Coke kraakt crimineel: waarom keiharde misdadigers al snuivend ten onder gaan

Het is een sleutelscène in misschien wel de meest tot de verbeelding sprekende misdaadfilm van de afgelopen eeuw. Al Pacino, die in Scarface als Tony Montana met een potsierlijk grote berg vol coke op zijn bureau en een witte neus zijn ondergang tegemoet gaat. Niet dat hij daar niet voor gewaarschuwd is.

Michelle Pfeiffer laat zich er tegenover Tony en zijn partner in de klassieker al over uit, als zijn vrouw Elvira: “Don’t get high on your own supply.” Op het toppunt van zijn verslaafde paranoia verliest Tony uiteindelijk alles. Hij schiet zijn beste vriend dood, en zijn zus opent het vuur op hem. Hij is dan al verstoten door zijn moeder.

In een dramatisch vuur - gevecht sterft Tony dan ten slotte zelf, in de epische eindscène van de film. Het is een vaak herhaald patroon in het leven van grote drugscriminelen. Uiteindelijk gaan ze in hun loopbaan ten onder aan het gebruik van hun eigen product, al dan niet onder druk van het criminele milieu, waar maar weinig genade bestaat voor elkaar.

De eerste Nederlandse crimineel die daaraan onderdoor ging, was Klaas Bruinsma. Hij was de eerste echte ‘godfather’ die ons land in de jaren negentig kende. Bruinsma begon als jong directeurszoontje met een bekakt accent aan zijn criminele carrière, en werkte zich op tot een invloedrijke drugsbaron.

Hij was de eerste die in Nederland met zijn activiteiten voldeed aan de definitie van ‘georganiseerde misdaad’. Een leverancier die hem in de jaren tachtig zijn eerste pondjes hasj bezorgde, weet het beeld van hem van destijds nog terug te halen: “Hij was een koper, die zijn handel kwam halen, zoals dat toen ging. Dan sprak ik hem kort. Ik herinner me hem als een aardige gozer.” Een decennium later lijkt Bruinsma een persoonlijkheidsverandering te hebben ondergaan.

De leverancier hoorde via zijn partners dat Bruinsma begin jaren negentig flink aan de coke zou zitten, en dat zijn werkwijze gewelddadig was geworden: “Ik weet niet of hij verantwoordelijk was voor moorden, maar hij kon mensen wel extreem onder druk zetten. Zijn huis was ook helemaal beveiligd. Hij had dus serieuze vij- anden gecreëerd, sinds ik hem die eerste keer zag. Hij was met grote criminele dingen bezig, en hij had miljoenenschulden.”

Benieuwd naar de rest van het artikel? Bekijk 'm in de nieuwste Panorama of check het via Blendle.