Deze stuntacteurs moesten hun kunsten bekopen met de dood

Op een Ducati naar de dood

Wie: Joi Harris (40)
Film: Dead Pool 2
Doodsoorzaak: gelanceerd van haar motor

Toen Joi Harris in 2017 de filmset van actiekomedie Dead Pool 2 opliep, had zij nul ervaring als stuntvrouw. Toch lag de keuze om Harris de gevaarlijke motorstunts van het personage Domino te laten uitvoeren voor de hand. De 40-jarige New Yorkse was als motorchick een bescheiden legende en de eerste professionele Afro-Amerikaanse motorcoureur. Met haar vertrouwde Kawasaki Ninja 300 had zij een behoorlijke staat van dienst, dus een paar alledaagse stunts zouden voor haar een inkoppertje zijn.

Dat liep anders. Al op Harris’ eerste dag op de set van Deadpool 2, in het centrum van de Canadese metropool Vancouver, ging het gruwelijk mis. De stuntvrouw kreeg geen Kawasaki, maar een Ducati om een vrij eenvoudige actie uit te voeren, op lage snelheid. Dat ging vijf keer prima, maar toen de camera’s eenmaal rolden voor de eerste echte take, verloor Harris op onverklaarbare wijze de controle over haar motor. “Ze ging van nul naar heel snel, verklaarde een ooggetuige later tegenover CBC News. Harris knalde op een stoep en lanceerde zichzelf daarmee de lucht in, om uiteindelijk dwars door het glas van een kantoorgebouw te vliegen. Een ambulance was snel terplekke, dat mocht niet baten. Ze overleed on the spot aan haar verwondingen.

Niet veel later barstten de speculaties los. Waarom bleef die ambulance drie kwartier staan, om uiteindelijk zonder zwaailichten weg te rijden? Waarom droeg ze geen helm? Waarom waren er geen afzettingen rondom de stuntlocatie? Een kritisch onderzoek leidde twee jaar later tot een snoeihard oordeel: Harris’ dood had voorkomen kunnen worden, mits filmstudio 20th Century Fox de veiligheidsvoorschriften beter had nageleefd. Vooral het feit dat Harris’ op maat gemaakte helm ‘niet op tijd gereed was’ ging er bij de rechter – en de nabestaanden – niet in. Het drama kwam de studio op een boete van 300.000 dollar te staan.

Een fatale vechtscène

Wie: John Bernecker (33)
Serie: The Walking Dead
Doodsoorzaak: gevallen van een balkonrichel

Joi Harris was in 2017 niet het enige dodelijke slachtoffer op een Amerikaanse filmset. Een maand eerder voltrok zich een soortgelijk drama tijdens de opnames van de serie The Walking Dead, toen de 33-jarige stuntman John Bernecker een fatale klap maakte. Het ging mis tijdens het oefenen van een vechtscène, op een zeven meter hoog balkon, waar de ervaren stuntman plotseling zijn evenwicht verloor. Hij duikelde naar beneden, kwam een paar lullige centimeters naast het veiligheidskussen terecht en landde met zijn hoofd op een betonnen vloer.

Enkele minuten daarvóór bekende Bernecker aan een collega nog ‘een tikkeltje nerveus’ te zijn, aangezien hij nog nooit een stunt op zo’n grote hoogte had gedaan. Een helikopter spoedde de stuntman naar het nabijgelegen ziekenhuis van Atlanta, waar hij nog een dag in coma lag. De noodkreet van zijn vriendin op Facebook – “John verdient de allerbeste neurochirurgen en artsen. Een van hen zal het leven in hem vinden, waarvan we weten dat het er nog is, en hem bij ons terugbrengen” – mocht niet meer baten. Een dag na het ongeval werd de dertiger van de beademing afgehaald. Bernecker, die eerder in kaskrakers als The Hunger Games, Logan en Fantastic Four had gediend, overleed in het bijzijn van zijn familie en vrienden.

Het verhaal kreeg nog een staartje, nadat de dood van hun geliefde als een simpel ongeluk werd afgedaan. Volgens televisiezender AMC en de betrokken productiefirma’s was Berneckers dood namelijk een gevalletje domme pech, maar dat ging er bij de nabestaanden niet in. De moeder van Bernecker verweet de filmmaatschappij dat er geen ziekenwagen aanwezig was op de set en dat haar zoon pas na een half uur per helikopter werd geëvacueerd. In de rechtszaal kreeg zij haar gelijk én een schadevergoeding van 8,6 miljoen dollar uitgekeerd.

Een falend vangnet

Wie: Matthew Cranch (24)
Show: Daredevil Stunt Show
Doodsoorzaak: door vangnet gevallen

Niet alleen op filmsets lopen stunts soms uit de hand. Ook bij ‘professionele’ stuntshows is een pijnlijke dood nooit heel ver weg. De naam Scott May zal in Nederland weinig belletjes doen rinkelen, maar in Engeland is deze professionele mafkees beroemder (en roekelozer) dan de Royal Family. Al sinds 1991 toert May met zijn Daredevil Stunt Show dwars door de UK, waar hij een slordige 500 keer per jaar zijn eigen leven en dat van zijn mede-stunters op het spel zet. Puur voor entertainment. Ontsnappen uit een watertank van 600 liter? Geen probleem! Ritje op de elektrische stoel? Doen we! Dat zoiets een keer misgaat, lijkt een open deur.

Een moeder, die met haar driejarige dochtertje toekeek, liep een trauma op. ‘De stuntman lag vlak voor ons, hij had het koud en er kwam bloed uit zijn mond”

En dat bleek in 2011 ook zo. Toen voegde Matthew Cranch, een jonge stunter met grote ambities, zich bij het bonte gezelschap van May. Voor zijn eerste klus mocht hij meteen in een mechanisch gevaarte kruipen, om zich als menselijke kanonskogel de lucht in te laten knallen. Op die bewuste dag keken 2000 toeschouwers, onder wie heel veel kinderen, toe hoe Cranch veertig meter hoog de lucht in werd gelanceerd. Het vrolijke gejuich van die menigte sloeg al snel om in kakafonie van huilende kinderen en gillende moeders. Reden: het vangnet begaf het, terwijl Cranch nog in de lucht hing. De 24-jarige waaghals landde vol op zijn hoofd. “Hij viel op het gras en rolde verder naar voren, maar bleef daarna roerloos op zijn rug liggen. Het was verschrikkelijk,” aldus een ooggetuige in de lokale krant.

Een moeder, die met haar driejarige dochtertje toekeek, liep eveneens een trauma op. “Hij lag vlak voor ons, hij had het koud en er kwam bloed uit zijn mond.” De debutant overleed kort erna in het ziekenhuis. De zin ‘In 20 jaar nog nooit een ongeval gebeurd tijdens onze shows!’ op de website van Scott May is sindsdien nergens meer te bekennen.

De laatste luchtstunt

Wie: Art Scholl (53)
Film: Top Gun
Doodsoorzaak: vliegtuigcrash

Wellicht de beroemdste stuntman die in het harnas stierf is Art Scholl, een groot luchtkunstenaar uit de jaren zestig, zeventig én tachtig. Ruim dertig jaar sierde deze vlieglegende het luchtruim met zijn onmogelijke stunts, doodenge trucs en machtige vliegshows. Totdat het in 1985 misging, tijdens de opnames van Top Gun. Scholl verzorgde voor deze filmklassieker het vliegwerk van Tom Cruise, maar dat zou zijn laatste klus worden.

Boven de Stille Oceaan, tijdens het filmen van achtergrondscènes, kon Scholl een zogeheten flat spin, een manoeuvre die de ervaren stuntpiloot normaliter kon dromen, niet herstellen. Op de radio sprak de kunstvlieger nog zijn laatste woorden: “Ik heb een probleem. Ik heb een serieus probleem.”

De 53-jarige Scholl noch diens Pitts S-2-vliegtuig werd ooit teruggevonden, tot ergernis van echtgenote Jude. “Hij nam zijn werk heel serieus, maakte altijd een zorgvuldige planning en overtrad nooit de regels,” aldus de weduwe in 2015. “Dus bij Top Gun weet ik gewoon niet wat er is gebeurd. Veel mensen in de filmindustrie en in de luchtvaart waren verrast. We weten niet of er sprake was van een besturingsfout, of hij een probleem had met de vluchtbesturing of dat hij gedesoriënteerd was. Het is een puzzel. De meeste mensen denken dat het ruimtelijke desoriëntatie was, maar zonder het vliegtuig zullen we het nooit weten.”

De luchtacrobaat, die in zijn leven duizenden shows verzorgde en tv-klassiekers als The A-Team en Iron Eagle naar ongekende hoogten bracht, kreeg in de aftiteling van Top Gun zijn laatste salutation: ‘Deze film is opgedragen aan de nagedachtenis van Art Scholl.’

De bob van Bond

Wie: Paolo Rigoni (23)
Film: For Your Eyes Only
Doodsoorzaak: gecrasht met bobslee

De James Bond-films staan bekend om de sexy Bond-girls, droge Britse humor, dodelijke gadgets en, vooral, spectaculaire actiescènes. Het zal dan ook geen verassing zijn dan Sean Connery, Daniel Craig, Pierce Brosnan en al die andere gelegenheidsspionnen het vuilere stuntwerk overlieten aan de professionals.

Zo ook in 1981, toen Roger Moore in For Your Eyes Only werd achternagezeten door Russische huurmoordenaars in de Italiaanse alpen. Halverwege de iconische scène belandt Bond al skiënd in een bobsleebaan. Vlak voor hem raast een bobslee over diezelfde baan, bestuurd door de 23-jarige stuntman Paolo Rigoni. In een flits van een seconde slaat die bob ineens om, waarna Rigoni nog een poosje door de slee wordt voortgesleept over de baan. Toen de kar met een rotvaart tegen een boom knalde, was het direct duidelijk dat de twintiger deze dag nooit zou kunnen navertellen.

Niet veel later knalde ook een recreatieve bobsleer zijn dood tegemoet, op exact dezelfde locatie op de bobsleebaan. De boel is inmiddels aangepast, maar wij slaan ‘m toch even over.

Te dicht bij de explosie

Wie Kun Liu (26)
Film: The Expendables 2
Doodsoorzaak: explosie op opblaasbootje

Nog zo’n filmset waar je beter drie keer om je heen kijkt voordat je een hoekje omloopt of een deur opent: The Expendables. Testosteron, vuurwapens en explosies, dát is waar de actiereeks van Sylvester Stallone om draait. Een cocktail van gevaar, zo bleek in 2012. Op de set van The Expendables 2 ging het namelijk helemaal mis. Niet voor Jet Li, Arnold Schwarzenegger of Bruce Willis, maar wel voor de jonge stuntmannen die deze actiehelden er op het witte doek beter laten uitzien.

Voor een van de scènes moesten twee jonge, Chinese stuntmannen zich afwisselend voordoen als steracteur Jet Li, terwijl zij in een opblaasbaar bootje dobberden op een meertje in Bulgarije. Een geënsceneerde explosie ontstak echter veel te dichtbij, waardoor de 26-jarige Kun Liu om het leven kwam. Het leven van de tweede, Nuo Sun, kon ternauwernood worden gered door een vijf uur durende operatie. De grote ster, Sylvester Stallone, was die dag niet aanwezig, maar liet weten kapot te zijn van het drama. Net als zijn collega’s. “Dit is twee keer eerder gebeurd in films waar ik in heb gespeeld en het is nooit gemakkelijk. Het stuntteam had het er ook erg moeilijk mee en hebben hun werkzaamheden voorlopig gestaakt,” aldus Sly destijds.

Voor de ouders van Kun Liu was het niet genoeg. Ook zij sleepten de betreffende filmmaatschappij, Millennium Film, voor de rechter, wegens ‘het nalaten van voldoende bescherming bieden aan de deelnemers van de stunts’, maar ook voor ‘het verlies van de liefde, het comfort, de aandacht, de diensten en de steun’ van hun zoon. Na vier jaar juridisch getouwtrek leverde het de familie Liu slechts 19.000 dollar aan schadevergoeding op. Jet Li toonde zich daarop een echte actieheld, door de familie uit eigen zak een kwart miljoen dollar te schenken.

Een brug te ver

Wie: Harry O’Connor (45 jaar)
Film: xXx
Doodsoorzaak: paraglide-crash tegen brug

Voordat hij stuntman werd, was Harry O'Connor een Navy SEAL: een commando van de speciale eenheden van de Amerikaanse marine. De Amerikaan behoorde daarmee tot zo’n beetje de best getrainde mensen op deze planeet. De ideale kandidaat dus voor de levensgevaarlijke klusjes van acterende kleerkast Vin Diesel. Voor diens film xXx uit 2002 fungeerde O’Connor als stunt double in een spectaculaire scène, al paraglidend door hartje Praag.

Dat ging vlekkeloos, totdat de 45-jarige stuntman met een rotvaart tegen de historische Palacky-brug crashte. O'Connor brak zijn nek en was op slag dood. “Er waren 500 stuntmannen bij deze film betrokken, waarvan 499 er geen krasje aan overhielden,” zei regisseur Rob Cohen achteraf. “Dit laat zien hoe ver wij gaan om dit soort intense ervaringen aan de kijker te brengen. Stuntmannen weten dat ze in constant gevaar verkeren. Ze verdienen er hun brood mee. Meestal gaat het goed. Soms is dat helaas niet het geval.” Voor acteur Vin Diesel, die na xXx nog een hele reeks actiefilms afleverde, was het drama een ‘eye-opener’. “Ik neem repetitie van actiescènes en choreografie sindsdien veel serieuzer.”

Harry’s held breekt nek

Wie: David Holmes (40 jaar)
Film: Harry Potter and the Deathly Hallows: Part One
Ongeluk: gelanceerd door een stuntkabel tegen een muur

Als tiener wist David Holmes het al zeker: later zou hij stuntman worden. Die droom kwam uit, en hoe. Als vaste stand-in van hoofdrolspeler Daniel Radcliffe verzorgde hij nagenoeg alle capriolen in de Harry Potter-filmreeks. Tussen de twee ontstaat zelfs een innige vriendschap. De prachtige jongensdroom van Holmes valt echter na acht films in duigen als hij tijdens de opnames van Harry Potter and the Deathly Hallows: Part One te hard gelanceerd wordt en zijn nek breekt. De stuntman overleefde, maar raakte wel permanent verlamd. Holmes is dan nog geen dertig jaar oud.

In de even mooie als wrange documentaire The Boy Who Lived vertelt Holmes over zijn avonturen als stuntman, maar ook over de dagelijkse uitdagingen waarmee hij sinds zijn ongeluk te maken heeft. “De waarheid is: het leven met een gebroken nek is zwaar,” aldus Holmes over de documentaire, destijds tegen de BBC. “Maar ik heb het al eens eerder gezegd: het breken van mijn nek heeft mij sterker gemaakt. In het leven ben je een slachtoffer of een overlever. Ik kies ervoor om een overlever te zijn.” Inmiddels maakt Holmes ook een podcast over stuntmannen in de filmindustrie, waarbij zijn goede vriend Radcliffe regelmatig aanschuift.

David Holmes (40): ‘Het breken van mijn nek heeft mij sterker gemaakt. In het leven ben je een slachtoffer of een overlever. Ik kies ervoor om een overlever te zijn.’

Perverse publiciteitsstunt

Wie: Jose Marco (32, volgens de filmmaatschappij)
Film: Shark!
Ongeluk: opgegeten door een witte haai (of toch niet?)

De gruwelijkste dood op een filmset, die van Jose Marco in 1968, is waarschijnlijk nooit echt gebeurd. Dat zit zo: in de film Shark! zien we hoe acteur Burt Reynolds wordt opgejaagd door een grote witte haai. In werkelijkheid zou dat stuntman Jose Marco zijn geweest. Nog voordat de prent het levenslicht zag, publiceerde het beroemde tijdschrift Life een schokkende update vanaf de filmset, compleet met bloederige foto’s. Jose Marco was tijdens de opnames verscheurd door de witte haai, zo schreef Life.

In plaats van afstand te nemen van deze gruwelijkheden, besloot de betreffende filmmaatschappij de dood van hun stuntman juist uit te melken, door de filmtitel te veranderen van Caine naar Shark! Op de filmposter stond: “Een realistische film die levensecht werd!” Filmkijkers, journalisten en Hollywood reageerden met afschuw op het hele gebeuren.

Achteraf bleek het verhaal van Life compleet uit de duim gezogen. Onderzoek van een ander tijdschrift, Skin Diver, wees namelijk uit dat zowel de lokale havenautoriteiten als de dichtstbijzijnde ziekenhuizen geen enkele memo hadden van een dergelijk incident. De publicatie in Life was dus één grote publiciteitsstunt, met foto’s van een dode of gedrogeerde grijze haai en heel veel ketchup, om de film onder de aandacht te brengen. Nou, dat is goed gelukt. En ‘Jose Marco’? Die vent heeft waarschijnlijk nooit bestaan.

To stunt or not to stunt?

Waar de meeste Hollywoodsterren, vaak niet bepaald de allerbeste atleten, het grovere stuntwerk vaak overlaten aan professionals, kiest een enkeling ervoor dat zelf te doen. Vaak hadden ze dat beter niet kunnen doen. Zo werd Daniel Craig tijdens de opnames van Bond-film Casino Royale zo hard op zijn muil geslagen, dat hij twee voortanden verloor. Dankzij een spoedoperatie stond hij er de volgende gewoon weer, dat dan weer wel.

Nog zo’n bikkel: Tom Cruise. De 62-jarige veteraan weigert nog altijd zijn levensgevaarlijke scènes uit handen te geven. “Ik ben een erg fysieke acteur en ik vind het heerlijk om ze te doen,” vertelde Cruise onlangs. “Ik bestudeer en train en neem veel tijd om het allemaal uit te zoeken. Al heb ik ook veel botten gebroken.” Het hardnekkige gerucht gaat dat Cruise voor zijn stunts te allen tijde een ‘op maat gemaakte string’ draagt, omdat deze ‘comfortabeler zit tijdens fysiek veeleisende scènes’. Wat zijn geheim ook is: hij flikt het wel.

Dat kan niet gezegd worden van acteur Dylan O’Brien. In 2016 stierf de twintiger bijna letterlijk in het harnas, tijdens de opnames van The Maze Runner: The Death Cure. O’Brien werd in een harnas gehesen en bovenop een rijdend voertuig gestationeerd, toen de acteur daar ineens bruut vanaf werd geslingerd en door een andere auto werd aangereden. Zijn halve gezicht raakte vermoest, alsook een deel van zijn hersenen. Middels gezichtsreconstructie herstelde de jonge acteur volledig.

Zijn verhaal zal bij Sylvester Stallone enige jaloezie hebben opgewekt. De legendarische spierbundel onderging namelijk al zeven operaties sinds een uit de hand gelopen actiescène uit 2010, tijdens de The Expendables. Tijdens een vechtscène met professioneel worstelaar Steve Austin brak ‘The Italian Stallion’ zijn nek. Een metalen plaat redde zijn leven. “Ik ben sindsdien nooit meer de oude geworden,” aldus Sly. “Er is iets romantisch aan het doen van je eigen stunts, maar er is ook iets heel onromantisch aan de nasleep ervan. Ik waarschuw alle acteurs: doe nooit je eigen stunts.”