Zo’n vijftig Nederlanders per jaar raken vermist tijdens vakantie (longread)

Heel Nederland leefde vorige maand mee met de vermiste vakantiegangers Koen van Keulen (17) en Anouk van Luijk (19). Met Anouk in Cuba liep het goed af, voor de familie van Koen was er slecht nieuws; de jongeman bleek te zijn verongelukt tijdens een nachtelijke wandeling naar de camping bij het Gardameer. Zo’n vijftig keer per jaar raken Nederlandse vakantiegangers in het buitenland vermist. Achterblijvers belanden steevast in een nachtmerrie.

Doe je voorzichtig?” “Natuurlijk mam.” “Laat je af en toe wat van je horen?” “Ja mam.” Het valt voor de meeste ouders niet mee om op Schiphol zoonof dochterlief uit te zwaaien voor die lange reis naar Thailand, India of andere verre bestemming. Gelukkig verlopen de reizen meestal zonder noemenswaardige problemen. Meestal. Dat wil zeggen, niet altijd. Elk jaar raken er Nederlanders tijdens een vakantie vermist. Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken zo’n vijftig keer per jaar. Soms voor heel even, omdat de telefoon het tijdelijk laat afweten, soms voor lange tot zéér lange tijd. Op de site van de Nationale Politie staan inmiddels tientallen vermiste reizigers vermeld. Jongeren en ouderen. Recente vermissingen, maar ook zaken van decennia geleden.

Stemmingswisselingen

Een zo’n mysterie is de vermissing van Gert van Kuilenburg uit Arnhem. Hij was 36 toen hij in augustus 2000 voor een vakantie van twee weken naar Griekenland vertrok. Gert ging alleen, min of meer op aanraden van zijn vriendin, met wie hij kort daarvoor nog in Kroatië was geweest. Gert, die gebukt ging onder stemmingswisselingen en daarvoor medicijnen gebruikte, kon nog wel wat ontspanning gebruiken. Een paar weekjes logeren bij zijn Griekse vrienden in Varkiza zou ’m vast goed doen. “Als ik had geweten hoe hij er geestelijk aan toe was, had ik ’m nooit laten gaan,” vertelde zijn vader Gerrit van Kuilenburg uit Arnhem eerder aan een verslaggever. “Hij was introvert, liet nooit het achterste van zijn tong zien. Maar hij was ook intelligent. Hij had hts gedaan en een studie architectuur. Gert kon zich goed uitdrukken. En dan denk je al gauw, ach, die redt zich wel. Maar daar heb ik me dus in vergist.” De omstandigheden waaronder Gert van Kuilenburg op die zondag de 20ste augustus verdween deed zijn vader meteen al het ergste vrezen. “Hij was de dagen ervoor erg stil geweest. Een uitnodiging van zijn vrienden om mee uit eten te gaan had hij afgeslagen. Die zondag leek er aanvankelijk sprake te zijn van een opleving.

‘ALS IK HAD GEWETEN HOE GERT ER GEESTELIJK AAN TOE WAS, HAD IK ’M NOOIT LATEN GAAN’

Gert was wat spraakzamer en had op het strand nog met de kinderen van zijn vrienden gespeeld. Toen die rond vier uur naar huis gingen had Gert gezegd dat hij later zou volgen. Maar hij kwam niet meer. Niemand heeft ’m sindsdien nog gezien.” Er ging daarna geen dag voorbij zonder dat Van Kuilenburg aan Gert dacht. “Je hoort oudere mensen weleens spreken over het leven van vóór de oorlog en het leven erna. Dat heb ik met de verdwijning van Gert; het leven ervoor en het leven erna. Alles is sindsdien anders. Ik was 63 toen mijn zoon verdween en had aanvankelijk plannen om gewoon tot mijn 65ste door te werken. Maar ik ben toen meteen gestopt. Ik kon het niet meer opbrengen.”

Gert van Kuilenburg (54) Op 24 augustus 2000 werd in het Griekse Agia Marina op een strand de rugzak van Van Kuilenburg aangetroffen. Van de man zelf echter geen spoor. Van Kuilenburg had medicijnen nodig en is mogelijk in een psychose geraakt. “

Klusjes in de bouw

Het verhaal van Van Kuilenburg is illustratief voor vrijwel alle achterblijvers in dergelijke vermissingszaken. Verdriet en onmacht voeten de boventoon, iets waar ook Mariska de Vries uit Beverwijk al tweeëneenhalf jaar mee worstelt. Sinds 5 januari 2016 probeert ze erachter te komen waar Peter Mulder is, de broer van haar schoonmoeder. De 64-jarige weduwnaar was na een leven van hard werken in de bouw in 2014 naar het Spaanse Benissa (bij Alicante) vertrokken, een gebied waar Mulder altijd al graag kwam. “We weten dat hij daar is aangekomen,” zegt Mariska, “mijn schoonmoeder heeft hem nog geregeld aan de telefoon gehad. Hij had het naar zijn zin. Deed allerlei klusjes in de bouw, genoot van zijn biertje. Maar sinds 5 januari 2016 bleef het opeens stil. En dat was niets voor hem. Hij ging even sigaretten halen, dat is het laatste dat we over hem hebben vernomen. Mijn schoonmoeder heeft toen in Nederland aangifte van vermissing gedaan en zelfs DNA afgegeven voor een eventuele identificatie, maar daarna hebben we nooit meer iets gehoord.” Mariska heeft soms het vermoeden dat de ene vermissing niet dezelfde aandacht krijgt als de andere. “Onlangs met de vermissing van die jongen bij het Gardameer kwam alles weer naar boven. We snappen heel goed dat er meteen met man en macht naar hem is gezocht en leefden natuurlijk heel erg met die familie mee, maar het is net of de zaak van Peter ergens diep onder in een lade is beland. Naar hem is nooit gezocht. Peter was alcoholist en niet meer de jongste, maar dat zal toch zeker geen rol hebben gespeeld?” Pas sinds kort lijkt er wat beweging in de zaak te zijn gekomen. Nadat Mariska Spaanse media had benaderd werd duidelijk dat de plaatselijke politie van niets wist. “Maar ook Nederlandse instanties kenden de zaak eigenlijk niet. Het ziet er naar uit dat de politie in Benissa de vermissing nu serieus onderzoekt. Er is zelfs sprake van dat Peter mogelijk het slachtoffer is geworden van een misdrijf. We moeten maar afwachten wat daar uit komt. Hopelijk komt er snel een einde aan alle onzekerheid.”

Reddingshonden

Voor het zoeken naar Nederlanders die in het buitenland vermist zijn geraakt, moeten achterblijvers het meestal hebben van de lokale autoriteiten. Die komen zoals uit het verhaal van Mariska blijkt niet altijd meteen in actie. Wel kan er toestemming worden verleend om vanuit Nederland een zoekactie op touw te zetten, zolang het niet in uniform gebeurt en het een informeel karakter heeft. Louis Smits-Jansen van de Stichting Reddingshonden RHWW, die onlangs nog naar het Gardameer afreisde om naar Koen van Keulen te zoeken, heeft al aan veel van dergelijke acties meegedaan. “Al 28 keer,” zegt ze, “ik heb het toevallig vandaag nagekeken. Onze eerste inzet was in 1991 op Kreta. Trieste zaak was dat, maar dat geldt eigenlijk voor al die vermissingen. Het is voor achterblijvers loodzwaar dat het zich allemaal op afstand afspeelt. Ze voelen zich machteloos omdat ze niets kunnen doen. En wij kunnen vaak ook maar één keer zoeken. In Nederland zeg je nog weleens: kom, we doen nog een poging.Maar dat wordt lastig als het om de Filippijnen gaat.” Uiteraard heeft niet elke vermissing een fatale afloop. Soms wíl de betrokkene helemaal niet gevonden worden of is er, net als met de recente vermissing van Anouk van Luijk op Cuba, sprake van een misverstand. In de andere gevallen is er volgens Smits meestal sprake van een tragisch ongeval of een misdrijf. “Je ziet dat mensen vaak óf al alleen op reis waren óf zich even van de groep hebben losgemaakt voor een wandelingetje. Een ongeluk zit dan in een klein hoekje. Eén loszittende steen kan je al in een ravijn doen belanden. Ik herinner me de vermissing van een man in Indonesië. Hij was daar met een vriendin. Bij het bezoek aan een vulkaan liep de man naar de andere kant om een leuke foto te maken. Dat lukte nog, maar toen hij terugliep, raakte hij opeens uit beeld. Hij is nooit meer gevonden.” Smits-Jansen vindt het te kort door de bocht om te stellen dat veel vakantievermissingen het gevolg zijn van een gebrekkige voorbereiding. “Daarvoor zijn al die zaken te verschillend. Maar als ik dan toch iets wil meegeven is dat je voorzichtig moet zijn met het alleen op avontuur gaan. Soms klopt de bewegwijzering van een wandelroute door de bergen niet, zijn paden glibberig of kan het weer enorm omslaan. En als je er dan toch alleen op uit gaat, zorg dan dat reisgenoten of de thuisblijvers weten waar je bent. Laat een adres of een route achter. En vertrouw niet te veel op je mobieltje, want als die uitvalt sta je er helemaal alleen voor...” 

Peter Mulder (64)

In 2014 is Peter Mulder in het Spaanse Benissa gaan wonen, waar hij werkt in de bouw. Sinds 5 januari 2016 heeft niemand meer iets vernomen van Peter. De politie in Benissa onderzoekt de vermissing nu serieus. Er is sprake van dat Peter mogelijk het slachtoffer is geworden van een misdrijf.

LEIDY WORDT AL VEERTIG JAAR VERMIST

Het is een van de oudste vakantievermissingen op de site van de Nederlandse politie. Leidy Kaspersma uit het Overijsselse Borne was 26 jaar toen ze in het voorjaar van 1978 haar hart verloor aan de 29-jarige Engelsman Nick Wheatly. De twee hadden elkaar op de boot van Ierland naar Engeland leren kennen. Ze keerden terug naar Ierland en reisden verliefd van plek naar plek. Maar de romance was geen lang leven beschoren. Op 2 juli 1978 werd Leidy voor het laatst gezien. Volgens Nick had ze tijdens een rit bij Kenmare gevraagd of hij de auto wilde stoppen. Vervolgens had ze hem vol op de mond gezoend en was ze zonder iets te zeggen uitgestapt en weggelopen. Volgens Nick omdat ze wellicht ’even tot zichzelf wilde komen’. Leidy keerde echter nooit terug. Nick maakte zich daarna nogal verdacht door zich totaal niet om de vermissing te bekommeren en naar Libanon te verhuizen, een land waarmee Ierland geen uitleveringsverdrag heeft. Hoewel de politie sterk rekening houdt met een misdrijf is de zaak nooit opgelost