Uniek verhaal: 'Misbruikt door de coke-maffia'

Niet de fruithandel van Bas. Afbeelding ter illustratie

Het is april 2019. Fruithandelaar Bas zit op een normale zondagmiddag op een feestje als z’n telefoon gaat; het is zijn contactpersoon bij de politie. De vragen van de rechercheur zijn simpel:

“Waar ben jij? En waar zijn je vrouw en kinderen?” Bas moet direct naar huis komen, want de recherche wil hem dringend spreken. Zijn vrouw en kinderen kunnen nog even op het feestje blijven, maar mogen niet naar buiten en moeten elkaar niet uit het oog verliezen. Ze krijgen later meer instructies, aldus de contactpersoon. Aan de stem van de politieman hoort Bas dat het serieus is.

De fruithandelaar heeft wel een idee waar dit mee te maken kan hebben, want een week eerder is er bij zijn bedrijf 500 kilo cocaïne in een zeecontainer gevonden en in beslag genomen door de politie. Hij praat snel zijn vrouw bij, die erg schrikt van de situatie, en haast zich naar huis. Onderweg flitst van alles door zijn hoofd.

Wat is er toch zo dringend? Is hij nu verdachte in de zaak? Hoeveel jaar gaat hij de gevangenis in vanwege de grote hoeveelheid coke? Alles wat deze ondernemer heeft opgebouwd, ziet hij in gedachten als sneeuw voor de zon verdwijnen. Maar tegelijkertijd weet Bas dat hij helemaal niets met de drugs te maken heeft.

Bas is een hardwerkende en succesvolle ondernemer in de groenteen fruithandel. Dankzij de georganiseerde misdaad is hij in een slechte film terechtgekomen waardoor zijn onbezorgde leven niet meer zal zijn wat het altijd is geweest. Bas wil voor één keer zijn verhaal vertellen aan Panorama omdat hij de overheid wakker wil schudden. “Wij als fruithandelaren, hebben het idee dat we niet serieus genomen worden,” vertelt Bas in het kantoor van zijn immens grote bedrijf. Voor zijn eigen veiligheid melden we niet zijn echte naam en zorgen we ervoor dat niets te herleiden is naar zijn bedrijf, maar bij Panorama is die informatie uiteraard wel bekend.

Dreiging

Onderweg naar huis in Zuid- Holland ziet Bas twee politieauto’s op de route staan. En dat op een stuk van slechts een kilometer, dat kan geen toeval zijn, denkt Bas. Als hij vervolgens bij zijn woning aankomt, staat een aantal mensen van de recherche op hem te wachten. Ze vallen meteen met de deur in huis: “We hebben serieuze informatie dat jij en je gezin niet langer veilig zijn,” zegt een van de rechercheurs. Vervolgens ziet de rechercheur iets opmerkelijks gebeuren bij Bas en zegt vragend:

“Je lijkt wel opgelucht.” En gek genoeg is dat ook zo, vertelt Bas nu ruim een jaar later. “Ik was echt bang dat ik verdacht werd van betrokkenheid bij die rotzooi, die cokehandel. Dat had ik namelijk veel erger gevonden dan een dreiging van wie of wat dan ook.”

Maar het is niet zomaar een dreiging. De politie heeft informatie dat de criminelen, die hun lading cocaïne met een waarde van tientallen miljoenen euro’s zijn kwijtgeraakt, iemand daarvoor verantwoordelijk willen stellen.

Of met andere woorden: ze willen hun geld of lading coke terug en anders moet iemand daarvoor boeten. Daarom moeten Bas en zijn gezin volgens de recherche direct beveiligd worden.

Maar wat is er nou precies gebeurd? Een week voor het feestje dat zo abrupt werd beëindigd voor Bas en zijn gezin, wordt de fruithandelaar om 04.00 uur uit z’n bed gebeld door een van zijn werknemers. Nou gebeurt dat wel vaker, maar nu is er iets bijzonders aan de hand. Ze hebben die nacht op het bedrijventerrein een container avocado’s geopend, waar een enorme stapel sporttassen in ligt.

Uit ervaring weten ze dat het dan foute boel is, dus moeten ze een klaarliggend protocol afwerken. Bas kleedt zich aan en rijdt naar zijn bedrijf waar de betreffende container staat. De stapel sporttassen is niet te missen, ze liggen vooraan in de container met avocado’s die afkomstig is uit Costa Rica. “Op dat moment weet je meteen dat daar drugs in zitten. Omdat we het idee hadden dat het erg veel was en onze medewerkers zich onveilig voelden, heb ik gelijk de politie gebeld. Dat is namelijk ons protocol: bij afwijkende zaken bellen we de douane en bij een hogere risico-inschatting de politie. Ik heb wel laten weten dat ze niet met een paar surveillanten moesten komen, want dit was mogelijk wel iets serieuzer dan zomaar een melding,” zegt Bas. Daarna gaat het balletje rollen en is zijn bedrijf in no time omsingeld door gewapende agenten. Als ze de tassen vol coke op een pallet zetten en wegen, blijkt het om bijna 500 kilo cocaïne te gaan. Een enorme cokevondst dus.

Selfie

De eerste agenten die op de melding van de fruithandelaar afkomen, zijn alsnog de dienstdoende ‘surveillanten’. Kort daarna komen er specialisten van de forensische opsporing en komt er een team beveiliging van de politie naar zijn bedrijf. “Ik ben die dag wel van de ene verbazing in de andere gevallen,” vertelt Bas. “Die eerste agenten namen het echt serieus, maar na een paar uur onderzoek werd de sfeer iets losser en kreeg ik het idee dat de politiemensen even binnen mochten kijken bij die berg coke, omdat bijna niemand eerder zoveel coke bij elkaar had gezien. Er werden foto’s gemaakt en ik zag zelfs iemand een selfie maken met de blokken cocaïne.

Echt een gênante vertoning.

Uiteraard heb ik daar melding van gemaakt, want mijn vrees was dat zulke foto’s, met de locatie, in verkeerde handen terecht zouden komen.”

Niemand mag het terrein meer op of af. Uiteindelijk worden de sporttassen met coke teruggeplaatst in de container en wordt de container onder zwaarbeveiligde politie-escorte naar de douane in Rotterdam gereden waar ze de cocaïne vernietigen. Bas: “Een chauffeur van mij reed die vrachtwagen waarop de container stond. Toen de coke er in Rotterdam uitgehaald was, werd hij vriendelijk bedankt en kon weer vertrekken. Hij belde me meteen op en weigerde terug te rijden met dezelfde container. Natuurlijk uit angst voor wat er kon gebeuren onderweg.”

De chauffeur realiseert zich op dat moment namelijk dat hij een container bij zich heeft waar voor tientallen miljoenen euro’s aan coke in heeft gezeten. Iemand is die coke nu kwijt en die laat dat natuurlijk niet zomaar gebeuren. Uiteindelijk regelt Bas via de recherche dat de chauffeur onder beveiliging terug kan rijden.

In overleg met de fruithandelaar besluiten politie en justitie de enorme cokevangst nog niet bekend te maken, maar een paar dagen later wordt Bas gebeld door zijn contactpersoon bij het Openbaar Ministerie (OM). Ze hebben signalen opgevangen dat de criminele organisatie die achter het coketransport zou zitten, de uithalers verantwoordelijk houdt voor de verdwenen partij. Niet wetende dat de coke bij het bedrijf van Bas is gevonden.

Uithalers zijn criminelen binnen een organisatie of criminelen die in opdracht van een organisatie werken. Zij moeten ladingen coke uit de containers halen. De containers – vaak vol met fruit uit Zuid- Amerika – komen bijvoorbeeld via de haven van Rotterdam ons land binnen en staan dan op bepaalde terminals te wachten tot ze verder getransporteerd worden. Voordat de containers hun eindbestemming bereiken, moeten de tassen met coke al zijn onderschept door de uithalers. Daar is in dit geval vermoedelijk iets misgegaan. Wat precies is onduidelijk, maar de uithalers hebben op een of andere manier geen kans gezien om de cocaïne eruit te halen. Of ze hebben de container zelfs volledig gemist. Hoe dan ook, de criminelen zijn de lading coke nu kwijt en daar moeten de uithalers blijkbaar voor boeten, zo luidt de informatie van de politie.

Het zal niet de eerste keer zijn dat er liquidaties plaatsvinden om een verdwenen partij cocaïne. De oorlog tussen leden van de Amsterdamse Mocro Maffia is ook zo ontstaan. Om bloedvergieten te voorkomen, besluit het OM een persbericht te publiceren waarin staat dat de coke is gevonden bij een bedrijf en dat het in beslag is genomen door de politie. Dan zouden de criminelen achter dit coketransport ook zien dat ze dus niet zijn geript door uithalers of eventuele concurrenten.

Dat verhaal krijgt fruithandelaar Bas te horen van zijn contactpersoon bij het OM. Ze houden het persbericht zo kort mogelijk met zo weinig mogelijk informatie zodat het ook niet te herleiden is naar het bedrijf van Bas. Maar toch loopt Bas op een bepaald moment gevaar.

Beveiliging

Terug naar de dag waarop Bas met zijn gezin wordt weggerukt van het feestje. Hij krijgt te horen dat hij en zijn vrouw en kinderen gevaar lopen. Nuchter als hij is, zegt Bas tegen de recherche: “Dan ga ik wel twee weken met mijn gezin naar de Canarische Eilanden en dan komen we wel weer terug als het weer veilig is.” Maar zo makkelijk gaat het niet. “We moesten in Nederland blijven,” zegt Bas nu, ruim een jaar later.

“Als we in het buitenland zijn, hebben ze geen zicht op wat er gebeurt en zijn we dus niet te beveiligen volgens justitie.”

Wat volgt is een enorme verandering in het leven van de fruithandelaar en dat van zijn gezin. Zijn huis wordt volgehangen met beveiligingsapparatuur, hij wordt dag en nacht geschaduwd door beveiligers en er rijdt veel ‘blauw’ door zijn straat. Bas: “Ze stonden overal, maar je zag ze bijna niet. Mijn buren hebben zelfs niets in de gaten gehad. Het is wel een aanslag op je privéleven, want ik moest alles doorgeven aan de beveiligers. Als ik ’s ochtends naar mijn werk wilde, kon ik mijn erf pas afrijden als zij daar toestemming voor gaven. Ze maakten de weg vrij zodat ik veilig met de auto kon vertrekken en ze volgden me overal naar toe.”

Ook de impact op zijn gezin is ongekend. “Zeker bij ons, met kinderen in de lagereschoolleeftijd. De school moet op slot, de juffen moeten de kinderen in het zicht houden en er mag verder niets gezegd worden. Ook kunnen de kinderen ineens niet meer buiten spelen, niet naar een vriendje of gaan sporten. En dat terwijl je echt helemaal niets verkeerds gedaan hebt. Heel bizar.”

‘Ons goedlopende bedrijf wordt gewoon door criminelen misbruikt. En de impact is enorm. Het wordt echt tijd dat de overheid in actie komt’

Niet lang na de genomen veiligheidsmaatregelen valt de beveiliging iets op in de straat. Ze zien midden in de nacht, drie keer dezelfde Volkswagen Polo, die opvallend langzaam rijdt en duidelijk naar iets of iemand op zoek is. De beveiligers en de politie zoeken meteen uit wie het zijn. Uiteindelijk weten ze te achterhalen dat de Polo eigendom is van een verhuurbedrijf in Amsterdam. Erg opvallend, maar de politie stelt ook vast dat de inzittenden niet voor Bas kwamen. “Achteraf was het inderdaad niet helemaal pluis, maar die auto had niets te maken met ons, vertelde de politie me later. Een gelukkige bijvangst dus,” aldus Bas die er inmiddels wel een beetje om kan lachen.

Bonafide

Bas vertelt zijn kinderen niets over de hele situatie. Hoewel de oudste wel iets in de gaten heeft, want wie zijn steeds die mannen in en rond de woning die met papa komen praten en soms een nogal nerveuze indruk maken? Gelukkig gaat zijn vrouw goed met de situatie om en is Bas zelf niet bang aangelegd. Maar dat een bonafide fruithandelaar zo door het leven moet, is te bizar voor woorden. “Veel ondernemers in onze branche hebben te maken met dit probleem. Ons goedlopende bedrijf wordt gewoon door criminelen misbruikt. En de impact is enorm. Het wordt echt tijd dat de overheid in actie komt en zorgt dat wij normaal en veilig ons werk kunnen doen,” zegt Bas.

De hoeveelheden coke die via de havens ons land binnenkomen zijn gigantisch. Criminelen hebben de beschikking over corrupte contacten binnen havenbedrijven, maar zeker ook binnen de douane, zo is al eerder gebleken in een aantal grote strafzaken tegen corrupte douaniers. Bas heeft veel respect gekregen voor de recherche die met zijn zaak bezig was, maar het is hem ook wel duidelijk geworden dat ‘er een stad in de fik staat en de recherche een tuinslang krijg om te blussen’.

“Het hoort niet in Nederland, dat hardwerkende ondernemers, die vele mensen aan het werk houden en de economie laten floreren, persoonlijk zo gedupeerd kunnen worden door criminelen die nergens voor terugdeinzen. De impact op ons is zo groot geweest dat ik zelfs heb overwogen mijn bedrijf te verkopen. Het is natuurlijk waanzin dat wij overwegen de handdoek in de ring te gooien omdat de overheid de drugscriminaliteit niet onder controle krijgt.” Bas kent meer ondernemers die in dezelfde situatie als hij zitten of hebben gezeten. Niet zozeer dat ze allemaal beveiligd worden, maar wel dat er drugs zijn gevonden bij hun bedrijf en dat ze daar veel last van hebben. Bas: “Wij kijken ook naar het nieuws en zien ook een bepaalde verharding in de onderwereld. Er worden mensen voor minder doodgeschoten tegenwoordig, dus dat zet je wel aan het denken. Het gaat natuurlijk om veel geld.”

Dat er bijvoorbeeld bij hem en andere bedrijven protocollen klaarliggen voor als er drugs worden gevonden is niet gek meer.

“Je moet gewoon rekening houden met het feit dat het kan gebeuren. Dat weet iedereen in onze branche,” aldus Bas.

Mede daarom probeert Bas vooraf goed te scannen met welke bedrijven hij samenwerkt. “Als een bedrijf zich bij me meldt met een paar containers bananen uit Colombia en ik ken dat bedrijf op een of andere manier niet goed genoeg, dan ga ik er niet aan beginnen. Maar het is erg lastig voor ons om die inschatting te maken. We horen nu dat veel coke van Zuid-Amerika via Afrika naar West-Europa komt. Het zou helpen als er meer informatie beschikbaar is voor ons soort bedrijven zodat wij betere risicoinschattingen kunnen maken. Ik heb daar weleens om gevraagd bij de recherche, maar die geven dan aan dat ze die informatie niet willen delen omdat ze niet willen dat criminelen weten welke stromen er wel en niet in het vizier zijn.”

Conflict douane en politie

Na de enorme cokevondst bij het bedrijf van Bas heeft hij naar eigen zeggen twee opties: of hij belt de politie, of hij belt de douane. Bas kiest voor de politie omdat hij de situatie – met name voor zijn personeel – te gevaarlijk vindt en snel beveiliging rond het terrein wil hebben. Het duurt namelijk wel even voordat de douane ter plaatse is, zo weet hij uit ervaring. Volgens de regels is een gedupeerd bedrijf verplicht de douane in te lichten, maar zodra de politie er is hoort Bas van de politie: “Jij licht helemaal niemand in zonder onze toestemming.”

Maar dat Bas de politie heeft gebeld, schiet de douane weer in het verkeerde keelgat. Nog op de dag van de cokevondst wordt Bas gebeld. “Ze waren gepikeerd dat ik ze niet had ingelicht, hoewel dat niet mocht van de politie. Ik dacht toen bij mezelf, wat raar, maar misschien wilde de douane zelf pronken met die enorme berg coke, of speelde er meer op de achtergrond? Dat is toch te gek voor woorden. Zo werken de overheidsdiensten dus blijkbaar samen in ons land.”