De allereerste Nederlandse liquidatie is nog steeds niet opgelost

Uit de editie van 7 juli 2021: Wie vermoordde in 1974 de Amsterdamse penozefiguur David Vas Dias? En een maand later zijn vriend Nico Hol? Panorama zag het politiedossier in en kwam twee bekende namen tegen: Greg ‘de Godfather’ Remmers en Henk ‘de Zwarte Cobra’ Rommy.

26 mei 1974, ’s ochtends.

Mevrouw Cator, de bejaarde bewoonster van de villa aan de Amsterdamsestraatweg 97 te Hilversum, stuurt haar huishoudster Ada naar het tuinhuis dat bij de villa hoort. Dat tuinhuis – met negen kamers toch nog iets groter dan een doorsnee woning – heeft Cator verhuurd aan David Cohen, en die had gisteren gezegd zich niet lekker te voelen. Of Ada even naar hem wil omzien.

Maar natuurlijk, zegt Ada. Ze heeft eerder als verpleegster gewerkt en ze vindt meneer Cohen aardig. Wat hij precies doet weet ze niet, wel dat hij veel bezoek krijgt – en niet van de armste types. Allen zijn ze chic gekleed. Althans duur. Een van hen rijdt in een blauwe Rolls-Royce. Afgelopen zondag stond die nog voor de deur. Zelf neemt Cohen bijna elke dag een taxi naar Amsterdam.

Ada is nog maar 19, maar heeft als verpleegster al veel lijken gezien. Zelfs vier in één nacht. Alleen nog niet eerder eentje met kogelgaten, laat staan met zo veel. Cohen is letterlijk aan flarden geschoten, als een dolle hond. Waar is zijn gezicht? Ze probeert de kogelgaten te tellen. Eén, twee, drie… Of zijn het er vier?

Dan schiet haar te binnen wat Cohen tegen haar had gezegd, maar wat ze niet serieus had genomen: dat hij over miljoenen beschikte en goede connecties met de maffia had. De Italiaanse maffia? Hier, in het Gooi?

Rechercheurs van de Gooise Moordbrigade komen er al snel achter dat het slachtoffer wel David heet, maar niet Cohen. In werkelijkheid heette hij David Vas Dias. Hij was beroepscrimineel en een ‘zakenrelatie’ van Frits Adriaanse, alias Frits van de Wereld, de koning van de hoofdstedelijke Zeedijk. En niet bij iedereen geliefd: Vas Dias had meer vijanden dan een straathond vlooien. Wie heeft hem standrechtelijk geëxecuteerd, want daar komt het toch wel op neer? Met zeven kogels. En waarom? Het is geen ordinaire roofmoord, althans: in de portefeuille van het slachtoffer zit nog 7000 gulden. De Gooise Moordbrigade heeft nauwelijks tijd om over die vragen na te denken, want een maand later – op 26 juni 1974 – wordt de nachtportier van hotel Jan Tabak in Bussum vermoord, een paar honderd meter verderop.

Gorgelend geluid

Om 7.10 uur die dag gaat de telefoon op het politiebureau van Bussum. Het is de receptioniste van hotel Tabak. Ze meldt de wachtcommandant dat nachtportier Nicolaas Hol (62) in de kelder ligt, met ingeslagen schedel. Hij voelt nog ‘licht warm’ aan, hoort de wachtcommandant haar zeggen. Een van de toegesnelde agenten meent nog een ‘gorgelend geluid’ te horen, maar helemaal zeker daarvan is hij niet.

De rechercheurs moeten het doen met een paar feiten. Op een tafeltje in de hal rechts van de receptie staat een glas ‘verslagen’ bier en een flesje Amstel Gold. Het slachtoffer dronk wel (veel zelfs), maar als het even kon Heineken – en dat kan hier in het hotel. De vingerafdrukken op flesje en glas zijn dan ook niet van hem. En ook niet van een ander personeelslid.

In het kantoortje achter de receptie hangt het colbertje van Hol, met daarin zijn portefeuille. Daarin zitten zijn paspoort, rijbewijs en het kentekenbewijs van zijn Mercedes. Het geldtrommeltje dat onder de balie hoort te staan, staat nu in het kantoortje achter de balie. De inhoud (420,52 gulden) ontbreekt.

Roofmoord?

Maar dan wordt duidelijk dat Hol een kennis was van Vas Dias. Ze kenden elkaar uit de illegale gokwereld en van het beruchte etablissement Hof van Holland aan het Rembrandtplein, waar op elk moment van de dag minimaal honderd jaar lik aan de bar zit.

Ook wordt duidelijk dat Vas Dias in hotel Jan Tabak had gelogeerd in de dagen voordat hij het tuinhuis van mevrouw Cator betrok. Vanaf nu lijken beide moorden dus één zaak.

Het vrouwelijke personeel van hotel Jan Tabak heeft Vas Dias in die paar dagen dat hij er logeerde maar al te goed leren kennen. Een ontbijtserveerster verklaart dat hij haar voortdurend achterna had gelopen. Op een dag was hij achter haar komen staan en had haar omhelsd. Hij vroeg: “Ga je met me mee naar het donkere bos?” Hij had een bundel bankbiljetten van 1000 gulden tevoorschijn gehaald, maar ze was toch maar niet met hem meegegaan.

En nachtportier Hol zei later tegen haar dat de moordenaar van Vas Dias misschien ook wel in het hotel was geweest, dat zij hem misschien wel had geserveerd… Vond ze toen een vreemde opmerking. En nu zijn beiden dood.

Ada is nog maar 19, maar heeft als verpleegster al veel lijken gezien. Zelfs vier in één nacht. Alleen nog niet eerder eentje met kogelgaten, laat staan zoveel

Oplichter in het groot

Rechercheurs reconstrueren de levens van Vas Dias en Hol. David Vas Dias – een achterneef van de echtgenote van de opa van Willem Endstra, maar dat terzijde – is een marktkoopman (type standwerker) die uitgroeit tot oplichter in het groot. Hij handelt in diamanten (valse of echte, maar in dat laatste geval steevast gehaald uit gestolen sieraden) en bedondert links en rechts mensen, nette zakenmannen maar ook collega-criminelen uit binnen- en buitenland. De handel in diamanten is een handel in vertrouwen, leren de rechercheurs. Handelaren geven partijen diamanten mee zonder iets op papier te zetten. Het geld komt later wel. Dat weet Vas Dias ook. Ergens in 1972 stapt hij de winkel van juwelier Weiss in Rotterdam binnen. Op basis van eerdere contacten vertrouwt Weiss de Amsterdammer en geeft hem een partij ter waarde van 30.000 gulden mee.

Enkele weken later stapt Vas Dias weer zijn zaak binnen. Weiss denkt dat hij die 30.000 wil betalen en dat wil Vas Dias ook, vertelt hij Weiss, maar hij is zijn portemonnee vergeten… Toch vraagt Vas Dias of hij nog een partij op de pof kan krijgen. Maar Weiss is ook weer niet helemaal gek en zegt nee. Hij brengt hem – vriendelijk als hij is – nog wel even met zijn auto naar het station. Bij terugkomst in zijn zaak komt Weiss erachter dat Vas Dias een paar kilo goud heeft gestolen. Het komt Vas Dias op acht maanden cel te staan.

Handelaren in diamant zijn er na de moord dan ook van overtuigd:

Vas Dias heeft het vertrouwen van iemand geschonden. Maar wel van de verkeerde. Daarom is hij maar 45 geworden.

Een vermoeden dat wordt versterkt als de rechercheurs van de Gooise Moordbrigade van hun Amsterdamse collega’s vernemen dat Vas Dias wel degelijk contacten met de Italiaanse maffia had, zoals hij Ada had verteld.

In 1971 was in Amsterdam een diamantair thuis vermoord en beroofd en toen werd al vermoed dat Vas Dias de Italiaanse daders de tip had gegeven.

Had hij de maffia nu niet getipt, maar bedonderd? In ieder geval was hij de eerste Nederlandse crimineel die werd geliquideerd. Tot dan toe waren het alleen Chinezen onderling die dat deden.

Op 29 april 1974 – Vas Dias heeft nog ruim drie weken te leven – worden Remmers en twee anderen staande gehouden in Amsterdam. Remmers heeft een revolver achter de broeksband

Motieven te over

Bij hun onderzoek hebben de rechercheurs geluk. In de eerste maanden van 1974 had de Amsterdamse recherche de telefoon van Frits van de Wereld afgetapt, nadat iemand ze had verteld dat de koning van de Zeedijk de Volendamse kotter Lammie naar Libanon had gestuurd om 3000 kilo hasj (toen megaveel) op te halen. Bij terugkomst eind april 1974 wachtte de politie het schip op en sloeg Frits in de boeien.

Een van degenen die regelmatig met Frits van de Wereld hadden gebeld was Klaas Bruinsma. Een ander was David Vas Dias.

De rechercheurs bladeren terug in de tapverslagen. Op 1 februari 1974 belt Vas Dias vanuit Düsseldorf en zegt dat hij ‘zwaar in de puree’ zit. Want de politie zoekt hem wegens het bezit van gestolen aandelen.

Frits van de Wereld biedt meteen een eenvoudige oplossing: zeg dat je hebt gewonnen met gokken en dat je bent uitbetaald in die aandelen. Maar de aandelen en de bijbehorende aandacht van de politie blijken niet eens het grootste probleem voor Vas Dias: iemand krijgt nog 100.000 gulden van hem. En dat geld heeft hij niet.

Drie dagen later belt Vas Dias weer en kennelijk heeft Frits van de Wereld informatie ingewonnen. Hij zegt dat alleen ene Ben Polak achter Vas Dias aan zit. Verder niemand. Behalve de politie dan.

Of die mededeling Vas Dias geruststelde of juist verontrustte, is niet duidelijk. Zoals ook niet duidelijk werd waarom Polak achter Vas Dias aan zat. Is hij degene die nog een ton van Vas Dias krijgt? Rechercheurs reizen vervolgens af naar Düsseldorf en vernemen daar van een juwelier annex opkoper van gestolen juwelen dat Vas Dias lid was van de bende die onlangs in Kassel voor 600.000 aan sieraden had gestolen.

Althans niet had afgerekend. En terug in Amsterdam horen ze dat Vas Dias op de avond voor zijn dood in Hof van Holland aan die honderd jaar lik had verteld dat hij een ‘Duitse gangster’ 1 miljoen gulden had afgetroggeld. En dan heeft Vas Dias mogelijk ook nog het hasjtransport van Frits van de Wereld verraden. Of dacht Van de Wereld dat.

Feit is dat de politie al in een opmerkelijk vroeg stadium op de hoogte was van het transport met de Lammie. Goed speurwerk? Of was het transport verraden? Feit is ook dat Vas Dias informant van de politie was.

Uit hoeveel richtingen kunnen kogels eigenlijk komen? vragen de rechercheurs zich vertwijfeld af.

Lees verder op de volgende pagina.