Borsato kán niet meer: 30 jaar na mega-succes van Dromen zijn bedrog

Er was geen ontkomen aan. Of je nu de autoradio aan had, in de wachtruimte zat bij de tandarts of in de sportkantine de derde helft vierde; overal knalde in het najaar van 1994 de hit Dromen zijn bedrog van Marco Borsato door de speakers. Waar hij over droomde? En waarom Borsato’s dromen bedrog waren? We hadden geen flauw idee - en de zanger zelf ook niet. Maar ja, het liedje bekte zo lekker. Lag zo fijn in het oor. Dromen zijn bedrog was, hoewel de titel anders doet vermoeden, zo lekker vrolijk en opgewekt. Alsof we, in gedachten wakker wordend naast een ravissante dame, van de daken konden schreeuwen: ‘Ik voel je adem en zie je gezicht, je bent een dróóóóm die naast me ligt!’

Ja, Nederland liep in september 1994 massaal weg met Dromen zijn bedrog van Borsato. Liefst twaalf weken was het liedje lijstaanvoerder in de Nederlandse Top 40, waarmee de Canadees Bryan Adams, die in 1991 elf weken aan kop had gestaan met (Everything I Do) I Do It for You, uit de boeken werd geschreven. En hoe. Het zou liefst achttien jaar duren voordat een artiest Borsato zou overtreffen. Dat was de Braziliaanse one day fly Gusttavo Lima, die in de zomer van 2012 internationaal doorbrak met de hit Balada. In de Mega Top 50, een andere hitparade, zou Borsato zelfs dertien weken nummer één blijven, wat hem een vermelding in het Guinness Book of Records opleverde. Uiteindelijk gingen er meer dan 240 duizend singles van Dromen zijn bedrog over de toonbank in Nederland. Een ongekende kaskraker was het nummer.

En wie had dat ooit durven dromen? Marco Roberto Borsato al helemaal niet toen hij op 21 december 1966 ter wereld kwam in Alkmaar. Hij werd geboren als oudste zoon van de Italiaan Roberto Borsato en de Nederlandse Mary de Graaf. De twee hadden elkaar leren kennen in Nederland, waar Roberto als pianist/zanger in pizzeria’s en op de Holland-Amerika Lijn optrad en viel voor de hoogblonde Mary. Een zorgeloze jeugd was het niet, omdat zijn ouders al vroeg gingen scheiden en zijn vader terugkeerde naar Garda, een dorpje aan het Gardameer. Wel was het fijn en warm in casa Borsato. “We hadden het niet breed”, reflecteerde Borsato later op zijn jeugdjaren in de Volkskrant. “Als andere kinderen softijs kregen, kregen wij een waterijsje. Ik heb dat nooit echt vervelend gevonden. Ik ben altijd nog verslaafd aan waterijs. Eigenlijk was ik in die tijd een verlegen jongen met flaporen, die net zoals vele andere Nederlandse kinderen kranten rondbracht om zakgeld te krijgen.”

Waterijsjes

Borsato, die zijn middelbareschooltijd doorbracht op de LTS in Alkmaar, wist als tiener vrij snel wat hij wilde worden: kok! “In een etalage had ik een kokspak gezien en ik vond het zo prachtig, dat ik net zo lang een zelf gecomponeerd lied ‘Ik wil een kokspak, ik wil een kokspak, ik wil een kokspak en wel meteen!’ voor mijn moeder zong tot ik het kreeg”, vertelde Borsato. Zijn droom joeg hij na. Borsato werd eerst bordenwasser bij een restaurant in Egmond aan Zee en in gedachten had hij al een heel carrièrepad uitgestippeld: van de afwas naar de desserts, van de desserts naar de voorgerechten en uiteindelijk doorgroeien tot chefkok, die zowel de voor-, hoofd- als nagerechten voor zijn rekening neemt. En dat lukte. Missie geslaagd. Maar na verloop van tijd begon het hem tegen te staan.

Steeds weer het isolement van vier keukenmuren, steeds weer dezelfde vijf collega’s. Hij was, wat je noemt, contactarm. Maar een zangcarrière? In het oudste interview dat we van Borsato kunnen vinden, uit 1992 in Nieuwsblad van het Noorden, blijkt dat hij er toen geen moment aan dacht. “Ik had na het behalen van een reeks diploma’s een uitstekende naam als kok in gerenommeerde restaurants en was zeer tevreden”, vertelt hij daarin. “Ook als jongetje droomde ik nooit van een zangcarrière.” Maar ja, een paar jaar later kruipt het bloed toch waar het niet gaan kan. Borsato rolt alsnog de muziek in, net als zijn vader.

De overgang van de horeca naar het muziekwereldje is vloeiend te noemen. Omdat Borsato de kunst van het koken inmiddels onder de knie heeft en de sleur in de keuken de overhand begint te krijgen, slaat zijn tomeloze energie over op zijn stembanden. Via een medewerker van de Soundmixshow, destijds de kijkcijferhit van Henny Huisman, krijgt hij geluidsbanden van het tv-programma in handen. Waardoor hij puur voor de fun, puur als hobby, zijn stem kan laten schallen. Een soort culinair karaoke. Collega’s zweven tussen bewondering, ergernis en gêne. Maar als John Kannegieter, de bewuste Soundmixshow-medewerker, Borsato eens hoort zingen boven het fornuis, is hij om. Wat een stem! Een dergelijk talent mag niet verloren gaan, vindt hij. Of Borsato niet een keer deel wil uitmaken van een achtergrondkoor in de Soundmixshow? Borsato twijfelt na de lokroep van Kannegieter. Het is dan 1990, 24 jaar oud is hij.

"Ik was in die tijd een verlegen jongen met flaporen, die net zoals vele andere Nederlandse kinderen kranten rondbracht om zakgeld te krijgen"

Borsato, net als zijn vader een entertainer, besluit in te gaan op het voorstel en reist af naar Hilversum. Daar gebeurt het ongelofelijke. De Soundmixshow, wekelijks voorzien van een miljoenenpubliek, is de droom van menig artiest, maar op de dag dat Borsato een bescheiden rolletje zou spelen in een achtergrondkoor, blijkt een kandidaat plotseling af te vallen. Of Borsato niet wil deelnemen? Welja. Als hij er dan toch is. Niet veel later staat Borsato met een zwarte cape op het podium terwijl hij Emozioni van Billy Vera ten gehore brengt. Het publiek, verrast door het plotse talent, klapt de handen stukken als Borsato zijn zangkunsten heeft vertoond. Tv-kijkers vergapen zich aan het halve Italiaantje dat menig huiskamer het stilzwijgen oplegt. “Bravo Marco!”, jubelt Huisman in zijn beste Italiaans. “Ciao hè!” Een vaarwel is het zeker niet. Borsato wordt massaal omarmd door muziekminnend Nederland. De Alkmaarder overleeft de voorronde, waarna hij zich in april 1990 mag melden voor de finale van de Soundmixshow. Een spektakel waar vader Roberto speciaal voor wordt overgevlogen vanuit Italië. En ja, ook de finale wint Borsato junior. Dit keer met At This Moment van Billy Vera. Platenmaatschappij Polydor staat meteen klaar om hem een contract aan te bieden.

Flop na flop

Een glansrijke carrière ligt in het verschiet. Toch? De praktijk blijkt weerbarstiger. Samen met producer/componist/vriend John Ewbank probeert Borsato het allereerst op de Italiaanse tour. Maar met Emozioni, zijn eerste album, komt hij niet verder dan plek 78 op de Nederlandse hitlijsten. Het is alsof Nederlanders zich geen raad weten met de Italiaanstalige teksten van Borsato - hoezeer hij ook gevoel en emotie in zijn nummers legt en hoe zuiver zijn Italiaans ook is. Als na zijn tweede album (Sento) ook zijn derde album (Giorno per Giorno) flopt, doemt de vraag op of Borsato er niet beter aan doet om terug te keren naar de potjes en pannetjes. Ewbank probeert zijn kameraad moed in te spreken. Hij stelt Borsato voor om Italiaanse nummers te verruilen voor Nederlandstalige liedjes. Zo kan volgens hem een groter publiek worden bereikt. Op 17 september 1994 verschijnt Marco, zijn eerste Nederlandstalige debuutalbum. De debuutsingle, Dromen zijn bedrog, die een paar maanden ervoor al was uitgebracht, lijkt in eerste instantie ook niet echt aan te slaan. Heel voorzichtig doet het nummer in september zijn intrede op de Nederlandse hitlijsten.

Een verklaring voor de trage opmars ligt wellicht in de authenticiteit van het nummer. Dromen zijn bedrog is namelijk geen ‘eigen’ nummer van Borsato, maar een cover van de Italiaanse zanger Riccardo Fogli, die in 1982 in furore maakte met Storie di tutti i giorni. Daarmee won hij het prominente San Remo-festival. De tekstschrijvers Han Kooreneef en Leo Driessen bouwden het vervolgens om tot Dromen zijn bedrog; geen letterlijke vertaling maar een geheel nieuw nummer. Potentie voldoende, zou je zeggen, maar slaat de Nederlandse muziekliefhebber wél aan op de vaderlandse klanken van Borsato? Heel langzaam klimt Dromen zijn bedrog omhoog. Het resulteert op 24 september, een week nadat het album is uitgebracht, in het veroveren van de nummer één-positie in de Top 40. Daar zou het liefst twaalf weken blijven staan - totdat de Hermes House Band met I Will Survive ervoor zorgt dat Borsato moet wijken van de top. Maar goed, bij vijftien miljoen mensen is dan al de songtekst van Dromen zijn bedrog in het hoofd gebeiteld. Een gouden plaat, goed voor vijftigduizend verkochte albums, krijgt Borsato op tv uitgereikt door niemand minder dan Miss Rad van Fortuin Leontine Ruiters, zijn latere vrouw (Marco zit dan nog in de herfst van zijn relatie met een fotomodel). De teller van de single zou uiteindelijk stoppen rond de kwart miljoen verkochte exemplaren.

Roem, roem en meer roem

Het is het startpunt van een ware Marco Mania. Een bijna on-Nederlands fenomeen dat alle records breekt. Met liefst zestien nummer één-hits - de meeste na de Beatles - en twaalf Edisons. Na Dromen zijn bedrog scoorde Borsato met Waarom nou jij en - later - met hits als Binnen, Lopen op het water (met Sita), Afscheid nemen bestaat niet, Wat zou je doen (met Ali B) en Rood. Geen enkele andere artiest slaagde erin om muziekwinkels ’s nachts open te laten gaan als er een nieuwe cd was uitgebracht, maar Borsato deed het. Geen plek was te klein voor hem. In 2016 vulde hij stadion GelreDome met Symphonica in Rosso (12x), wat hem eerder ook lukte in De Kuip, de Ziggo Dome en Het Sportpaleis in Antwerpen. Nederland liep massaal weg met de krullenbol uit Alkmaar. In 2004 wordt hij zelfs benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau, vanwege zijn muzikale bijdrage voor Nederland en inzet voor War Child.

Het succes is groots en meeslepend. Te veel voor iemand die aanvankelijk nog met zijn platen moest leuren. Eind jaren negentig, vlak na het eveneens succesvolle De Bestemming, besluit Borsato een jaar pauze te nemen. “Misschien is het onnatuurlijk om op de piek van je succes de stekker eruit te trekken”, zei Borsato er later over tegen journalist Cornald Maas. “Je moet het ijzer smeden als het heet is – zo luidt die metafoor toch? Nou, ik vond het wel chic om dat even niet te doen. Ik had dat jaar rust nodig. Het succes moest even uit mijn systeem worden gebannen. Geen interviews, geen optredens, even flink resetten. Ik was bang dat ik het allemaal niet meer leuk zou gaan vinden. Het ging te goed. De vraag was niet: zullen we de top tien wel bereiken? Maar: hoe lang doen we erover om de top tien te bereiken? Het succes was, met andere woorden, gewoon geworden. En dat is eng.”

Van Marco’s miljoenen is al snel niks meer over als The Entertainment Group failliet gaat. En dan staat ook nog de belastingdienst voor de deur met een mega-claim 

Borsato’s cv laat zich het best samenvatten onder de noemer ‘hoge pieken, diepe dalen’, waarbij de uitersten zich in razend tempo afwisselen. Zakenblad Quote neemt Borsato in 2006 nog op in de Quote 500, met een vermogen van 27 miljoen euro. Maar drie jaar later pakken zich donkere wolken samen bij The Entertainment Group, waar Borsato mede-eigenaar van is. De tent gaat failliet. En Borsato verliest de miljoenen die hij even daarvoor met zijn liveshows had verdiend. Ook de Belastingdienst slaat toe. Borsato blijkt jarenlang belasting te hebben ontdoken door zijn inkomsten uit cd-verkoop te laten verlopen via Curaçao, wat hem een aanslag van twee miljoen euro oplevert. Borsato betaalt meteen. Roddelbladen staan direct klaar om te verifiëren wat de tegenslag doet met de ongekroonde Koning van muzikaal Nederland. “Het gebrek aan privacy is een deel van de prijs die je moet betalen voor het succes”, erkent Borsato in de Volkskrant. “Ach, het zou best kunnen dat ik ooit eens een tijdje in het buitenland ga wonen. Maar ik kom hoe dan ook terug naar Nederland. Mijn graf zal hier in Nederland zijn.”

Teruggetrokken bestaan

De echte klap moest toen nog komen. En die klap komt in 2022. Door de geruchtmakende uitzending van BOOS, waarin misstanden rondom The Voice of Holland aan het licht werden gebracht. Marco Borsato, Ali B, Jeroen Rietbergen en een regisseur werden hierin beschuldigd van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Hoewel het OM onvoldoende bewijs zag om Borsato te vervolgen, werd niet veel later ook bekend dat hij beschuldigd werd van ongewenste intimiteiten bij een destijds vijftienjarig meisje (een zaak die nog altijd loopt). Vermoedelijk zal Borsato hiervoor pas volgend jaar voor de rechter verschijnen.

Tot die tijd hult de ooit zo gevierde zanger zich in stilzwijgen. Wat we weten, is dat zijn huwelijk met Leontine, dat eerder al onder druk kwam te staan na enkele buitenechtelijke escapades, op de klippen is gelopen en Borsato een teruggetrokken bestaan leidt. Dyantha Brooks, presentatrice van Shownieuws, zei in een uitzending dat ze Borsato nadien één keer is tegengekomen op een vroege zaterdagochtend in de Amsterdamse Pijp. “Ik sta totaal neutraal in deze zaak, want je weet niet wat er is gebeurd, maar het deed me wel heel veel pijn”, zei ze in Shownieuws. “Dé grootste artiest van Nederland liep echt met zijn hoofd naar beneden om maar niet gezien te worden…” Weekblad Privé meldde tevens dat Borsato voorgoed stopt met zingen, ook als hij wordt vrijgesproken van ontucht met het minderjarige meisje. “Hij heeft altijd geleefd voor zijn carrière, maar hij denkt dat hij, ook al wordt straks vastgesteld dat hij onschuldig is, niet meer in staat is om een comeback te maken”, aldus de scribent van het stuk. Met alle financiële gevolgen van dien; Quote becijferde al dat Borsato’s vermogen in een jaar tijd is gekrompen van 6,1 naar iets meer dan vijf miljoen euro, hoewel er maandelijks nog ruim drieduizend euro binnenstroomt uit verdiensten van Spotify.

Te veel eten en drinken

Borsato (57) zelf lijkt alvast een voorschot te hebben genomen op zijn pensioen. Begin dit jaar had Story een shockerende foto gepubliceerd, waarop een nogal corpulente Borsato te zien was. Lezers wisten genoeg: het gaat totaal niet goed met Borsato. Hij zou te veel eten, drinken en slecht voor zichzelf zorgen. De tragiek van een gevallen ster was zo treffend in beeld gebracht.

Kon de tijd maar terug. Terug naar september 1994, toen de wereld aan zijn voeten lag na Dromen zijn bedrog. Al heeft de zanger zelf een haat-liefde-verhouding met het nummer dat zijn grote doorbraak betekende. “Dromen zijn bedrog is bijvoorbeeld een liedje dat qua stijl en genre gedateerd is”, bekende Borsato jaren later. “Andere nummers zijn tijdloos. Margherita is een liedje dat over honderd jaar nog kan worden gespeeld.”

Pas volgend jaar komt Borsato voor de rechter. Maar of hij nu vrijgesproken wordt van ontucht met het minderjarige meisje of niet, hij zou nooit meer willen zingen

De schrijvers John Schoorl en Paul Onkenhout bekommeren zich speciaal over Dromen zijn bedrog in hun boek En Venus was haar naam, dat vorig jaar verscheen. Want ja, wat bedoelde die Borsato nou toch? Wát heeft hij gedroomd? Hoe wéét hij dat dromen bedrog zijn? Aan het einde van hun analyse valt alles samen in dat ene zinnetje: “Misschien sloeg het nummer daarom wel aan, omdat het volkomen onbegrijpelijk was.”