Jeugdbendes: steeds jonger, steeds gewelddadiger

Op de foto: Met masker en met pistool: geen film maar werkelijkheid.

Met regelmaat worden jongeren, onder wie steeds meer minderjarigen, opgepakt omdat ze allerlei hand- en spandiensten verrichten voor criminele netwerken. De klusjes variëren van op de uitkijk staan, explosieven plaatsen, auto’s in brand steken, drugs dealen, bankpasjes uitdelen voor witwaspraktijken, containers uithalen tot zelfs liquidaties.

Kinderen worden steeds vaker met mooie beloftes de criminaliteit ingelokt. “Het is op alle plekken in Nederland een serieus probleem. In iedere schoolklas zit een aantal kinderen dat met serieuze criminaliteit te maken heeft gehad,” zegt de Limburgse gedeputeerde Madeleine van Toorenburg bij Goedemorgen Nederland. En het gebeurt al met kinderen vanaf 8 jaar. Zij zijn aantrekkelijk voor criminelen om te ronselen omdat kids van die leeftijd weinig juridische aandacht genieten.

Volgens de onderzoeksredactie van RTL Nieuws lopen maar liefst 162.000 jongeren in Nederland een groot risico om in de drugscriminaliteit te belanden. In sommige achterstandswijken gaat het om meer dan één op de acht jongeren. Koploper is wel de Brabantse wijk Helmond-West met 110 risicojongeren.

“Iedere week gaan er wel ergens explosieven af,” meldt het NOS Journaal op 24 april. Het gaat vaak om jongeren die worden opgepakt. Dit jaar al meer dan veertig en de allerjongste is 11 jaar oud. De politie waarschuwt dat criminelen de jongeren via sociale media moeiteloos weten te bereiken. Ze krijgen veel geld aangeboden of worden zwaar onder druk gezet. Jongerenwerkers zien het om hen heen gebeuren dat tieners via Snapchat en Instagram of bij school en in hun wijk benaderd worden. Ze maken zich grote zorgen om deze maatschappelijke ontwikkeling. De berekenende opdrachtgevers zeggen dat het weinig risico’s heeft en als je opgepakt wordt, ben je zo weer vrij, want je bent nog minderjarig. Ja, toch?

Top600 mislukt

De jeugd is de toekomst. En de Mocro Maffia is ook ooit begonnen als een groep jeugdige pleinhangers… Waartoe dat geleid heeft, weten we nu wel. Dus moet er ingegrepen worden. Er moet in kwetsbare jongeren in evenzo kwetsbare wijken in verschillende steden geïnvesteerd worden. Daarom start de gemeente Amsterdam in 2011 vol optimisme met een intensieve aanpak van honderden jonge veelplegers: de Top600.

Het gaat om een individuele aanpak van personen die op deze lijst terecht zijn gekomen. Doel is het terugdringen van criminaliteit bij deze groep ofwel herhaling van strafbaar gedrag tegengaan. Daarbij wordt elke persoon bijgestaan door een ‘regisseur’ die samen met andere hulpverleners en instanties de aanpak coördineert.

Twaalf jaar later komt het WODC (Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum) tot de conclusie dat er geen bewijs is dat de Top600 aanpak geleid heeft tot een vermindering van criminaliteit. Hoe komen ze tot dit eindoordeel? De onderzoekers hebben recidive van personen op die beruchte lijst vergeleken met recidive van personen die net niet de lijst gehaald hebben. Uitgerekend die laatste groep – zonder hulp van regisseur en hulpinstanties – doet het beter en kent een hogere afname in criminaliteit! Kortom: het project is mislukt.

Hoe kan dat nou?

Gedragsverandering is lastig als het gaat om jongeren die rondlopen met psychische problemen, een verslaving, oplopende schulden en soms ook nog geen fatsoenlijk dak boven hun hoofd hebben.

En laten we eerlijk zijn, dagelijkse problemen waarmee we in de samenleving te kampen hebben, zoals jarenlange wachtlijsten in de zorg en een tekort aan geschikte woningen, werken niet echt mee om zulke goedbedoelde projecten te laten slagen.

Benieuwd naar de rest van het artikel? Bekijk 'm in de nieuwste Panorama of check het via Blendle.