Eddy Terstall: Domweg gelukkig in de Jordaan

Playboy sprak met Terstall over zijn nieuwe film, zijn voorkeur voor jongere vrouwen, het ijzige politieke klimaat met Wilders als ‘het monster van Frankenstein’ en het succes van Simon dat hem blijft achtervolgen. ‘Simon heeft me innerlijke rust gebracht. Ik heb niet meer zo’n enorme bewijsdrang.’

Eddy Terstall mag dan bijna drie jaar geleden Abraham hebben gezien, met zijn rossige uiterlijk en nieuwsgierige oogopslag oogt hij nog steeds jongensachtig als hij het café De Kat in de Wijngaert binnenwandelt op een vroege vrijdagmorgen. Terstall heeft een drukke dag voor de boeg vol werkafspraken, maar voor een goed gesprek met Playboy maakt hij graag tijd vrij in zijn Amsterdamse stamkroeg. Genoeg te bespreken: over de samen met zijn artistieke partner in crime Erik Wünsch gemaakte film Alberta, die sinds deze maand draait in de bioscoop, over de verkiezingen, Geert Wilders, de islam, Donald Trump dan wel over de boze buitenwereld die zijn ‘geluksbuurt’ De Jordaan tegenwoordig omringt. O ja, en over zijn hardnekkige voorkeur voor geliefden die zijn dochter hadden kunnen zijn. ‘Jongere vrouwen zijn losser, meer onbevangen en nog avontuurlijk ingesteld. En ja, natuurlijk speelt het esthetische aspect ook mee.’

‘Alberta’ verwijst naar de naam van de minnares van de met een midlifecrisis worstelende hoofdpersoon Freek, en speelt zich af in Canada. Hoe kom je daar in hemelsnaam terecht?

Erik Wünsch en ik hadden het filmscript met als thema midlifecrisis al in 2011 min of meer af. Het verhaal gaat over een succesvolle reclameman en bewierookte mediagoeroe van ergens in de veertig, die zich redelijk veel kan permitteren qua werk en privé en zich helemaal onderdompelt in z’n midlifecrisis. Maar wat gebeurt er als we deze man uit z’n comfortzone halen en hem in een nieuwe omgeving plaatsen waarin hij niet meer zo zeker van zichzelf is? En toen ineens kwam Alberta opdoemen. Mede dankzij de KLM. Die hadden Erik en mij benaderd of we geen reclamefilm wilden maken voor een trans-Atlantische vliegbestemming, bijvoorbeeld naar Alberta. Daar hadden we aanvankelijk niet zoveel zin in, maar we werden wel op een idee gebracht: Alberta, dat ligt toch in een ruig bosgebied bij de Rocky Mountains en daar maakt de Canadese politie te paard toch de dienst uit? Mounties, beren, elanden en imposante bergen. Dat klonk niet alleen als het decor van een nieuw stripavontuur van Donald Duck, maar ook als de ideale locatie van een man met een midlifecrisis die huis en haard verlaat en in the middle of nowhere belandt samen met zijn minnares, die ook heel toevallig Alberta heet.

Was de keuze voor Daniël Boissevain als hoofdrolspeler snel gemaakt?

 Ja, hij was helemaal geknipt voor die rol. Daniël heeft de uiterlijke kenmerken van een knappe man, niet te glad, klein tikje fout maar verder overwegend een goedzak. En voor knappe mannen geldt vaak zodra ze de veertig zijn gepasseerd: ze zien er kwetsbaarder uit, maar dat maakt ze toegankelijker en daarmee ook weer aantrekkelijker voor vrouwen. Noem dat maar het Warren Beatty-effect.

Boissevain wordt in de film geflankeerd door Eva Duijvestein en Jamie Grant, die respectievelijk zijn vrouw en zijn buitenvrouw spelen. Allebei expressieve en mooie blondines. Is dat toeval?

Nee, het moet een beetje oplettende filmkijker wel gaandeweg opvallen dat Jamie de jongere versie is van Eva. Dat is bewust gedaan met een knipoog. Dat zie je wel vaker bij mannen met een midlifecrisis. Ze vallen op hetzelfde type vrouwen, alleen is hun laatste verovering beduidend jonger dan de vrouw die ze aan de kant hebben gezet.

In je films laat je graag laconieke personages opdraven die strooien met geestige oneliners en verstrikt raken in tragikomische situaties binnen hun relaties. Wat maakt de film Alberta tot een typische Terstall-zedenschets?

In Alberta zijn de vrouwelijke personages sterker, slimmer en assertiever dan de mannelijke hoofdrolspeler. En dat komt ook wel overeen met de realiteit: vrouwen zijn over het algemeen wat beter toegerust in het regelen van praktische zaken. Mannen van een zekere leeftijd houden altijd iets onvolwassens, zelfs als ze een gezin hebben. Vrouwen gaan flinker om met hun verantwoordelijkheid voor het gezin. Zo gek is het dus niet dat een midlifecrisis vaak opspeelt bij mannen. Een man die nog wat wil met z’n leven, weet dat hij actie moet ondernemen omdat de tijd dringt zodra hij de 45 is gepasseerd.

Je bent een kinderloze man van zekere leeftijd en regelmatig in gezelschap van fotogenieke vrouwen die je dochter hadden kunnen zijn. Maar verder is die midlifecrisis aan jou voorbijgegaan?

Nou, ik heb bij vlagen last gehad van een soort omgekeerde midlifecrisis. De laatste tijd merk ik bij mezelf dat ik stilletjes niet vies ben van een verlangen naar rust, vastigheid, een gezin. Komt ook omdat ik met mijn vriendinnetje even een heel knus huiselijk bestaan heb geleid. We hebben in een donkere winter in een Airbnb-huis in Noorwegen boven de Poolcirkel gebivakkeerd. Duurde een week, maar dat was heerlijk. Kort daarop dacht mijn toenmalige geliefde dat ze zwanger was van mij. Tot mijn verbazing vond ik dat heel leuk. Twee weken later bleek dat niet het geval, maar in de tussentijd zag ik het wel zitten. Ik kreeg het gevoel van: het doorgeven van je genen heeft ook iets moois en iets wat nu eenmaal vastligt in ons reptielenbrein en naar boven kan komen. Kennelijk heb je als man altijd wel de oerdrift om nageslacht op deze wereld te zetten.

We zijn nu ruim negen maanden verder. Inmiddels weer nieuwe kansen op vaderschap?

Dat ligt gecompliceerd. Met de vrouw in kwestie heb ik nu een ongebonden iets. De laatste paar maanden zijn we een beetje uit elkaar gegroeid. De kans op een kleine Eddy is drastisch verminderd.

Vermoedelijk toch last van bindingsangst?

Bindingsangst? Welnee, ik laat me leiden door vrijheidslust. En dat heb ik altijd met me mee gedragen: dan ging ik met de in mijn ogen leukste vrouw ter wereld en op een gegeven moment begon het bij me te kriebelen en dacht ik van: allemaal verdomd leuk, maar er moet toch nog meer zijn in dit leven. Zo raakte ik in 1999 bevriend met het mooiste meisje van Amsterdam en al snel ging ik met haar. Was hartstikke leuk en fijn, maar na een jaartje wilde ik toch niet door. Zij koos eieren voor haar geld en is inmiddels getrouwd.

Had je dat nu anders aangepakt met deze vrouw?

Ik kan daar geen pasklaar antwoord op geven. En als ik dat zou kunnen doen, dan lijkt het me wel zo kies om dat als eerste tegen haar te zeggen en dan pas tegen Playboy. Maar ik ben er inmiddels wel van overtuigd dat ik er toen niet klaar voor was. Ik bevind me nu in rustiger vaarwater.

Het sex, drugs & rock-'n-roll-gehalte is ook niet meer wat het geweest is?

Daarmee ben ik altijd een matig mens geweest. Ik heb een hang naar avontuur en ben verknocht aan mijn vrijheid, maar ik ben ook een nieuwsgierige jongen met een hoog huismusgehalte. Wat drugs betreft: alleen af en toe wat jointjes. En in mijn early twenties heb ik weleens zo hard geblowd dat ik zo stoned was dat ik alleen de vloer kon vasthouden. Daarnaast heb ik als twintiger af en toe een lijntje coke gesnoven. Maar dat was niks voor mij. Werd ik niet aardiger of slimmer van. Verder heb ik nooit andere drugs geconsumeerd. En dus ook niet eens een xtc-pilletje uitgeprobeerd.

Rustig persoon, zei je? Dus je voldoet niet aan het stereotype van de roodharige mens die wat sneller aangebrand is dan gemiddeld?

Van een kort lontje heb ik totaal geen last. Ik heb juist een lange lont. Maar als die wordt aangestoken, dan zit er wel een aardig kruitvaatje aan.

Houd jij jezelf qua vrouwen aan de ongeschreven regel ‘jonger dan de helft plus 1 jaar’?

Zo extreem ben ik niet. Mijn laatste drie relaties waren precies twintig jaar jonger. Maar ik laat me op het amoureuze vlak wel graag in met jongere vrouwen, van in de twintig dan wel begin dertig. Jongere vrouwen zijn losser, meer onbevangen en nog avontuurlijk ingesteld. En vrouw van rond de dertig is reislustiger dan bijvoorbeeld een vrouw van veertig of ouder. Die heeft vaak al heel wat van de wereld gezien en heeft vaak ook nog kinderen thuis zitten. En natuurlijk speelt het esthetische aspect ook mee. Er wordt altijd over mij gezegd dat ik een zwak heb voor het type van Franse studentes.

Hoe ziet dit type vrouw eruit?

Ze moet onafhankelijk en authentiek zijn en je moet met haar kunnen lachen. Ze hoeft niet belezen of intellectueel te zijn, maar wel een gezonde nieuwsgierigheid aan de dag leggen naar kennis en nieuwe dingen, zoals op reis gaan naar exotische bestemmingen. Ik heb overigens een zwak voor twee vrouwentypen: gedistingeerde schoonheden met een Audrey Hepburn-achtige allure, zoals Femke Lakerveld, en levendige stripfiguurachtige schoonheden van het kaliber Nadja Hüpscher of Roberta Petzoldt. Volle lippen, goed gevormd en behept met een aantrekkelijke bravoure.

Ben je een billen- of een borstenman?

Ik ben meer een borstenman dan een billenman. Ik heb niet zozeer een zwak voor grote borsten, maar ze moeten er wél zijn. Synchroon, zacht en pronkend aanwezig. Misschien heb ik ook wel een bepaalde obsessie voor borsten omdat wij mannen ze niet hebben. Overigens vind ik de ogen van een vrouw ook wel cruciaal hoor.

Je bent bijna 53 en naar eigen zeggen ‘even wat minder single dan enkele maanden geleden’. Ben je nooit bang dat op een gegeven moment leuke vrouwen jonger dan 35 jaar je links laten liggen omdat ze je te oud vinden?

Zo ver denk ik nooit vooruit in een relatie. En, kom op zeg, zo oud ben ik toch ook weer niet? Hoewel, eigenlijk best wel…

Rustig aan. Zoals je wel vaker ziet met gingers, heb je nog steeds een jongensachtig voorkomen. Wat is je geheim?

Zou het niet weten. Misschien een kwestie van goede genen. Nou ja, ik ben altijd een matig mens geweest. Ik heb vroeger veel gesport, gevoetbald en gebokst. Daar teer ik nog op. Ik heb ook altijd vrij gezond geleefd als het gaat om eten. Ik heb nooit omgekeken naar zoetigheid. Dat scheelt ook. En ik ben al heel lang vegetariër. Aan de andere kant: ik hou van goede wijn bij het eten en lust wel een biertje in de kroeg en zo nu en dan drink ik graag sterk gedistilleerd en verder steek ik bij tijd en wijle een sigaret op. Maar wel met mate: niet meer dan een half pakje American Spirit per dag. Wat misschien ook helpt is dat ik altijd wel een actief baasje ben geweest. Ik vind het lekker om vroeg op te staan en lange dagen te maken. Dat zit ook een beetje in mijn bloed. Mijn moeder had een kruidenierswinkel hier in de Jordaan. Voordat ik naar school ging, hielp ik mee in een groentestal op de Lindengracht. Stond ik om kwart over vier uur in de nacht op. Weet je wie ook het hulpje was van die groenteboer? Astrid, het jongste zusje van Willem Holleeder.

De Holleedertjes en de familie Terstall waren buurtgenoten?

Toen Willem nog vrij man was, kwam ik hem hier in de Jordaan tegen. Dan maakten we weleens een praatje. Ging bijna altijd over voetbal en dan in het bijzonder over Ajax. Nee, Cor van Hout, die vroeger zijn stamkroeg had in de Jordaan, ben ik nooit tegen het lijf gelopen. Maar ik kende wel via de Jordanese tamtam de nodige verhalen over hem en andere oude penoze uit Amsterdam. Mijn tante zat bij Cor van Hout in de klas. Maar ja, daß war einmal, bijna alle echte Jordanezen zijn lang geleden uit Amsterdam verhuisd of allang dood.

Het boek Judas van Astrid Holleeder over haar broer is een onvervalste bestseller. Stel dat het boek verfilmd wordt, mogen ze je dan bellen? Je bent per slot van rekening net als de familie Holleeder een rasechte Jordanees.

Een boek verfilmen, hoe goed ook, is niet aan mij besteed. Ik schrijf en verfilm liever mijn eigen scripts. Al is het alleen maar omwille van de artistieke onafhankelijkheid. Ik wil altijd mijn eigen ding blijven doen en dan het liefste film.

Maar ze mogen wel oud-reclameregisseur Terstall bellen voor het maken van een lucratieve reclamefilm?

 Ik ben van plan om dat weer op te gaan pakken met mijn compagnon Erik Wünsch. Van alleen je eigen films maken kan je niet leven in Nederland. En al helemaal niet als je bedankt voor een kinderfilm of andere zwaar commerciële producties. Dus ik verdien bij met lesgeven en af en toe een reclameproductie. Maar het is echt niet zo dat je met bijverdiensten uit reclame een film kan maken met een groter budget, je kan hooguit wat makkelijker een lowbudget-film maken door zelf grotendeels of geheel af te zien van een salaris. Overigens ben ik van plan met Erik om samen een tv-serie te schrijven.

Cineast Theo van Gogh nam destijds een extra hypotheek op z’n huis om de productie van een nieuwe film te bekostigen. Ook weleens gedaan?

Nee, ik woon namelijk niet in een koophuis maar in een huurwoning. Ik verdien trouwens minder dan modaal. Ik zit nog steeds met een schuld van ruim 10.000 euro als gevolg van achterstallige betalingen van een opdrachtgever van de film Rent a Friend.

Anno 2017 is de maker van viervoudig Gouden Kalf-winnaar Simon een armlastige ondernemer?

Je hoort mij niet klagen hoor. Ik hou genoeg geld over om boeiende stedentrips te maken en regelmatig op reis te gaan naar verre landen en heb mijn handen vol aan artistieke projecten. En ik ben nog steeds domweg heel gelukkig in de Jordaan en woon met een hoop goede vrienden en familie in de buurt.

Nooit spijt gehad van het bedanken voor een vette filmopdracht?

Nee. Zo kreeg ik in de periode voor Simon een aanbod om een boek te verfilmen. Nee, ik ga niet vertellen welke dat was. Ik kan je wel vertellen dat ik hiermee alleen al als regisseur vier keer zoveel had kunnen verdienen als dat ik nu heb gedaan in mijn beste tijden. Maar dat wilde ik dus per se niet. In de Nederlandse filmwereld werkt het ook als volgt: verfilm je een boek van een ander, dan ben je de komende drie jaar niet aan de beurt met je eigen film om voor subsidie in aanmerking te komen van het Nationaal Filmfonds, dat oppermachtig is en uiteindelijk de geldpotjes verdeelt van bijna alle filmproducties in ons land. Maar bovenal vond ik het belangrijker om het verhaal over Simon en de dood te vertellen en dit te verfilmen. Dankzij Simon ben ik in dertig verschillende landen geweest en met Simon heb ik tal van verschillende prijzen in ontvangst mogen nemen. Die ervaringen zijn onbetaalbaar.

Heb je ooit gedroomd van een doorbraak in Hollywood? Of koester je een andere jongensdroom die je in vervulling wil zien gaan op het witte doek?

 Ik zou nog altijd wel een film willen maken over de Vrijdenkers uit de Gouden Eeuw: Franciscus van den Enden, de gebroeders Koerbagh en natuurlijk Benedictus de Spinoza. Prachtig onderwerp over een belangrijk en boeiend hoofdstuk van onze vaderlandse geschiedenis. Maar zo’n kostuumdrama moet je omwille van de geloofwaardigheid wel professioneel aanpakken en dan kom je al snel in de buurt van een budget van acht miljoen euro.

Als deze jongensdroom niet uitkomt en je loopt onder een tram, dan zal het grote publiek je toch voornamelijk herinneren als die regisseur van Simon.

Ik zit daar totaal niet mee. Als je daarmee impliceert dat ik in mijn carrière te vroeg heb gepiekt, dan heb ik hierop het volgende antwoord: al op vroege leeftijd heb ik toch maar mooi de Champions League gewonnen. Dat wapenfeit neemt niemand je meer af. Simon heeft me innerlijke rust gebracht. Ik heb niet meer de drang om mezelf zo nodig te bewijzen. Maar dat betekent niet dat ik op mijn lauweren rust of zo. Ik ben zeer kritisch over mijn eigen werk, maar ik vind wel dat ik in de loop der jaren een betere filmmaker ben geworden. Simon mag dan mijn bekendste film zijn geweest, het was filmisch en vakmatig zeker niet mijn beste film. Simon is met zeer weinig geld gemaakt. De film vind ik een achtje waard, maar met een iets ruimer budget en een week langer tijd om te draaien, had Simon makkelijk een 8,5 kunnen zijn of hoger.

Kijk je veel televisie?

Ik kijk nauwelijks naar de Nederlandse televisie. Ik volg wel Zondag met Lubach. Erg leuk gemaakt. Verder kijk ik heel veel live voetbalwedstrijden via Fox Sports, van de Premier League tot de Africa Cup. Kan je ook met een schuin oog naar kijken en dan ondertussen een filmscript schrijven op je laptop. Aangenaam en nuttig tegelijk. Verder kijk ik graag afwisselend naar Russia Today en CNN. Dat zijn twee tegenpolen qua nieuwsvoorziening: een Russische propagandazender versus een Amerikaanse propagandazender. Het NOS Journaal sla ik liever over. Dat is zo sturend. Zoals nu op het presidentschap van Donald Trump wordt gereageerd. Het lijkt wel alsof er een coup is gepleegd in de VS, bij de NOS krijg je sterk het gevoel dat er een tapijt is weggetrokken onder ons soort mensen. RTL Nieuws is veel minder sturend en doet veel meer z’n best om zo objectief mogelijk de nieuwsfeiten weer te geven.

Je bent lid van de PvdA en je draagt de Partij voor de Dieren een warm hart toe. Wat ga je stemmen met de Kamerverkiezingen?

Op de PvdA en dan op het Kamerlid Mohammed Mohandis, een progressief liberale berber en seculiere moslim. Een leuke en slimme jongen met een frisse en kritische blik op onze samenleving. Mohandas is een moderne vrijdenker. Hij kijkt niet neer op niet-moslims en staat net als Aboutaleb pal voor onze gewetensvrijheid en onze waarden van de Verlichting en de scheiding van kerk en staat. Mohandis en Aboutaleb zijn poldermoslims die ons kunnen helpen met het oprukkende islamisme. In Noord-Afrika is dat overigens heel normaal. De meeste moslims daar hebben zich altijd verzet tegen sharia-wetgeving, zelfs al zijn ze op hun manier oprecht vroom. Al blijft het nog steeds wachten op moslims die van binnenuit hun godsdienst hervormen.

Geert Wilders heeft dus ergens wel gelijk met ‘Stop de islam’?

Met zijn onversneden kritiek op de islam liep Wilders voor de troepen uit en heeft hij vele ogen geopend in Nederland. De islam is van oudsher een religie van veroveraars. Maar met zijn ‘minder, minder Marokkanen’-uitspraken ging Wilders veel te ver. Dat was keiharde discriminatie van een hele bevolkingsgroep. Had Wilders nu gezegd: ‘Minder moslims, minder moslims’, dan was dat hoe dan ook niet strafbaar. Zoiets is hetzelfde als ‘minder, minder socialisten’ roepen. Een geloof is net als een politieke overtuiging een keuze. Dat is geen aangeboren eigenschap en dan is er van discriminatie geen sprake. Tenzij je een gelovige op grond van zijn godsdienst weigert.

Toch zijn er hele volksstammen Nederlanders die op de PVV stemmen. Hoe verklaar je de populariteit van Wilders?

Wilders is het monster van Frankenstein dat door links is gecreëerd. Zijn PVV-kiezersschare bestaat voor een groot deel uit vroegere PvdA- en SP-stemmers. En Wilders ís net als Le Pen en de Allianz für Deutschland een dubieuze reactie op de politieke elite, die zich heeft vervreemd van zijn achterban. Maar het zijn ook gekke of beter gezegd fascistoïde tijden. De islam is fascistoïde, Poetin is dat, Trump is dat, Erdogan is dat en een demagogische volksmenner als Wilders is dat ook.

Ondertussen leven we in tijden waarin de grote bek en verontwaardiging met behulp van social media de boventoon voeren. Vind je het nog wel leuk om liefhebber te zijn van een stevig debat?

Het publieke debat is verworden tot een loopgravenoorlog, een treffen tussen Ajax- en Feyenoord-hooligans. Politiek rechts vindt dat links dom en naïef is, links vindt dat rechts kwaadaardig is. En daar zit geen nuance in. Beide kanten zijn volledig overtuigd van hun eigen gelijk. Dat zie je ook terug op Twitter. Ik twitter nog steeds vrij veel, maar de lol vergaat me als gevolg van alle scheldpartijen of ongefundeerde aantijgingen daar. En ik erger me kapot aan het hoge gehalte anonieme afzenders die om zich heen trappen. Schelden mag, anoniem twitteren ook. Maar de combinatie is laf dan wel van het niveau belletje-trek.

Terwijl de buitenwereld steeds bozer lijkt te worden, koester je de Jordaan als je veilige en comfortabele thuishaven. Maar is je woonbuurt niet verworden tot een yuppenwijk die zucht onder een plaag van Airbnb-toeristen met hun rolkoffertjes?

Ik heb niet zoveel last van die Airbnb-toeristen, maar je hebt gelijk: de Jordaan is ontegenzeggelijk veranderd. De geluksbuurt van vroeger met Jordanese families met Siciliaans temperament is niet meer, nu hebben de kinderen hier een Gooische R en zijn hun ouders keurige kakkers. Het is een probleemloze rijk-linkse buurt geworden. Maar de Jordaan is nog steeds mijn buurt. Er heerst hier nog steeds iets van een vrijzinnige en onbevangen atmosfeer die mij intens bevalt. Ik zie mezelf dan ook nooit uit de Jordaan verhuizen

C.V.

Geboren: 20 april 1964 te Amsterdam

1990: Sociologie en politicologie gestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam

1992: debuutfilm Transit

1996: Hufters & Hofdames

1998: Babylon

1999: De boekverfilming

2000: Rent a Friend

2004: Simon, waarmee Terstall vier Gouden Kalveren wint.

2005: Flirt

2006: PvdA-lid Terstall wil zich kandidaat stellen voor de Kamerverkiezingen van 2007 voor de PvdA. Maar door vervroeging van de verkiezingen naar 2006, ziet hij hiervan af wegens tijdgebrek.

2007: SEXtet

2007: Mannenharem

2008: Vox Populi

2009: Bollywood Hero

2011: Theatersstuk De dood van Theo van Gogh

2012: DEAL

2014: Voor Europese verkiezingen lijstduwer van de Partij voor de Dieren.

2015: Meet Me in Venice, zijn eerste Engelstalige film

2017: Alberta