De Limburgse opticienmoord (longread)

Een hardwerkende vrouw met een groot hart voor haar brillenzaak Isabelle Optiek. De 42-jarige Isabelle Pongs is met haar winkel in de zomer van 2004 al jarenlang een begrip in het centrum van Landgraaf. Op deze plek komt zij wrang genoeg ook aan haar einde, want Pongs heeft geen schijn van kans op die bewuste 30ste juli, nu veertien jaar geleden. In het keukentje van haar brillenzaak krijgt de opticien eerst een messteek in haar rug te verwerken, waarna haar keel wordt doorgesneden terwijl zij op een stoel zit.

Het is volgens ingewijden een bloedspektakel dat de recherche later in het pand aantreft. Een gruwelijk tafereel. Tijdens de speurtocht naar de dader(s) richt de recherche als eerste het vizier op Pieter Pongs, midden 2004 al geruime tijd de partner van Isabelle. Zijn handel en wandel keert men compleet binnenstebuiten. Een observatieteam houdt heimelijk in de gaten waar de Landgravenaar zich in de tijd na de moord op zijn vrouw mee bezighoudt.

Dat levert niet veel op. Al wat de politie ziet is dat Pongs op dat moment werkzaam is als bedrijfskundige en in zijn vrije tijd kookt en aan fitness doet. Wat de speurders ook proberen, uiteindelijk moet de recherche concluderen dat Pieter Pongs niet achter de brute moord op zijn vrouw kan zitten. Een lezing die welingelichte opsporingsbronnen desgevraagd bevestigen.

Compleet ingestort

“Ik heb echt niks met de dood van Isabelle te maken,” blikt de 52-jarige Pongs thuis aan de keukentafel in Landgraaf terug. “Daarom heb ik altijd open en transparant met de recherche gepraat. Ik had en heb niks te verbergen.” Maar dat hij onderwerp is geweest van het onderzoek naar de moord op Isabelle heeft wel zijn sporen achtergelaten. “De hele wereld om mij heen is compleet ingestort geweest,” verzucht Pongs. “Goede vrienden, familie; ik had bijna niks meer over. Zelfs op verjaardagen werd ik niet uitgenodigd in verband met deze zaak. Je ziet gewoon mensen naar je wijzen in het openbaar, bijvoorbeeld in de supermarkt. Je kunt je niet voorstellen wat dit met mensen doet. Ik ben zelfs antidepressiva gaan slikken.”

Pongs wijst met de beschuldigende vinger naar de recherche. “Toentertijd is de recherche overal naartoe gestapt met suggestieve vragen. Ik neem het ze niet kwalijk dat zij hun werk gewoon deden. Dat ik bovenaan het verdachtenlijstje stond, dat begrijp ik zeker, want in een moordonderzoek wordt altijd als eerste naar directe familie gekeken. Maar ik neem het ze wél kwalijk dat ze zolang die tunnelvisie naar mij toe in stand hebben gehouden.”

De man is wel helemaal gerehabiliteerd. “Nu kijkt niemand mij gelukkig nog scheef aan, maar lichamelijk heb ik wel allerlei ernstige gebreken. Mijn diabetes is erger geworden, ik ben in de WIA terechtgekomen. Daardoor kan ik niet meer werken en heb ik het financieel dus moeilijker. Daardoor heb ik uiteindelijk mijn huis, waar ik met Isabelle woonde, moeten verkopen.”

De bekentenis

Uiteindelijk komen de Limburgse speurders tijdens het onderzoek uit bij het tweetal hoofverdachten: Dennis E. en Andy S. De twee mannen bekennen later de moord op Pongs gepleegd te hebben. Andy S. beschrijft zelfs tijdens verhoren door de recherche hoe hij de opticien in het keukentje precies om het leven heeft gebracht.

Pongs: “In eerste instantie was ik blij dat er weer iets gebeurde,” zegt Pieter Pongs. “Ik kende de twee verdachte personen niet, dus daarom ben ik op onderzoek uitgegaan. Al snel werd me duidelijk dat de twee mannelijke verdachten jeugdige drugsverslaafden waren. Die zouden toch alleen maar op geld uit zijn, maar het rare is dat er na de moord nog een beurs met geld in de winkel is gevonden en Isabelle had al haar sieraden nog om. Ik had bij deze twee gasten dus direct mijn twijfels.” En die twijfels kloppen. De rechtbank in Maastricht besluit om S. en E., volgens justitie allebei zwakbegaafd, uiteindelijk in 2008 vrij te spreken wegens gebrek aan bewijs.

Een en ander zorgt voor een dubbel gevoel bij Pongs, zo legt hij uit. “Ik was namelijk toch boos dat ze werden vrijgesproken, want ze hadden toch bekend. Ze hadden daderinformatie en wisten de keuken, de plaats delict dus, precies te beschrijven. Ook de beschuitbussen, die Isabelle eerder die middag pas gekocht had bij Schlecker, wisten zij te noemen en te beschrijven.”

De opdrachtgever

Justitie en politie staan wat betreft deze moord met lege handen, waardoor deze zaak tot nu toe nog altijd onopgelost blijft. Het is Pieter Pongs zelf die het coldcaseteam van de Limburgse politie, dat zich inmiddels met de ‘opticienmoord’ bezighoudt, enkele maanden geleden informatie verstrekt over de mogelijke opdrachtgever voor de moord op ‘zijn’ Isabelle. De naam van de man is bij de redactie bekend. Pongs: “Ik kreeg een tip van een bekende van die man dat zijn verhaal over zijn rol rond de dood van Isabelle niet klopte. Hij zou gelogen hebben over zijn geldproblemen en zijn contacten met Isabelle. Het motief voor de opdracht voor de moord op Isabelle is een financiële reden geweest. In oktober 2017 ben ik met mijn informatie, vermoedens over de verdenking aan het adres van deze man, naar de recherche gestapt.”

Het is niet zomaar dat Pongs dit denkt: “Er is namelijk geld met betrekking tot de brillenzaak verdwenen, veel geld,” zegt de weduwnaar. “Isabelle blijkt vanaf januari 2004, dus zes maanden voor haar dood, geen geld meer op de rekening van de brillenzaak gestort te hebben. Dat is heel vreemd. Er was namelijk wel omzet gedraaid, dus waar is dat geld naartoe?” Haar toenmalige echtgenoot kan niet anders concluderen dan dat Isabelle Pongs grote bedragen heeft achtergehouden.

“In de jaren voor 2004 was daar ook al deels sprake van. Isabelle had het heel druk in de winkel, maar er werd veel minder omzet gestort dan feitelijk had gemoeten. Ik denk dat er een paar ton verdwenen is, waarschijnlijk door Isabelle in haar broekzak gestopt in plaats van naar de bank te brengen. Ook betaalde Isabelle verzekeringen niet en kwamen er mensen bij mij na haar dood met aanmaningen.”

Financieel avontuur

“Ik denk dat Isabelle in een financieel avontuur is gestapt en dat dit faliekant mis is gegaan. Toen Isabelle hoorde dat er geen geld was, moet zij tegen hem – ik kan en wil zijn naam niet in het openbaar noemen omdat ik anders in gevaar kom – uitgevallen zijn. Isabelle was wat dat betreft een heel pittige tante, niemand moest aan haar centen komen. Die ging altijd tot het gaatje tijdens het stampij maken. Hier dus met fatale gevolgen.”

Terug naar de tip die Pongs in oktober 2017 dus, in het diepste geheim, doorgaf aan de recherche. Een stap waar hij stiekem zijn laatste hoop op vestigde. Ja, de speurders nemen zijn informatie zeker serieus. Maar helaas: alle nieuwe hoop verandert uiteindelijk in teleurstelling. Uit correspondentie tussen een lid van het coldcaseteam van de Limburgse politie en Pieter Pongs blijkt dat de door hem genoemde mogelijke opdrachtgever voor de moord op zijn vrouw in oktober vorig jaar gehoord is. Kort daarna kwam deze man te overlijden.

Geen doorbraak

Weer geen doorbraak dus, vooralsnog in ieder geval. Het predikaat ‘onopgelost’ blijft in stand. “Hier is niets uigekomen. Wij zijn aan het kijken of er forensisch-technisch nog iets mogelijk is,” aldus een rechercheur in een reactie naar Pieter Pongs toe.

Op vragen van Panorama over deze zaak horen we: “Alle tips en reacties die nog steeds in deze zaak binnen komen worden altijd uitgerechercheerd. Net zoals alle andere coldcasezaken heeft het onderzoek inzake mevrouw Pongs ook onze serieuze aandacht en blijven we daaraan werken en onderzoeken. Inhoudelijk kunnen we niet ingaan op deze zaak en dus ook niet op de vragen die je stelt,” geeft een woordvoerster aan.

Pongs zucht en neemt een slokje water. Enkele keren per jaar bezoekt de vijftiger het graf van zijn vermoorde vrouw op de gemeentelijke begraafplaats van Landgraaf, die hemelsbreed nauwelijks een kilometer van de plaats delict ligt. “Ik denk dat deze man het geheim over de moord op Isabelle mee in zijn graf genomen heeft. Ik had gehoopt dat hij alsnog iets zou gaan zeggen, openheid van zaken zou geven, maar dat is dus niet gebeurd. Helaas. Ik wil dat er iemand voor deze moord gestraft wordt, maar dat ook de rust in mijn leven terugkeert.”

Geen contact meer met zwager

Raymond van den Eijnden, broer van Isabelle Pongs, geeft aan graag een flinke duw aan het onderzoek te willen geven. “Fijn dat de recherche toch nog iets doet in deze zaak,” aldus Van den Eijnden, die aangeeft een uitstekende relatie met zijn zus te hebben gehad, maar verder heel summier is in zijn commentaar. Met zijn toenmalige zwager Pieter heeft hij al geruime tijd geen contact meer, zo laat laatstgenoemde weten.

Dna-resultaten Nicky Verstappen gebruiken’

Pieter Pongs heeft nog een suggestie: “Ik weet dat het volgens de wet officieel niet mag, maar ik wil gewoon geuit hebben dat ik graag zou willen dat het afgenomen dna van die vele duizenden mannen in de zaak van Nicky Verstappen ook gebruikt zou kunnen worden in verband met onopgeloste moord op Isabelle. Zeker omdat de meeste mannen die in de zaak-Verstappen zijn opgeroepen voor dna-afname, uit Landgraaf afkomstig zijn,・ legt Pieter Pongs uit.

“Precies de plaats dus waar Isabelle vermoord werd. Ik heb dit overigens ook nog niet zolang geleden kenbaar gemaakt bij de politie. Burgemeester Raymond Vlecken van Landgraaf had voor mij die contacten gelegd. Ook heb ik mijn idee en gedachtengang hierover neergelegd bij het Ministerie van Veiligheid en Justitie in Den Haag. Ik weet dus dat dna in andere zaken niet gebruikt mag worden, maar wilde gewoon mijn frustratie uiten daarover. Heel jammer.”

De politie heeft in een reactie aan Pongs desgevraagd laten weten dat er aan die wet helaas niets te veranderen valt. “Op de site kun je meer lezen over het dna-verwantschapsonderzoek,” zo heeft de recherche de weduwnaar van Isabelle laten weten.