar familiefeestjes, waar volop wordt gesnoven?

Als je vroeger agent wilde worden kwam er een adjudant op huisbezoek, gewoon om even te kijken uit wat voor nest je kwam

Ben je opgewassen tegen het verwijt te zijn ‘overgelopen’?

Het is goed en logisch dat de politie ze snel mogelijk op volle sterkte het hoofd kan bieden aan de de problemen van deze tijd, want die zijn er genoeg. Maar die politie moet wel goed en betrouwbaar zijn. Biljarten doen ze maar in eigen tijd.