Nieuwe rubriek bij Panorama: in botsing met de wet

Dit artikel gaat over Fleur.

Ze is een vrouw van 42 en vertegenwoordigster van beroep. Ze is veel voor haar werk onderweg. Ze doet haar werk goed. Haar baas is heel tevreden over haar. Ze werkt hard.

Fleur heeft al jaren een vriend met wie ze samenwoont. Het loopt niet lekker.

De relatie staat op knappen. Ze zitten elkaar flink in de haren. Om haar hart te luchten gaat ze op een zaterdagavond in november eten bij haar hartsvriendin. Die vriendin woont bij Fleur in de buurt. Ze gaat er lopend naartoe. Die avond drinken ze wijn. Bij de borrel, tijdens het eten. Niet extreem veel, maar ook niet weinig. Bij de koffie nemen ze ook nog wat limoncello. Aan het einde van de avond loopt Fleur naar huis. Althans dat is haar bedoeling. Op haar route komt ze elektrische deel-scootertjes tegen. Dat is net zoiets als greenwheels en autodelen, maar dan voor snorscooters. Fleur heeft daar een abonnement op. Het is laat en het is koud. In een split second besluit Fleur op zo’n scootertje te stappen om zo haar weg naar huis te vervolgen. Die beslissing komt haar duur te staan.

Aangehouden

Na een paar honderd meter wordt ze aangehouden door de politie. Ze moet op straat een zogenoemde ‘voorlopige blaastest’ doen. Ze blaast een F, van faillure. Als je op straat een

F blaast, ontstaat er een serieuze verdenking dat je hebt deelgenomen aan het verkeer terwijl je meer hebt gedronken dan wettelijk mag. Dan moet je mee naar het politiebureau voor een uitgebreide ademanalyse. Fleur moet dus mee naar het bureau. Het resultaat van die echte ademanalyse is meer dan 1000 ug/l. Dat is echt veel. Dat is bijna vijf keer keer meer dan de toegestane hoeveelheid alcoholhoudende drank waarmee je nog naar huis mag rijden. Eigenlijk mag je niet meer dan twee glazen wijn of bier drinken om nog te mogen rijden.

Als je langer dan vijf jaar je rijbewijs hebt en je blaast meer dan 570 ug/l, wordt je rijbewijs ingevorderd door de politie. Als je je rijbewijs korter dan vijf jaar hebt, gebeurt dat al bij 350 ug/l.

Bij Fleur wordt haar rijbewijs ingevorderd en blijft dat ook. In het algemeen krijg je binnen tien dagen bericht van het OM met de mededeling hoelang je rijbewijs wordt ingehouden. Die inhoudingstermijn wordt aan de hand van vaste richtlijnen vastgesteld. Meestal staat er in die brief ook een datum genoemd wanneer een officier van justitie met je wil praten over de straf die je ktijgt voor het rijden onder invloed.

Euforie van korte duur

Als je je rijbewijs eerder terug wil hebben, kun je de rechtbank daarom verzoeken. Dan moet er een klaagschrift worden ingediend tegen het niet terugkrijgen van het rijbewijs. Dan volgt een zitting op de rechtbank. Op die zitting, beter is al in dat klaagschrift, moet je kunnen aantonen dat je groot belang hebt bij eerdere teruggave van je rijbewijs dan de datum die het OM voorstelt.

Terug naar Fleur. Ze meldt zich, twee weken nadat ze haar rijbewijs heeft moeten achterlaten op het politiebureau, bij mij. Ze heeft haar rijbewijs namelijk heel dringend nodig voor haar werk en heeft om die reden zelf al een klaagschrift ingediend bij de rechtbank. Ze vraagt me haar te helpen. Ongeveer twee weken later is de zitting over het rijbewijs bij de rechtbank. De richtlijn voor de inhoudingstermijn die het OM hanteert bij de hoeveelheid ug/l van Fleur is een veelvoud van die ene maand die Fleur haar rijbewijs nu kwijt is. De kans dat ze het nu al terugkrijgt, is daarom niet heel groot.

De rechter begrijpt dat Fleur haar rijbewijs dringend nodig heeft, maar kan niet om de hoeveelheid ug/l heen. Dat is niet uit te leggen aan de samenleving, zo stelt de rechter. Fleur krijgt haar rijbewijs in die klaagprocedure daarom nog niet terug.

Gelukkig is haar werkgever begripvol. Fleur krijgt aangepast werk. Maar heel lang kan deze situatie niet duren. Fleur moet weer snel de weg op.

Weer een paar weken later vindt de zitting plaats bij het OM. Fleur is bloedzenuwachtig. Ze maakt een oprechte indruk op de officier van justitie. De officier gelooft Fleur dat ze door alle omstandigheden eenmalig in de fout is gegaan. En ziet ook in dat ze zonder rijbewijs haar baan kwijtraakt. De werkgever heeft dat in een brief aangekondigd. Fleur krijgt haar rijbewijs terug. We kunnen ons geluk niet op. Maar onze euforie is helaas van korte duur. Nog voordat ik terug ben op kantoor word ik gebeld door de officier van justitie met de mededeling dat het rijbewijs feitelijk niet teruggestuurd kan worden naar Fleur, omdat het toevallig net die ochtend naar het CBR is gestuurd.

Hard geraakt door CBR

Het OM bericht het CBR standaard wanneer je rijbewijs is ingevorderd. Als je meer hebt gedronken dan in het verkeer is toegestaan, kan het CBR deelname aan een verplichte cursus opleggen.

Als je net als Fleur flink meer hebt gedronken dan is toegestaan, volgt een onderzoek naar je rijvaardigheid. Dat is een kostbaar onderzoek, dat je eerst zelf moet betalen voordat het plaatsvindt. Intussen is je rijbewijs geschorst en mag je niet rijden. Pas wanneer het CBR heeft vastgesteld dat je rijgeschikt bent, is je rijbewijs weer geldig en krijg je het terug.

Het is helaas niet zo dat het strafrechtelijke traject en het CBR-traject altijd gelijktijdig plaatsvinden. Het kan zo zijn dat de strafzaak al is afgewikkeld en het CBR-traject daarna pas plaatsvindt. Zoals bij Fleur het geval is.

Voor Fleur begint de ellende dan pas echt. Omdat haar rijbewijs is geschorst, mag ze nog steeds niet rijden. Maar Fleur gaat het traject bij het CBR met vertrouwen in.

Zij moet spreken met een psycholoog aan wie ze eerlijk vertelt dat ze meerdere keren per week een paar glazen wijn drinkt. Tot haar grote schrik rapporteert de psycholoog vervolgens aan het CBR dat ze zich schuldig maakt aan alcoholmisbruik. Ze is het daar pertinent mee oneens. De psycholoog wil het rapport echter niet aanpassen.

Perplex

Het CBR beslist op basis van dat rapport schriftelijk dat ze een jaar lang niet rijgeschikt is. Na dit jaar moet zij zich opnieuw laten onderzoeken. Uit dat onderzoek moet dan blijken dat er geen sprake meer is van alcoholmisbruik. Pas dan krijgt ze haar rijbewijs terug. Dit gaat nog minimaal anderhalf jaar duren. Ik ben werkelijk perplex van deze beslissing. Fleur heeft haar rijbewijs al meer dan twintig jaar en is nog nooit met de politie in aanraking geweest, dus ook niet voor rijden onder invloed. Ze is niet aangehouden terwijl ze in een auto reed. Ze zat op een elektrische scooter. Het was midden in de nacht. Er was niemand op de weg, behalve Fleur en de politie.

De keuze om op die scooter te stappen was verkeerd. Dat snapt Fleur ook wel en daar heeft ze van geleerd. Maar de gevolgen van dit ene incident zijn onevenredig groot. De gedraging van Fleur en het gevolg staan niet met elkaar in verhouding. Ik vind dat Fleur onevenredig hard door het besluit van het CBR wordt geraakt.

De conclusie van de psycholoog is veel te kort door de bocht. En het gevolg dat het CBR daaraan verbindt, zonder ook maar enigszins rekening te houden met haar omstandigheden, vind ik echt bizar. Hoezo ben je als je meerdere keren per week een paar glazen alcohol drinkt ongeschikt om een motorvoertuig te besturen? Het gaat er toch om dat je met te veel drank op niet achter het stuur stapt?

Het leven op z'n kop

In de strafzaak heeft de officier van justitie wel rekening gehouden met de omstandigheden en de gemoedstoestand van Fleur toen ze besloot op die deelscooter te stappen. Ook hield de officier rekening met het verliezen van haar baan als ze haar rijbewijs heel lang kwijt zou zijn.

Elke menselijke maat in het besluit van het CBR ontbreekt.

Fleur moet daarom wel in bezwaar tegen dit zeer onterechte oordeel. In die procedure zal ze moeten proberen het CBR te overreden om deze beslissing terug te draaien en om haar rijgeschikt te verklaren. Deze procedure loopt inmiddels, maar is nog niet afgerond.

Intussen staat haar leven volledig op zijn kop. Haar bewegingsvrijheid is al maanden enorm ingeperkt door afhankelijk te zijn van het openbaar vervoer en de fiets. En ze is haar werk kwijt. CBR-procedures kunnen in sommige situaties tot meer ellende leiden dan de strafzaak. Drank kan meer kapotmaken dan je lief is…