Hoe strafbaar is het online aanschaffen van de razend populaire dieetprik Ozempic?

Ozempic is een medicijn voor patiënten van diabetes type 2, waarbij het lichaam niet meer goed reageert op insuline. Het middel is bedoeld om je bloedsuikerspiegel te verlagen en wordt alleen voorgeschreven door artsen. Tot opeens wereldsterren beweren er een prachtig lijf van te krijgen. Dit alles begint in Amerika, waar mensen massaal op jacht gaan naar het middel. De rage waait al snel over naar Nederland, waar de overgewichtscijfers inmiddels ook uit de hand lopen. Dit is de voedingsbodem voor een hype, ook hier bij ons. In klinieken waar artsen lekker soepel omgaan met de grenzen worden soms doosjes Ozempic meegegeven als ‘afvalmiddel’. Dat mag bij extreme gevallen van obesitas, alleen is het spul veel gemakkelijker te verkrijgen dan je zou denken. Al snel ontstaat er ook een schaduwkant: apotheken en artsen worden al snel gedwongen ‘nee’ te verkopen tegen echte diabetespatiënten.

We nemen contact op met Marloes Dankers, woordvoerder van het Instituut Verantwoord Medicijngebruik. “Mensen met diabetes die het middel nodig hebben, kunnen het niet altijd krijgen,” zegt ze. “Gelukkig wordt dat probleem op dit moment op verschillende manieren opgelost.” Ze legt uit dat andere medicatie die erop lijkt, wordt voorgeschreven ter vervanging. Ook word er zuinig omgegaan met het voorschrijven van Ozempic aan nieuwe patiënten. “Voor mensen met diabetes is dit natuurlijk gewoon vervelend: je bent ingesteld op een middel en dan is switchen vaak ongewenst. Een nieuw middel kan ontregeling geven van de diabetes, maar bijvoorbeeld ook bijwerkingen opleveren en natuurlijk ook gewoon onrust bij patiënten.” Is het normaal dat we het middel zo lijken te omarmen? BN’ers die er openlijk eerlijk over zijn, online gaat het er overal over en iedereen lijkt het normaal te vinden dit middel te gebruiken om af te vallen. Is dit eigenlijk wenselijk? “Tweemaal een duidelijke nee,” zegt Dankers. “Ozempic is geen quick fix voor een beetje overgewicht: het is een geneesmiddel met bijwerkingen dat alleen gebruikt moet worden onder begeleiding van een arts die met jou afweegt of je het middel nodig hebt en of de potentiële effecten opwegen tegen de potentiële bijwerkingen.”

Honderd kilo

Deze waarschuwing is niet aan veel mensen besteed, zo blijkt na een online onderzoek. Het is overduidelijk dat mensen het internet afstruinen op zoek naar tweedehands Ozempic. Op Marktplaats is het medicijn populair: diabetespatiënten die een extra zakcentje kunnen gebruiken verkopen het spul. Ook zijn er heuse Ozempic-dealers die een eigen handel opzetten om zoveel mogelijk geld te verdienen. Zo zie je op Telegram hele groepen ontstaan van dealers en consumenten die een moord zouden doen voor een doosje. Grof geld betalen gebeurt wel, één doosje Ozempic kan zomaar voor een paar honderd euro over de illegale toonbank vliegen.

Dat is ook niet zo gek, want het is vechten voor een doosje. De mensen die op Telegram aangeven op zoek te zijn naar het middel zijn niet te tellen. De motieven: van snel een paar kilo afvallen voor een bruiloft tot aan de wens om honderd kilo te verliezen. Iedereen heeft zo zijn eigen beweegredenen, zo blijkt als we een blik werpen op de groepen van sites waarop het populaire wondermiddel wordt verhandeld. De één verkoopt een doosje voor 100 euro, de ander voor een schaamteloze 300 euro. In een doosje zit een injectiepen en 4 keer een dosis van het middel. De ene verkoopt per doosje, netjes nog helemaal ongeopend, maar de ander verkoopt per dosis met daarbij los meerdere pennen erbij. Let wel: het gaat hier om een tweedehands injectiepen waarvan je van tevoren dus niet weet of de eerste eigenaar hem netjes heeft bewaard.

Marloes Dankers, woordvoerder van het Instituut Verantwoord Medicijngebruik: ‘Ozempic zou voorbehouden moeten zijn aan mensen met diabetes of ernstig overgewicht’

Ook worden er nepmiddelen gemaakt en verkocht met de naam Ozempic. In werkelijkheid spuit je dan iets totaal anders in je lichaam. De neppennen zijn net ietsjes langer, hebben soms net een andere tint blauw of de doseringen bevatten niet wat het doosje beweert te bevatten. Zo spoten meerdere personen in Oostenrijk al een nepmiddel in hun lichaam, maar de mensen die dachten dat ze op deze wijze konden afvallen, vielen niet af maar kwamen in het ziekenhuis terecht. Ook in België is een vrouw enthousiast wezen prikken. Ze dacht dat het om Ozempic ging, maar zij injecteerde zichzelf met insuline. Levensgevaarlijk, ze raakte in een coma.

Maar ook de normale Ozempic is niet geheel zonder risico’s. Marloes Dankers legt uit: “Bijwerkingen op korte termijn zijn met name maag-darmklachten,” legt ze uit. ”Op langere termijn zijn er mogelijk ook wat meer ernstige bijwerkingen, zoals ontsteking van de alvleesklier, effecten op de ogen, en verhoogd risico op galstenen. Voor deze langetermijneffecten geldt dat we nog niet precies weten of het risico verhoogd is en zo ja hoeveel dan.” De trend is dan ook zorgelijk, zegt Marloes: “Ozempic zou voorbehouden moeten zijn aan mensen met een daadwerkelijke indicatie, zoals diabetes of ernstig overgewicht, en alleen gebruikt moeten worden na afweging met en onder begeleiding van een arts.”

Lekker makkelijk

Ik spreek enkele mensen die het gebruiken of van plan zijn te gebruiken. Eigenlijk hebben ze allemaal hetzelfde gevoel: het is een beetje triest om Ozempic te gebruiken. Je kaapt het weg voor mensen die het echt nodig hebben en als je wil afvallen kan je ook gewoon sporten en op je voeding letten. Maar toch, het is wel lekker makkelijk. Via Telegram kom ik in contact met verkopers. Ik doe mij voor al geïnteresseerde en vraag een beetje rond in groepen wie Ozempic aan mij kan verkopen. Dat gaat eigenlijk al meteen heel snel. Een man reageert en vertelt dat hij Ozempic krijgt via de achterdeur van apotheken. Vervolgens kan hij dat veilig en snel weer doorverkopen.

Een doosje Ozempic met één prikpen en 4 keer een dosis kost bij deze dealer maar liefst 200 euro. Gewoon over te maken naar een rekeningnummer van zijn bank. Omdat er nogal wat valse middelen en nepdealers aanwezig zijn en ik al iets langer meeloop in dit soort wereldjes, maak ik natuurlijk niet meteen het geld over. Ik wil eerst weten of het echt is. Daarom vraag ik of het mogelijk is om even met elkaar te bellen. Hij vind dat een prima plan en dan is het tijd om met elkaar te praten. Mijn stem word nogal eens herkend door oplichters en mensen in illegale handeltjes en daarom zet ik een collega van mij in. Ze vertelt te worstelen met haar gewicht en dan volgt een telefoongesprek.

“Hoi. Hoor je mij zo?” vraagt de dealer.

“Ja, ik hoor je!” roept mijn collega door de telefoon.

De dealer: “Is dit het de eerste keer dat je Ozempic gaat proberen?”

Terwijl ik stiekem naast mijn collega sta, vertelt zij dat ze inderdaad van plan is het voor het eerst te gebruiken. De dealer via Telegram vertelt er maar al te graag enthousiast over.

De dealer: “Het is inderdaad een wondermiddel om af te vallen.”

Zij: “Hoe kan je daar nou aankomen?”

Dealer: “Ik ken mensen die het letterlijk uit de apotheken kunnen pakken, weet je wel. En ik ken ook echt mensen die het gewoon van huisartsen kregen. Je hebt dus tegenwoordig ook huisartsen die het gewoon voorschrijven. Die verdienen hier ook geld aan.” Over de dosis en hoe het gebruikt moet worden verhaalt hij ook uitbundig. Alsof het doodnormaal is om je medicijnen aan te schaffen via Telegram van vage dealers die illegaal via apotheken hun inkopen doen. “Ozempic is gewoon één pen, vier keer een dosis. Een milligram is dan wel de sterkste variant. Jij gebruikt het nu puur om af te vallen en dan is het ’t beste om je in ieder geval aan de dosis te houden. Gewoon één keer per week. Naast je buik, je navel of in je bovenbeen.”

Zij, voorzichtig: “Is dit strafbaar?”

De dealer: “Ik ken mensen die het gewoon uit de apotheken kunnen pakken. Je hebt ook huisartsen die het gewoon voorschrijven. Die verdienen hier ook geld aan’

De dealer: “Ja, ik denk het wel, uiteindelijk. In principe gaat het om diabetespennen, suikerpennen. Voor mij zitten er niet echt risico’s aan. Ja, tuurlijk, als je gepakt wordt met een flinke lading en je kunt niet verklaren hoe je eraan komt, dan kan je misschien problemen krijgen. Dit is nieuw, dit is best wel een nieuw dingetje. Afvallen met dit. Het is nog niet écht strafbaar.”
De dealer lijkt geloofwaardig. Hij wil Ozempic wel opsturen. Het lijkt mij niet verstandig als zij mijn adres geeft en dus wordt het een postbus waar ik het kan ophalen. Hij zegt dat het spul over twee dagen wel bezorgd zou moeten zijn.

In de prullenbak

Na twee dagen ligt er inderdaad een pakketje met daarin zoals beloofd Ozempic. Gekocht via Telegram, voor 200 euro. Ondanks dat ik geen patiënt ben, ben ik niet strafbaar. Het promoten van het middel is overigens wel verboden. Of er meer regelgeving of een verbod gewenst is? Minister Pia Dijkstra antwoordde voor haar vertrek in juli nog op gestelde Kamervragen dat er geen aanleiding is om hier meer regels voor op te stellen of een verbod te hanteren. Dat is in mijn geval prettig, aangezien het spul op mijn bureau ligt. De verpakking lijkt volledig veilig en ongeopend, maar zeker weten doe ik het niet. Is het echt Ozempic? Is het namaak? Is er mee geknoeid? Ik heb geen idee. In het doosje zit één prikpen en inderdaad, zoals mijn dealer eerder zei, 4 keer een dosis van 1 milligram. Het zal allemaal wel. Ik gooi het mooi in de prullenbak.

BN’ers aan de spuit

Bekende influencers en tv-mensen die snel afvallen, zijn opeens verdacht. Hebben ze hun ideale gewicht bereikt met gezond eten en sporten, of...? De Vlaamse tv-maker Gert Verhulst gaf toe het middel te hebben gebruikt. “Het is spectaculair, er ging een kilogram per week af.” Toch kreeg hij er een slecht gevoel bij. Gert stopte na een maand. Ook programmamaker Filemon Wesselink (BNNVARA) gebruikte Ozempic, voor een documentaire. “Ik ben in een maand tijd een flink aantal kilo’s afgevallen door wekelijks een spuitje te zetten,” zo liet hij weten. “Ik pas eindelijk de broeken weer die ik twintig jaar geleden droeg. Ik denk dat Ozempic nog maar aan het begin staat van een revolutie in de bestrijding van overgewicht.” Volgens ondernemer Mick de Vlieger gebruiken vele andere BN’ers Ozempic, maar praten ze er niet over omdat het spul omstreden is. “Ozempic is wel de meeste bizarre hype,” liet hij vorig jaar al op X weten. “Allemaal prediken voor overgewicht en body positivity, maar tegelijkertijd diabetesmedicatie misbruiken met tekorten als gevolg. Wat een generatie. En ja, ik heb het over half bekend Nederland.”

Wel dokken, geen Ozempic

Geen hype zonder oplichters. In korte tijd zijn er ontelbaar veel websites uit de grond gestampt waar je snel en eenvoudig Ozempic kunt bestellen. Het zijn simpele webshopjes, in een paar uur in elkaar gezet en met enkel het product Ozempic en een betaalknop. Plaats een doosje in je winkelmandje, druk even op betalen en de volgende dag is het middel netjes bij je thuisbezorgd. Wat de leek bij dit soort hypes niet weet, is dat dit nep is. Bij elke hype of illegaal middel zie je deze trend. Simpele websites die voor de leek betrouwbaar lijken. Je maakt geld over en kunt vervolgens natuurlijk niet naar de politie gaan om te melden dat je iets wilde gaan kopen wat je eigenlijk niet mag hebben, maar dat je bent opgelicht. Dat resulteert erin dat honderden, wellicht duizenden mensen worden opgelicht die een poging via dit soort websites hebben gedaan. Wel geld overmaken, geen Ozempic.