De levensgevaarlijke filmpjes van TikTok

Het is 13 januari 2023, ergens in Santa Fe. Argentinië verkeert nog in de roes van het gewonnen WK in Qatar. Milli Soto (12) heeft ook met volle teugen genoten van de albiceleste. Tijdens de feestdagen poseert ze breed lachend in een shirt van de nationale voetbalploeg. Mili is een gewoon meisje in een gewoon provinciestadje. Toch zal ze die vrijdag de 13de op een vreselijke manier het wereldnieuws halen. Op haar kamer zit ze in een videogesprek met klasgenootjes. Het zijn pestkoppen, heeft Mili ooit laten weten. De meisjes hebben een uitdaging voor haar, de blackout challenge. Het doel van deze levensgevaarlijke internettrend is om door verwurging in een roes te raken. Milli bindt gedwee een stuk touw om haar hals en trekt het strak aan. Maar het lukt haar niet om het weer op tijd los te maken. In het videogesprek zien de klasgenootjes hoe Milli het leven laat.

De #blackoutchallenge die in 2021 op TikTok verschijnt, heeft sindsdien zeker vijftien jonge levens geëist. De Italiaanse Antonella (10) wordt dood gevonden door haar 4-jarige zusje. Leon (14) uit Schotland overlijdt na een maandenlange coma.

Lalani (8) uit Texas hangt aan een touw in haar slaapkamer. Nylah (10) uit Pennsylvania gebruikt haar moeders handtas op zichzelf te verhangen. Het is slechts een greep uit de hartverscheurende tragedies veroorzaakt door de blackout challenge.

Het doel van de #blackoutchallenge is om door verwurging in een roes te raken. De TikTok-challenge heeft sinds 2021 zeker vijftien jonge levens geëist

Maar is TikTok wel schuldig? De verschillende rechtszaken hebben in ieder geval nooit tot een veroordeling geleid. Byte- Dance Inc, het Chinese moederbedrijf van TikTok, wijst er terecht op dat de #blackoutchallenge nooit trending is geweest op het platform. Alle zoekresultaten naar deze hashtag zijn netjes opgeruimd. Bovendien bestaat de #blackoutchallenge langer dan TikTok. Al in 2008 waarschuwt het Amerikaanse instituut voor Volksgezondheid (CDC) voor een toenemend aantal doden bij ‘wurgspellen’. In 2017, voordat TikTok in Nederland is doorgebroken, komt een 16-jarige vwoleerling uit Zuid-Holland om bij een soortgelijk ‘spel’.

TikTok heeft het wel een stuk makkelijker gemaakt om te bezwijken onder groepsdruk. Al is het maar doordat kinderen als Milli moeiteloos een account hebben kunnen openen, ondanks dat ze de door TikTok gestelde minimumleeftijd van 13 jaar nooit hebben bereikt.

Voor wie nooit in de eendenfuik is getrapt een korte uitleg over hoe TikTok werkt. Nieuwe gebruikers krijgen eerst wat populaire video’s voorgeschoteld die aanslaan bij een groot publiek. Maar het algoritme gaat meteen aan de slag. Waar zoek je naar? Welke video’s sla je over? En vooral: wanneer blijf je kijken?

Binnen de kortste keren weet TikToks algoritme dat je een 47-jarige loodgieter met een bierbuikje bent die een passie heeft voor voetbal, tuinieren en André Rieu. Om maar wat te noemen. In dat geval staat de ‘Fyp’ (voor jou-pagina) in no time vol met waltz-muziek, tips om rozenstruiken te snoeien en reclames voor bouwmarkten. Het wordt pas echt link wanneer TikTok detecteert dat je een bipolaire tiener bent met zelfmoordneigingen.

Hoe gevaarlijk het algoritme kan zijn, blijkt uit recent onderzoek van het CCDH, een Amerikaanse non-profit-organisatie tegen internetpesten. De onderzoekers openen in verschillende landen testaccounts ingesteld op de minimumleeftijd van TikTok, 13 jaar dus. Vervolgens bekijken ze een vrij onschuldig videootje over mentale gezondheid of body positivity. Het resultaat is onthutsend. Binnen drie minuten vult het TikTokaccount zich met TikToks over zelfdoding en eetstoornissen. Volgens de onderzoekers is de app een ‘nachtmerrie voor iedere ouder’. Een Amerikaans congreslid spreekt van ‘digital fentanyl’, vanwege de zwaar verslavende werking van het algoritme.

In de voorwaarden verzekert TikTok dat het geen content toelaat die ‘op welke manier dan ook schadelijk is voor minderjarigen’. Ondanks die mooie beloftes komt het platform geregeld met levensgevaarlijke challenges op de proppen. Dan hebben we het niet eens over het eten van stapels pannenkoeken of het in één teug leegdrinken van een fles frisdrank, hoe onverstandig dat ook is.

Het gaat om trends die minstens zo schadelijk zijn als de #blackoutchallenge en jongeren aanzetten tot levensgevaarlijk of crimineel gedrag. Het spreekt voor zich dat de volgende voorbeelden alleen ter illustratie dienen en nooit uitgevoerd moeten worden.

#Skullbreakerchallenge

Deze stunt die begin 2020 op TikTok rondgaat, is even simpel als stompzinnig: laat iemand in de lucht springen en haak dan zijn poten van weerszijden onder het lijf vandaan. Film hoe de persoon met een klap op het achterhoofd valt en plaats het op TikTok met de veelzeggende tag #skullbreakerchallenge. Miljoenen views en talloze ziekenhuisopnames later doet TikTok deze ‘schedelbrekers’ in de ban.

#Melkkratjes

Melkkratjes zijn handig om oude troep in op te bergen of om boodschappen te dragen. Maar ze zijn niet geschikt om op te staan. Dus is het een kwestie van tijd dat iemand op het lumineuze idee komt om er een challenge van te maken. In 2021 is er de milkcratechallenge: bouw een piramide van melkkratjes en ren van de ene naar de andere kant zonder dat het bouwwerk instort. Er verschijnen tientallen video’s van laagschedelige waaghalzen die met een smak van de toren donderen, vaak met ernstig letsel tot gevolg. Nadat de Amerikaanse Inspectie Volksgezondheid (FDA) zich uitspreekt, doet TikTok de trend in de ban. Tot grote opluchting van de zuivelindustrie, die tijdens de challenge het aantal gestolen melkkratten flink ziet stijgen.

#Dryscooping

Energiepoeders zijn razend populair onder fitnessfanaten, gamers en anderen die urenlang ‘scherp’ willen blijven. Ze dienen uiteraard met een glas water ingenomen te worden. Maar wat als je het poeder droog in je mik gooit? Ondanks de voorspelbare waarschuwingen van medische deskundigen over ‘levensbedreigende bijwerkingen’, zijn er op TikTok altijd wel mensen te vinden die dryscooping willen uitproberen. Mensen als ‘professioneel danseres’ Briatney Portillo (20), die veel energie verbruikt met billen schudden op TikTok en OnlyFans. In april 2021 besluit Portillo zichzelf een boost te geven met een schepje droge energiepoeder. Ze zal het niet snel nog eens proberen. “Ik dacht dat ik doodging en raakte in paniek,” vertelt ze aan de Amerikaanse actualiteitenrubriek Inside Edition. Portillo’s dokter stelt de diagnose: hartaanval.

Benieuwd naar de rest van het artikel? Bekijk 'm in de nieuwste Panorama of check het via Blendle.